Siyosat
«Nahotki butun boshli ulkan saltanatning taqdiri shu odamga qolgan bo‘lsa?..»
Bo‘sh vaqt topishim bilan o‘qilishi uchun o‘z navbatini kutib turgan kitoblarimga qaytaman. Shu kunlarda sotib olgan bir nechta xaridim orasida Nursulton Nazarboyevning «Moya jizn ot zavisimosti k svobode» degan kitobi e’tiborimni tortdi.
Men yoshligimdan taniqli siyosatsatchilar, davlat rahbarlari, bosh vazirlarning memuarlarini o‘qishni juda xush ko‘raman. Judayam. Parda ortida yashiringan hayotiy sahnalar va voqealarni kuzatgim, ular haqida bilgim keladi.
Nursulton Nazarboyev kitobida sobiq SSSRning parchalanishi, Belovej o‘rmonidagi voqealar tahlili bor.
U SSSRning birinchi va so‘nggi prezidenti Mixail Gorbachyov haqida ko‘p yozgan, Rossiyaning birinchi prezidenti Boris Yelsinga o‘z simpatiyalarini yashirmagan. Shu bilan birga, ularning ikkisi o‘rtasida bo‘lgan mojaro va kelishmovchiliklarni ochiqdan-ochiq ko‘rsatib bergan.
Siyosatning nayranglari qiziq ekan. Urussiyaning Sverdlov viloyati obkomi rahbarining Moskvaga olib kelinishida bosh rolni o‘ynagan va uni qo‘llagan, avval Markaziy qo‘mita kotibi, so‘ng Moskva gorkomining birinchi kotibi qilib qo‘ygan bo‘lsa ham, uning o‘ziga qarshi chiqqan. Keyin esa Gorbachyovni ham taxtidan itarib yubordi.
Boris Yelsin bilan kechgan bir suhbatni Nazarboyev shunday ta’riflagan: Yelsin yoshligida temir yo‘lda falokatga uchragan, poyezd relsdan chiqib ketgan ekan, ko‘p odam voqea joyida halok bo‘lgan, Yelsin esa qo‘lining ikki barmog‘idan ayrilgan ekan (chindan ham Boris Yelsinning panjasida ikki barmog‘i yo‘q edi).
U Gorbachyov bilan ziddiyatga borganida, Yelsinni tunda noma’lum kimsalar muzdek suvga uloqtirishgan, bazo‘r sohilga chiqib olgan ekan.
Nazarboyevning hokimiyatga kelishida ustozi, Qozog‘istonning juda mashhur va kuchli rahbari, Qozog‘iston Respublikasiga qariyb 25 yil rahbarlik qilgan Dinmuhammad Ahmedovich Kunayev asosiy rolni o‘ynagan. U Sharof Rashidov bilan ham ko‘p yillar yelkadosh bo‘lib birga ishlagan.
Xususan, Kunayev Gorbachyovni yoqtirmagan va u to‘g‘risida gapirganda: «bu yosh yigit» deb murojaat qilardi.
Albatta, Kunayev Brejnev davrinining odami edi, Gorbachyovni esa xush ko‘rmagan.
Nazarboyevning nazarida, Kunayevning bosh fojiasi umri bo‘yi sadoqat ila xizmat qilgan kommunistik partiyaning tarix chiqindixonasiga qulaganini sezmaganidir.
Nursulton Abishevichning fikr-mulohazalari, tanqidiy qarashlari, ichki muammoni ko‘tarib chiqishi, Kunayevga unchalik ham yoqmasdi. O‘rtada Dimash Axmedovich bilan Nazarboye mojarosida Qozog‘iston Fanlar Akademiyasi rahbari Asqar Kunayevni (Kunayevning ukasi) hukumat majlisida tanqid qilgani jiddiy o‘rin tutgan. Va Kunayev&Nazarboyev orasida keskin sovuqlikka sabab bo‘lgan. Xullas, yangi supurgi yangicha supurishni boshlagan.
Nazarboyev o‘z kitobida Jeltoksan, ya’ni dekabr voqealariga o‘z qarashlarini bayon etkan. Birinchi kotib Kunayev va Sovmin raisi Nazarboyev o‘rtasida chidab bo‘lmas ziddiyat yuzaga keladi, shunda uning ustidan Moskovga arz qilib boradi. Gorbachyov, «sizning ustingizdan ham ko‘p shikoyatlar tushyapti, istasangiz kotiblarni yig‘ib, plenum qilamiz», deydi. 74 yashar Kunayev: «Kerak emas, men o‘zim ariza beraman», deb Olmaotaga qaytadi. Mixail Sergeyevich undan o‘rniga kimni qo‘yish mumkinligini so‘raganida, Qozog‘iston rahbariyatida bizga munosib qozoq millatiga mansub rahbar yo‘q, degan ekan. Va boshqa kadrni, ruslardan qo‘yish kerak, deganini yozgan. Alal oqibat qisqa muddatda oliy hokimiyatga tasodifiy odam – Gennadiy Kolbin kelgan. Ulyanovsk viloyati obkomining birinchi kotibi Kolbinning tayinlanishi uchun Markaziy Ijro Komitetining plenumi 18 daqiqa davom etgan, xolos. Hech kim lom-lim demagan, muhokama-munozara bo‘lmagan!
Qaysidir ma’noda Markaz tomonidan hokimiyatga aynan Kolbinning qo‘yilishi boshqa respublikalarda milliy hissiyotlarni junbishga keltirdi va bu milliy uyg‘onishning boshlanishi bo‘ldi, desak bo‘ladi. Bu sho‘ro hukumati quyoshining botishidan birinchi darak edi.
Kitobda menga yoqqan yana bir jihat, bu – Nazarboyevning dunyo mansabdorlari va hukmdorlari bilan uchrashuvlarini yod etishi bo‘ldi. Xususan, AQShga borganida Amerika prezidenti Jorj Bush (to‘ng‘ichi) uni Oq uyga taklif qilgani, o‘zining dunyoga mashhur dumaloq kabinetida qabul qilganini yozgan.
Bushning dam olish xonasiga kirishganida, kompyuter turgan ekan. Bush maqtanib: hozir hamma kompyuter ishlatyapti, men ham oldim, ishlashni o‘rganyapman, degan. Nazarboyev e’tibor berib, xonada ko‘pgina bolalar o‘yinchog‘i yoyilib yotgani ham ko‘rgan.
Bush: – Bu xonaga nabiralarim ham ko‘p kirib o‘ynashadi.
Nazarboyev: – Mening ham nevaralarim ko‘p, degan gapiga prezident Bush yerdan bitta o‘yinchoq olib sovg‘a qilgan.
Keyinroq yana bir savat tennis koptogi va talaygina bolalar o‘yinchog‘ini sovg‘a qilib yuborganini yozgan.
So‘ng prezident Bush, davlat kotibi Jeyms Beyker bilan Oq Uy oldidagi maysada sayr qilishganini eslaydi. Shunda u: Jeyms, biz saylovlarda yutamiz-a? Ha, albatta, deb javob Beyker.
Chunki Bushning saylovda yutishi aniq-tiniq edi.
Iroqdagi «Cho‘ldagi Bo‘ron» operatsiyasi tugagan. Iroq mag‘lub bo‘lgan. Amerikalik siyosatchilar ham, xalq ham eyforiyada edi. Lekin saylovda kutilmaganda janob Bush Bill Klintonga yutqazdi. Klinton bilan bo‘lgan bir voqeani Nazarboyev shunday eslaydi.
Klinton istefoga chiqqach, Qozogistonga keldi. Nazarboyevning qulog‘iga: Iltimos, menga saksofon sovg‘a qilmang, deb pichirlabdi (chunki bu cholg‘u asbobidan shu qadar ko‘p to‘yib ketgan ekan).
Muallif Klinton bilan bog‘liq yana bir noqulay vaziyat to‘g‘risida yozadi. Nazarboyev Klintonning Qozog‘istonga tashrifi chog‘ida rasmi tushirilgan to‘qilgan gilamcha sovg‘a qilgan. Undagi rasm ham yaxshi chiqqan. Keyin Oq uyga yana bir borganida ayron bo‘ladi. O‘sha gilam qabulxona polida to‘shalgan ekan, kotiba qiz bemalol bosib yuribdi! Amerikaliklar bunga e’tibor berishmas ekan! Juda qiziq xalq-a?
Nazarboyev kitobda, shuningdek, munkillab qolgan, yuzida qoni yo‘q, befayz bo‘lib qolgan MK Bosh kotibi Konstantin Ustinovich Chernenkoni hukumat rahbari lavozimiga qo‘yilishida suhbat uchun oldiga kabineti emas, SKBning birinchi shifoxonasiga borganini yozadi. Bechora Chernenko harakatlanaman deb uning ko‘z oldida yiqilib tushgan. O‘shanda Nazarboyev 44 yoshda bo‘lgan. «Nahotki butun boshli ulkan saltanatning taqdiri shu odamga qolgan bo‘lsa?..» deb xayolidan o‘tkazadi u.
Siyosatchilarning hayotligida memuarlar yozishi kamdan-kam kuzatiladi. Bu mardlik! Odatda, olamdan o‘tganlaridan keyin bunday kitoblar chiqariladi. Yoki hatto chiqmaydi ham. Nursulton Nazarboyevning shu jur’ati e’tirofga loyiq. Men atayin shaxsni maqtamayapman yoki tanqid qilmayapman, zero unga tarixning o‘zi baho beradi.
Kitobni o‘qishni tavsiya qilaman. Juda qiziq.
Sherzod Qudratxo‘ja.
Paragvay Respublikasi Prezidenti Santyago Penya 11-13-dekabr kunlari rasmiy tashrif bilan mamlakatimizda bo‘ladi.
Tashrif dasturiga muvofiq, Toshkentda bo‘lib o‘tadigan oliy darajadagi muzokaralarda O‘zbekiston bilan Paragvay o‘rtasida siyosiy, savdo-iqtisodiy, madaniy va gumanitar sohalardagi hamkorlikni rivojlantirish istiqbollarini muhokama qilish rejalashtirilgan.
Qishloq xo‘jaligi, oziq-ovqat va kimyo sanoati, raqamlashtirish, turizm hamda sport sohalarida amaliy sheriklikni o‘rnatishga alohida e’tibor qaratiladi.
Paragvay yetakchisi, shuningdek, Xalqaro avtomobil federatsiyasi Bosh assambleyasida va federatsiya shafeligida o‘tkaziladigan musobaqalar g‘oliblarini taqdirlash marosimida ishtirok etadi.
Siyosat
Yangi qishloq xo’jaligi texnologiyalari joriy etilishi bilan hukumatlar yuqori darajadagi maqsadlarni belgilaydilar
Fermerlar bilan uchrashuvda so’zga chiqqan Prezident Shavkat Mirziyoyev kelasi yilgi paxta yig’im-terimini 4,5 million tonnagacha va don mahsulotlarini 10 million tonnagacha oshirishga imkon beradi. U ushbu maqsadlarga erishish uchun yangi qishloq xo’jaligi texnologiyalari va yuqori hosildor navlarni joriy etish uchun aniq muammolarni ma’lum qildi.
Foto: Prezident matbuot xizmati
Prezident yaqinda Samarqand, Jizzax va Sirdaryo viloyatlarida fermerlar va uy xo’jaliklari bilan uchrashuvlar o’tkazgan va zaminni sodiqlik, bag’ishlash va aniqlash kelgusi yil uchun belgilangan maqsadlarga erishishga ishonch hosil qilganini aytdi.
Manbalarga ko’ra, kelgusi yil quyidagicha ko’rinadi:
76-son rejasi bo’yicha paxta etishtirish tizimi kengaytiriladi va 891 ming gektar er ushbu model ostida to’liq rivojlanadi. Xorijiy paxta navlarini etishtirish maydonchasi, gerbitsidlar, tuz va suv tanqisligi 500 ming gektarga ikki baravar ko’payadi. “Shinjiang tajribasi” ga asoslanib, 300 ming gektar paxta ekiladi.
Yangi qishloq xo’jaligi texnologiyalarini joriy etishni qo’llab-quvvatlash, maydonlarda tomchilatib sug’orish tizimlaridan foydalanishni kengaytirish uchun 2,6 trln so’m miqdorida imtiyozli kredit.
Bundan tashqari, o’z mablag’laridan foydalangan holda paxtachilik fermerlari uchun hosil yig’ib olishning 10 foizini sub-hordiq chiqarish uchun 250 milliard bedana ajratiladi. Paxta etishtirish bo’yicha ularning kredit limitining yarmiga qadar bo’lgan fermerlar, shuningdek, ularning hosilining 5 foizigacha subsidiyalar uchun ham munosibdir.
Prezident rivojlangan qishloq xo’jaligi texnologiyalari, suvni tejash usullari va fermerlarning amaliy tajribasini birlashtirish orqali qishloq xo’jaligi yangi va yuqori bosqichlarga erishishi kutilmoqda.
Siyosat
“Sotsi” “O’zbekneftegaz” loyihasi O’zbekistonning neft importini butunlay almashtirishi mumkin edi
O’zbekiston Ozarbayjonning Sokar bilan yangi loyiha tufayli neft mahsulotlarini import qilishni tugatishini kutmoqda. Amir O’zbekneftegazning so’zlariga ko’ra, Ustyurt mintaqasidagi minimal geologiya-qidiruv stsenariysi etarli ichki resurslarga ega bo’lishadi. Joriy yil boshidan buyon O’zbekiston 1,4 milliard dollarlik neft mahsulotlarini olib keldi.
“O’zbekneftegaz” neft va gaz tizimi umumiy qiymati 10 milliard dollardan ortiq bo’lgan bir qator loyihalarni amalga oshirmoqda. Bunga kompaniya rahbariyat kengashi raisi, Bahodir Siddiqov, O’zbekistondagi yangi energetika inshootining inauguratsiya marosimida O’zbekiston bilan intervyu olib bordi.
Uning so’zlariga ko’ra, asosiy yo’nalishdan biri bu Qoraqalpog’istonning Ustyurt viloyatida mineral resurslarni o’rganish va qazib olish va qazib olish uchun Ozarbayjon milliy neft kompaniyasi “Siycie kompaniyasi bilan qo’shma loyiha.
“Birinchi bosqich doirasida biz” O’zbekiston va Ozarbayjon prezidentlari uchun biz dala tadqiqotlari “, shu jumladan ushbu loyiha bo’yicha tadqiqotlar o’tkazamiz. Uchta stsenariylar, hatto minimal stsenariy neft mahsulotlarini olib kirishni to’xtatishadi”, dedi Sidiqov.
Ozarbayjonning energiya vaziri Parvariz Shahabazov “Ustyurt mintaqasida” juda keng ko’lamli seysmik ishlar “tadqiqot va kelajakdagi uglevodorod ishlab chiqarish doirasida” juda keng ko’lamli seysmik ishlar “ni tasdiqladi.
Dekabrning boshida Toshkentda Ustyurt operatsion kompaniyasi qo’shma korxonasining ofisi ochildi. Kompaniya Iyul oyida Siycar, O’zbekiston Energetika vazirligi va “O’zbekneftgaz” kompaniyasi tomonidan Iyul oyida imzolangan (PSA) tomonidan geologik qidiruv va ishlab chiqarish olib boradi. Hujjat VouJerak, Terenkuduq, Bilgoly, Karoy, Qoraqalpoq va Kurbojning investitsiya bloklari yoritilmoqda.
PSA ostida, besh yil ichida kamida bitta qidiruv ishlarini burg’ulash bo’yicha qidiruv va qidirish ishlari yakunlanishi kutilmoqda. SOCAR ushbu davrda operator sifatida ishlaydi.
O’zbekistonga ko’ra, mamlakat har yili 2 million tonna xom neft va neft mahsulotlarini import qiladi, ularning aksariyati Rossiyadan. 2024 yilda import 1,97 milliard dollarni tashkil etdi, bu 2023 yilga nisbatan 22,2 foizga o’sdi.
Bojxona komissiyasining ma’lumotlariga ko’ra, joriy yilning 11 oyida importning qiymati 1,42 milliard dollarni tashkil etdi (2024 yil yanvar-2044 yillarga nisbatan 6%). Shu sababli Dizel 500 million dollarni (+ 70%) tashkil etdi va benzin importlari 441,7 million dollarni tashkil etdi (+ 14,3%).
9 dekabr kuni Prezident Shavkat Mirziyoyev xalqaro avtomobil federatsiyasi (FIA) boshchiligidagi delegatsiyani qabul qildi, u Toshkentda bo’lib o’tadigan FIA Bosh assambleyasida ishtirok etish uchun O’zbekistonda bo’lgan prezident Muhamed Ben Sulayemni qabul qildi.
Foto: Prezident matbuot xizmati
Delegatsiya tarkibiga FAASED prezidenti Karmelo Sanz de Barros va vitse-prezidi harakatchanligi va turizm vaqtlari.
Anjuman Motorsportni tartibga soluvchi global hamkorlikni kengaytirishga qaratilgan va yo’l harakati xavfsizligini oshirishga yordam beradigan global hamkorlikni kengaytirish masalalari muhokama qilindi. Ikkala tomon ham “MotorSport” ning O’zbekistondagi barcha sohalarini rivojlantirish, “Forula” formula poygalariga “Kartingdan yaqin hamkorlikda yaqin hamkorlik muhimligini ta’kidladilar.
O’zbek poyga drayverlari, ustalar, dizaynerlar, dizaynerlar va mexanika va FIA universiteti mablag’laridan foydalangan holda o’zbek poygalari, mashinalar, dizaynerlar va mexanikalarni o’rganishga alohida e’tibor qaratildi. O’zbekistonda zamonaviy “Motorsport infratuzilmasi” qurilishini qo’llab-quvvatlash. Piyoda va transport vositalarining xavfsizligini yaxshilash dasturlarini amalga oshirish. Shuningdek, Federatsiya shaftihonining homiyligida xalqaro musobaqalar, shu jumladan F1 Grand Priv bosqichini o’tkazish imkoniyatini ko’rib chiqmoqda.
Uchrashuv yakunida Prezident Bosh direktorni O’zbekistonning “MotorSport” kompaniyasi bilan hamkorlikni mustahkamlashga va xalqaro standartlarga muvofiq federatsiya bilan hamkorlikni kuchaytirish va O’zbekistondagi “MotorSport” kompaniyasi bilan hamkorlikni kuchaytirishga qo’shgan buyuk hissasi bilan taqdirlandi.
2019 yildan beri O’zbekiston Federatsiyadan 2019 yildan beri faol ishtirok etmoqda. O’tgan yili Samarqand FIA-ning ta’sisining 120 yilligini nishonlash uchun Samarqand faviat fia umumiy yig’ilishida bo’lib o’tdi. Bu yilgi tadbir doirasida eng yaxshi sportchilar va jamoalar 12 dekabr kuni taniqli xalqaro mehmonlar va chempionlik poygachilarining ishtirokida 12 dekabr kuni bo’lib o’tadi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev qo’shnichilikni ishsizlik va kambag’allikda erkinlik va qashshoqlik sohasidagi joylarga aylantirishga qaratilgan sa’y-harakatlarning rivojlanishini ko’rib chiqdi.
Foto: Prezident matbuot xizmati
Uchrashuvda prezident tomonidan raislik ko’rsatilmagan imkoniyatlar va mavjud kamchiliklarni ta’kidladi. Yetti a’zo davlatni qo’llab-quvvatlash guruhining ettita etakchiligining ettita samaradorligini baholashning aniq mezonlari yo’q va ularning ishsizlik va kambag’allikni kamaytirishda ularning hisobdorligi kuchayishi kerakligi ta’kidlandi. Rasmiylar tashkilotning faoliyati va daromadlarning o’sishiga bevosita ta’sir ko’rsatishi va ushbu yo’nalishda maqsadli va natijaga yo’naltirilgan sa’y-harakatlarga ta’sir qilishi kerakligini ta’kidladilar.
Mahallada qashshoqlik va ishsizlikni kamaytirish uchun, ma’murlar mintaqaviy muammolar va “o’sish nuqtalarini” aniqlash va tegishli ravishda tizimli tadbirlarni ishlab chiqish to’g’risida ko’rsatma berishdi. Konferentsiyada, shuningdek, rezidentlarning to’g’ridan-to’g’ri o’z jamoalari ichida bo’lgan shikoyatlarini hal qilishga ko’proq e’tibor qaratilmoqda. Eng zaif maydonlarda taraqqiyot infratuzilmani, elektr ta’minoti, Internetga Internetga kirish va ichki binolardagi ichki foydalanishga alohida e’tibor qaratildi.
Milliy kambag’allik darajasi joriy yilda 8,9 foizdan 6 foizgacha pasayishi kutilmoqda. Keyingi yilning maqsadi – uni 4,5% tushirish. Bunga erishish uchun, mahallalarda, barqaror bandlikni qo’llab-quvvatlaydigan, daromad manbalarini qo’llab-quvvatlaydigan, kasb-hunar ta’minotini va tadbirkorlikni rivojlantirish masalalari bo’yicha keng qamrovli yondashuvni qabul qilish vazifasi yuklatilgan.
Prezidentning har bir kam ta’minlangan uy xo’jaligining haqiqiy imkoniyatlari va ehtiyojlariga mos keladigan individual rejalarni rivojlantirish muhimligini ta’kidladi. Loyihaga asoslangan yondashuv “Ish beruvchilar uchun”, “Barkumlik”, “Barkumlik uchun”, “Barkuraviy bandlik”, “Barkuraviy qo’shnilar”, “Barkuraviy qo’shnichilik”, “Yaqin atrofdagi bog’larning yangilanishlari”, “Barkretlash” ning “Barkrity” tadbirlari “,” Barkuraviy qo’shnichilik “kabi dasturlarni o’z ichiga oladi. ‘ “ “ “ Compecte 1000 gektar bog’i “va” Eksportxund yo’nalishi “. Kooperativlar “1 million kam daromadli fuqarolarni qamrab olishlari kutilmoqda.
Plans were also presented to reduce poverty and unemployment by implementing small and medium-sized projects in the vicinity, such as improving infrastructure in border and enclave areas, establishing 24/7 activity zones, developing tourist areas, creating small industry centers, and expanding infrastructure along beaches and roads.
2025 ta ish bilan ta’minlash dasturining amalga oshirilishi, 2026 dasturni yaratish va noutbukni doimiy bo’lmagan bandlikni kamaytirish choralari ham muhokama qilindi.
Prezident mas’uliyatli hokimiyatni maqsadli tartibda hal qilish, jamoat ehtiyojlari asosida amaliy choralar samaradorligini oshirish va ishsizlik va qashshoqlikni kamaytirishga qaratilgan vazifalarning samaradorligini oshirdi.
«Jaloliddin Manguberdi» poyezdining ilk partiyasi O‘zbekistonga jo‘natildi
Kelasi yil dehqon va fermerlarga 2,2 trln so‘mlik subsidiya ajratilgan
Fedf foiz stavkalarini qisqartirdi, ammo kelajakni yumshatish aniq emas
-
Sport4 days agoТуркия Суперлигаси. «Башакшеҳир» – «Фенербаҳче». Шомуродов ва Файзуллаев — асосий таркибда
-
Jamiyat2 days agoTo‘qqiz qizli Jasur – to‘rt egiz tug‘ilgan xonadondan reportaj
-
Iqtisodiyot4 days agoXitoylik investorlar Jizzaxdagi volfram konini ishga tushirmoqda
-
Iqtisodiyot4 days agoBMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti bilan hamkorlikda qator loyihalar amalga oshiriladi
-
Jamiyat1 day agoO‘zbekistondagi muzey va ziyoratgohlarga «virtual sayohat» qilish imkoni yaratiladi
-
Sport2 days agoO‘zbekiston fuqaroligini qabul qilgan rossiyalik tennischi WTA 125 turniri g‘olibi bo‘ldi
-
Jamiyat2 days agoToshkent viloyatida 13 yoshli qiz orqali dori sotgan ayol va uning sheriklari ushlandi
-
Turk dunyosi3 days agoTüriyatiye: Trabzonspor super burgutlar hujumchisini tayinlaydi