Siyosat
Isroil-Iroq to’qnashuvlari Markaziy Osiyoning geosiyosiy manzarasini shakllantiradi
Isroilning Eronga hujumi xalqaro huquqqa yana bir zarba. Xalqaro huquqiy normalarning eroziyasi to’g’ridan-to’g’ri hisoblab chiquvchilarning Markaziy Osiyo manfaatlariga mos keladi. Huquqiy jihatlardan tashqari, Isroil-Iroq mojarolariga qaratilgan mintaqaviy munosabat ham geosiyosiy, tarixiy, etnik va diniy omillar bilan shakllantiriladi.
Bugungi kunda dunyo va Eron o’rtasidagi urushni jalb etadigan asosiy masala. Ushbu mojaro allaqachon keng ko’lamli urushga aylandi. Isroil Eron hududiga kutilmagan hujumni boshladi, nafaqat tinch fuqarolarni, balki hukumat amaldorlari va harbiy xizmatchilarini o’ldirdi. Bunga javoban Eron Isroilga qarshi kuchli raketa hujumini amalga oshirdi. Natijada yuqori darajada aniqlangan “temir va eshik” mudofaa tizimi idealdan kamroq ekanligini isbotladi. Eron raketalari buni buzishga qodir edi va katta zarar keltirdi.
Xo’sh, Isroil va Markaziy Osiyo nuqtai nazaridan Isroil-Eron urushining geosiyosiy va strategik jihatlari nimada? Ushbu mintaqadagi davlatlar strategik milliy manfaatlar nuqtai nazaridan diplomatik betaraflikni saqlashga harakat qilmoqdalar, ammo ular tomon egilgan tomonlar bormi? Qaysi natijalarga eng ko’p foyda keltiradi?
Rossiya-Ukraina urushlari
Rossiya Ukrainaga bostirib kirganidan beri uch yildan oshdi va buzilgan urush davom etmoqda. Eron ushbu mojaroda yaqqol aloqa o’rnatmoqda va Moskvaga dronlar etkazib beradi. Bu muhim savol tug’diradi: Eronning maqsadi nima?
Ko’rinib turibdiki, ikkita asosiy motivlar paydo bo’ladi. Dunyo bo’ylab ko’p mamlakatlar G’arbiy va Rossiya o’rtasidagi proksi urushlari, Ukraina g’arb uchun proksi sifatida ishtirok etayotgan Ukraina bilan hamkorlik qiladi. Ammo Sovet Ittifoqi parchalanib ketgan yangi mustaqil davlatlar, shu jumladan O’zbekiston va Markaziy Osiyo mamlakatlari, urushni boshqacha nuqtai nazardan ko’rib chiqadilar. Ularning afzalligidan, Rossiya imperatorlarning ambitsiyalarini tiklashga urinmoqda. Agar Ukraina yo’qotgan bo’lsa, Rossiya to’xtamaydi – uning imperiyasining ishtahasi faqat o’sadi va Markaziy Osiyoda bosim kuchayadi.
Xo’sh, nega Eron Rossiyani ushbu urushda qo’llab-quvvatlaydi? Eron Markaziy Osiyo mamlakatlarining siyosiy va geosiyosiy mustaqilligidan norozi? Buni Moskva zabt etganini ko’rmoqchimisiz? Arzimaydi. Eronning motivatsiyasi NATOga qarshi chiqish va AQSh va G’arbiy blokni g’alaba qozonishiga yo’l qo’ymaslikdir. Biroq, Eron Ukrainaning mag’lubiyati Markaziy Osiyo mamlakatlari uchun ham salbiy oqibatlarga olib kelishini tushuna olmaydi. Aslida, Eron mintaqada O’zbekiston, Tojikiston va boshqa suveren davlatlarning mustaqilligi emas.
Türkinening global hamkorligi va Eron
20-asrda turk dunyosi uchun fojiali vaqt edi. Türkie bundan mustasno, barcha turk mamlakatlari mustaqillikka erishgach, siyosiy suverenitetni yo’qotdilar. Sovet Ittifoqi qulaganidan keyin asr oxiriga kelib, beshta Turkiya mustaqillikka erishdi. Bugungi kunda oltita Turkiya strategik hamkorlik, hamjihatlik va birdamlik o’rnatmoqda.
Eron ushbu turk integratsiyasiga mutlaqo qulay bo’lmagan davlatlardan biri hisoblanadi. Buning sababi Eron demogyektasida yotadi. Aholining uchdan bir qismi – taxminan 30 million – bu Turk xalqi, Asosan Ozarbayjon etnik etnik etikasi. Natijada, Eronning ayrim siyosiy doiralar turk yigirilishini aniq yoki aniq tahdid sifatida ko’rishi mumkin.
Tarixan, ammo turklar va forslar juda keskin o’zgarib, asrlar davomida uyg’unlikda yashashgan. Eronda ozarbayjonlar ikkinchi yirik etnik guruhni tashkil etadi. Shunga o’xshab, tojiklar O’zbekiston aholisining katta qismini tashkil etadi va o’zbekistonlik Tojikistonning asosiy omilidir. Siyosat ko’pincha maqsadlarga erishish usuli sifatida tasvirlangan. Strategik nuqtai nazardan, Eronda Turkiyaning hamkorligi haqida hushyor turish uchun haqiqiy asos yo’q. Aksincha, Eron Turkiya, Kavkaz va Markaziy Osiyo bilan ishonchli sheriklik aloqalarini o’rnatish orqali o’z mavqeini mustahkamlashga muvaffaq bo’ldi. Eron, na turk dunyosida dushman ham, raqib ham emas. Buning aksi ham to’g’ri. Turk dunyo Eronga tahdid ham, muammo emas.
Eron – Isroil urushi
Bugungi kunda Eron islom dunyosidagi eng vokal mamlakatlardan biridir. Islom inqilobi 1979 yilda Eron hukumati musulmon ummatiga befarq qolmadi va iloji boricha o’zlarining iltimoslariga javob berishga harakat qildi. Agar Eron Isroil bilan urushga tushsa, bu nafaqat mintaqadagi musulmon mamlakatlariga, balki butun musulmon dunyosiga ham zarar bo’ladi.
Isroilning ambitsiyalari Eron bilan cheklanmaydi. Uning asosiy maqsadi musulmon dunyosining asosiy markazlarini zabt etadigan va to’qnashadigan musulmon xalqlarini buzish yoki demontaj qilishdir.
Isroilning uzoq muddatli loyihasi – “Buyuk Isroil” ni yaratishdir. Shu maqsadda va AQSh va G’arb mamlakatlarining ko’magi bilan Isroil qo’shnilaridan erni qo’shib olishga harakat qilmoqda. Mamlakat ushbu maqsadni davom ettirishda yanada tajovuzkor bosqichga chiqdi. Shuning uchun Eronning pasayishi nafaqat Eron, shuningdek, Turkiya, Pokiston, Saudiya Arabistoni va boshqa musulmon kuchlariga jiddiy qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Isroil barcha kuchli musulmon xalqlarni tenglamadan olib tashlash harakatlarini davom ettiradi. Qisqasi, Eron mag’lubiyati musulmon dunyosini zaiflashtiradi.
O’zbekiston – Eron: Umumiy tarix
O’tgan ming yillikda O’zbekiston va Eron aholisi ikki asr davomida siyosiy jihatdan ajralib chiqdi. Tarixan, ular doimo bir xil madaniy olamga tegishli va ko’pincha bir xil siyosiy tizimda bo’lishgan. Masalan, Eron, Amir Temur imperiyasining bir qismi edi. Mirzo Urchbek bugungi Eron hududida tug’ilgan. Ba’zida bugungi O’zbekistonning qismlari Eron nazorati ostida bo’lgan va aksincha. Madaniy tafakkur va meros nuqtai nazaridan Eron va O’zbekiston xalqlari eng yaqin.
Eron bosgarchi emas edi. Aksincha, Isroil uzoq vaqtdan beri o’z qo’shnilariga qarshi tajovuz qilishmoqda. Bir yarim yil davomida G’azo misli ko’rilmagan genotsid sifatida tasvirlangan G’azo keltirgan. Muammo Eron emas, Isroilda yashaydi. Isroil o’z chegaralarida tinchlik bilan birga yashashga intilmaydi. Bu qo’shni hududni egallashga va ularning aholiga nisbatan vahshiylik bilan ularni kengaytirishga qaratilgan.
Eron Isroil tomonidan nishonga olingan birinchi ettinchi va birinchi ettinchi emas. Shunday qilib, haqiqiy muammo Eronda emas, balki Isroilda yotmaydi. Agar Isroil xalqaro huquq doirasida yashashni tanlasa, qo’shnilari bilan mojarolar hal qilinishi mumkin.
Kamoliddin ravvi
Siyosatchilar
Qirg‘iziston energetika vaziri uch mamlakat Jahon banki dasturi ko‘magida chegara hududlaridagi elektr uzatish liniyalarining o‘tkazuvchanlik qobiliyatini oshirish bilan shug‘ullayotganini ma’lum qildi.
O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston chegaraoldi elektr uzatish tarmoqlarining o‘tkazuvchanlik qobiliyatini oshiradi. Bu haqda Qirg‘iziston energetika vaziri Taalaybek Ibrayev “O‘zbekiston 24” telekanaliga bergan intervyusida ma’lum qildi.
Ibrayevning ma’lum qilishicha, O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston Jahon banki dasturi ko‘magida chegara hududlaridagi elektr uzatish liniyalarining o‘tkazuvchanlik qobiliyatini oshirish bilan shug‘ullanmoqda.
Uning so‘zlariga ko‘ra, Qambarota GES-1 loyihasining amalga oshirilishi sanoat korxonalarini qo‘shimcha elektr energiyasi bilan ta’minlash va oziq-ovqat dasturlarini bajarish imkonini beradi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev bugun, 6-dekabr kuni bo‘lib o‘tgan telefon orqali muloqotda Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarovni tavallud kuni bilan samimiy tabriklab, unga mustahkam sog‘liq, farovonlik va qardosh Qirg‘iziston xalqiga bardavom ravnaq tiladi.
O‘zbekiston bilan Qirg‘iziston o‘rtasidagi strategik sheriklik, do‘stlik va yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarini yanada mustahkamlashning amaliy jihatlari muhokama qilindi.
Keyingi yillarda ikki tomonlama hamkorlikda erishilgan yutuqlar alohida mamnuniyat bilan qayd etildi. Barcha darajadagi aloqalar davom etmoqda. Tovar ayirboshlash va yuk tashish hajmi barqaror o‘sib bormoqda. Iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarida qo‘shma loyihalar amalga oshirilmoqda. Faol madaniy-gumanitar va hududlararo almashinuvlar olib borilmoqda.
Yirik strategik loyihalar, jumladan, «O‘zbekiston – Qirg‘iziston – Xitoy» temir yo‘li va Qambarota GES-1 qurilishi doirasidagi ishlar davom etmoqda.
Yetakchilar mintaqaviy ahamiyatga molik dolzarb masalalarni ham ko‘rib chiqdilar.
Ma’lumot uchun: Sadir Japarov 1968-yilning 6-dekabrida Qirg‘izistonning Issiqko‘l viloyatidagi Kengsuv qishlog‘ida tavallud topgan.
Prezident administratsiyasi rahbari Saida Mirziyoyeva Xitoy Xalqaro kommunikatsiya markazi raisi Long Yuysyan bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Uchrashuvda O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarini yanada chuqurlashtirish va kengaytirish yuzasidan fikr almashilgan. Markaz O‘zbekiston-Xitoy aloqalarini mustahkamlash, shuningdek, turli sohalardagi loyihalarni ilgari surishda muhim o‘rin tutayotgani qayd etilib, ta’lim, fan, madaniyat va turizm sohalaridagi almashinuvlarni yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilgani bildirildi.
Yaqin muloqotni davom ettirish va qo‘shma tashabbuslarni muvofiqlashtirish zarurligi ta’kidlandi.
Siyosat | 18:14
110 110
1 daqiqa o’qing
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti ma’muriyati rahbari Saida Mirziyoyeva Muhammad Abayane, ACWA kuchlari raisi va Visian Invest direktorlar kengashi a’zosi, O’zbekiston iqtisodiyotining bir qator asosiy tarmoqlari bo’ylab hozirgi va kelajakdagi hamkorlik masalalarini muhokama qilish.
Saida Mirziyoyevaning so’zlariga ko’ra, ikki mamlakat energiya, sog’liqni saqlash, raqamli texnologiyalar va mamlakatning iqtisodiy modernizatsiya qilish va turmush darajasini yaxshilashga yordam beradigan boshqa sohalarda qo’shma tashabbuslarni ko’rib chiqdilar. So’nggi yillarda Qoraqalpog’iston viloyatida istiqbolli loyihalar uchun alohida e’tibor qaratildi, bu so’nggi yillarda kuchli va barqaror rivojlanishiga duch keldi.
Mirziyoyeva o’zining telegram kanalida uchrashuv tafsilotlarini o’rtoqlashdi, degan fikrni almashtirdi, ikkala tomon ham strategik sheriklik va konvertatsiya loyihalarini O’zbekiston bo’ylab qo’llab-quvvatlashga sodiqligini tasdiqladilar.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Xitoyning yetakchi kompaniyalari rahbarlari bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Muzokaralar davomida amaliy hamkorlikni kengaytirish, energetika sohasida zamonaviy texnologiyalar va muhandislik yechimlarini joriy etishga qaratilgan o‘zaro manfaatli kooperatsiya loyihalarini ilgari surish masalalari muhokama qilindi.
Xitoy kompaniyalarining O‘zbekistonda loyihalar amalga oshirishga qiziqishi ortib borayotgani mamnuniyat bilan qayd etildi. Birgina joriy yilda Xitoydan 15 milliard dollardan ziyod to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarni o‘zlashtirish rejalashtirilgan, qo‘shma loyihalarning umumiy portfeli esa qariyb 90 milliard dollarni tashkil etmoqda.
Ko‘p qirrali hamkorlikning muhim yo‘nalishi sifatida energetika sohasiga alohida e’tibor qaratildi. Xitoylik sheriklar ishtirokida umumiy quvvati qariyb 10 gigavatt, qiymati 9 milliard dollardan ortiq 30 dan ziyod loyihalar amalga oshirilmoqda. Bugun qo‘shimcha ravishda qariyb 2 milliard dollarlik 14 ta loyiha ishga tushirildi.
“China Datang” kompaniyasi prezidenti Djou Yuanlong bilan mavjud fotoelektr stansiyalarini kengaytirish, yangilarini qurish va qo‘shimcha saqlash quvvatlarini barpo etish rejalari muhokama qilindi.
Kompaniyaning kadrlar tayyorlash, ilmiy-tadqiqot laboratoriyasini ochish, qishloq xo‘jaligi va chorvachilikda qayta tiklanadigan energiya texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha tashabbuslari qo‘llab-quvvatlandi.
“China Energy Engineering Corporation” kompaniyasi rahbari Syu Lyu bilan suhbatda mamlakatimiz hududlarida quyosh elektr stansiyalari va energiya saqlash tizimlarini qurish bo‘yicha qo‘shma sa’y-harakatlar yuqori baholandi.
Muqobil energetika va yuqori kuchlanishli tarmoqlarni rivojlantirish loyihalarini ilgari surish muhimligi ta’kidlandi.
“Sinoma Energy” kompaniyasi raisi Men Sinlin shamol elektr stansiyasi hamda shamol turbinalari uchun parraklarni mahalliylashtirish uchun zavod qurilishining borishi haqida axborot berdi. Shuningdek, kimyo va qurilish sanoatida chiqindilarni tozalash bo‘yicha kompaniya taklif etayotgan texnologik yechimlar yuzasidan fikr almashildi. Ushbu loyihalarga doir ishlarni jadallashtirish zarurligi ta’kidlandi.
“Universal Energy” kompaniyasi bosh direktori Nan Yi bilan mamlakatimiz hududlarida shamol elektr stansiyalari qurilishini jadallashtirish choralari muhokama qilindi.
“China General Technology” kompaniyasi direktorlar kengashi raisi Kan Xubyao bilan yangi ishga tushirilgan kogeneratsiya stansiyasini samarali ishlatish muhokama qilindi. Kompaniyaning O‘zbekistondagi investitsiya faoliyatini kengaytirish bo‘yicha kelishuvga erishildi.
Davlatimiz rahbari “Poly Changda Engineering” kompaniyasi bosh direktori Myao Szechunning kelgusi yilda bugun ishga tushirilgan quyosh elektr stansiyasining mantiqiy davomi sifatida energiya saqlash tizimini qurish bo‘yicha rejalarini qo‘llab-quvvatladi.
Dunyoning eng uzun parvozlari yakunlandi
Yaponiyada ketma-ket ikkinchi yil davomida kuchli zilzilalar sodir bo’ldi.
Katta texnologiya kompaniyalari Avstraliyadagi bolalar uchun ijtimoiy media taqiqlari bilan kurashishda davom etmoqda
-
Iqtisodiyot5 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Siyosat5 days agoPrezident Mirziyoyev Denis Manturov boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasini qo’llab-quvvatlaydi
-
Iqtisodiyot5 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Sport5 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari
-
Jamiyat5 days agoToshkent va barcha hududlarning markaziy ko‘chalarida «Konstitutsiya ko‘chasi» tashkil etiladi
-
Jamiyat5 days agoPrezident Gulistondagi gaz portlashida jabrlanganlar holidan xabar oldi
-
Siyosat5 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Jamiyat5 days agoSirdaryoda 100 million kub metrlik yangi suv ombori quriladi