Jamiyat
ozodlikdan qullikka olib borgan yo‘l
Bugun siz bilan “5 daqiqa”da jahon adabiyotidagi eng mashhur, eng ko‘p bahs-munozaralarga sabab bo‘lgan asarlardan biri – Jorj Oruelning “Molxona” romani haqida gaplashamiz.
{Yii::t(}
O’tkazib yuborish 6s
O’tkazib yuborish
“Molxona” 1945 yilda chop etilgan. Asar bir qarashda hayvonlar haqidagi oddiy bir ertakka o‘xshab ketadi. Lekin aslida u katta siyosiy ramzlar, jamiyat qonunlari va inson tabiati haqidagi dahshatli haqiqatlarni ochib beradi.
Asar voqealari molxonada sodir bo‘ladi. U yerda odamlar hayvonlarni ezib, ularning mehnatidan foydalanib yashab kelardi. Bir kuni qari cho‘chqa hayvonlarni yig‘ib, o‘limi oldidan nutq so‘zlaydi. U: “Biz odamlarga xizmat qilib charchadik. Aslida o‘z mehnatimiz bilan yashashimiz mumkin. Odamlarsiz hayot adolatli va farovon bo‘ladi”, deb ularni qo‘zg‘olonga chorlaydi.
Shu orzudan ruhlanib, hayvonlar odamlarga qarshi qo‘zg‘olon ko‘tarishadi va molxonani egallaydi. Endi ular o‘zlari uchun yangi jamiyat qurishi kerak edi. Hayvonlar “Barcha hayvonlar teng!” degan shior ostida birlashadi.
Ammo mustaqillikka erishilgach, voqealar orzu qilinganidek kechmadi. Hokimiyat qo‘lga kirganidan so‘ng cho‘chqalar, ayniqsa Napoleon ismli cho‘chqa o‘z hokimiyatini mustahkamlay boshladi. Boshlang‘ich adolat va tenglik g‘oyalari sekin-asta yo‘qoldi, yangi zulm boshlandi.
Hayvonlar ishonishni yaxshi ko‘rardi…
Oruelning bu asari jamiyatning eng og‘ir jarayonlarini hayvonlar obrazi orqali ko‘rsatadi. Ayrim lavhalar voqean yurakni titratadi:
Hayvonlarda xotira va zehn yo‘qolib boradi. Bu fojia. Kecha baxtliroqmidi yoki bugun? Shuni anglolmaydi. Ular faqat gapirib turganlarni, amalda tepasiga chiqqanlarnigina eshitar va ishonar edi.
Oziq-ovqat taqsimotida faqat cho‘chqalar va ularning qo‘riqchilari, ya’ni itlar yaxshiroq yashardi. Qolganlar “moslashishga” majbur bo‘lishardi.
Hamma hayvonlar mehnati evaziga kelgan mablag‘ bilan cho‘chqa bolalari uchun maxsus maktablar quriladi. Bu hokimiyatning avloddan-avlodga o‘tishi uchun tayyorgarlik edi.
Hayvonlar ishonishni yaxshi ko‘rardi. Ko‘nishni yaxshi ko‘rardi. Bu fikrlash, qarshi chiqish, haqqini talab qilishdan ancha oson edi.
Eng taniqli obraz – Boksyor. Uning umri mehnat bilan o‘tdi, quvvatsiz qolganida esa nafaqaga chiqish o‘rniga qassobxonaga jo‘natildi.
Qo‘ylar esa targ‘ibot quroliga aylanadi. Chunki ular o‘rgatilgan gapni aytar, tabiatidan kelib hech narsaga qarshi bormasdi. Ularning shovqini boshqa hayvonlarning fikrlashiga, mulohazani davom ettirishiga yo‘l qo‘ymasdi. Qo‘ylar hamisha shu vazifani qoyilmaqom qilib bajarardi.
Cho‘chqalar tarixni qayta yozadi. “Muxoliflar” o‘ylab topildi, yo‘q qilinganlarning nomi o‘chirildi. Har bir ma’ruza “Biz avvalgidan yaxshi yashayapmiz-ku”, degan so‘zlar bilan yakunlanardi.
Ular ozod bo‘lmoqchi edi. “Molxona” nomini “Hayvonobod” deb o‘zgartirishgandi. Ilk ideologiya, orzu shunday edi. Tepaga kelgan cho‘chqa ideologiyani yillar davomida o‘zgartirib bordi. Molxonaning bosh nizomini o‘zgartirdi. Bora-bora ikki oyoqda yura boshladi. Barcha hayvonlar cho‘chqa va cho‘chqazodalarga xizmat qila boshladi. Go‘yo abadiy shunday bo‘lib kelgandek.
Ramzlar ortidagi haqiqat
Asardagi obrazlarning har biri muayyan ijtimoiy qatlam yoki siyosiy kuchni ifoda etadi.
Napoleon – diktator rahbar. U Iosif Stalinning ramzi sifatida ko‘riladi. U cheksiz hokimiyatni yo‘qotmaslik uchun hamma narsadan voz kechadi.
Snoubol – Lev Trotskiyga qiyos qilinadi. U ilk g‘oyalarni olib kirgan, lekin hokimiyat uchun kurashda yengilgan.
Bokser – mehnatkash xalq. Ishonchli, kuchli, ammo o‘z haqini talab qilishga ojiz. Doimgidek.
Qo‘ylar – ommani ko‘r-ko‘rona ergashtiruvchi targ‘ibot quroli. Ular fikrlamaydi, sizni chalg‘itadi xolos.
Benjamin eshak – hayot haqiqatini anglaydigan, lekin ovoz chiqarishdan qo‘rqadigan ziyoli qatlam.
Odamlar – tashqi kuchlar. Ular bilan cho‘chqalar oxir-oqibat til topishadi va aslida ittifoq bo‘lib yashashadi. Maqsadlari, qozonlari bitta.
Sukut – qullikka yetaklaydi
Xullas, ozodlik shiori bilan boshlangan harakat oxiri yana eski tizimning o‘ziga aylanadi.
“Molxona” nafaqat tarixiy asar, balki bugungi kun uchun ham katta saboqdir. Oruelga ko‘ra, ozodlik faqat shior bilan emas, mas’uliyat bilan saqlanadi. Har qanday jamiyatda “tenglik” shiori ostida yangi zulm paydo bo‘lishi mumkin. Haqiqatni so‘zlaydiganlar sukunatga mahkum etilsa, qolganlar xotirasini yo‘qotsa, ozodlik o‘rniga qullik keladi. Har bir avlod o‘z hayoti va haqiqati uchun javobgar.
Ushbu kitobni quyidagi havola orqali yuklab olib, to‘liq audio shaklda eshitishingiz mumkin.
Isomiddin Po‘latov
DXX hamda Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamenti hududiy bo‘linmalari tomonidan Toshkent, Qashqadaryo va Buxoro viloyatlarida yer maydoni ajratish va kadastr hujjatlarini rasmiylashtirib berish bahonasida yirik miqdorda pora talab qilgan bir necha shaxsning noqonuniy faoliyati fosh etildi.
Toshkent viloyatidagi holat
Ohangaron tumanidagi unitar korxona yuristi, muqaddam sudlangan shaxs xaridorga Nurafshon shahrida parrandachilik bilan shug‘ullanuvchi xususiy korxonaga ajratilgan 90 sotix bo‘sh yer maydonini 250 ming AQSh dollariga “sotishini” taklif qilgan.
U, shuningdek, kadastr idoralaridagi tanishlari orqali mazkur yer maydonida kottejlar qurilishiga ruxsat olib berishini va’da qilib, o‘z “xizmati” uchun 30 ming AQSh dollari talab qilgan.
Davlat xavfsizlik xizmatining Toshkent viloyati bo‘yicha boshqarmasi va Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamenti hamkorligida o‘tkazilgan tezkor tadbirda u avans sifatida 40 ming AQSh dollari olgan vaqtda ashyoviy dalillar bilan ushlandi.
Qashqadaryo viloyatidagi holat
Tuman gaz ta’minoti bo‘limi xodimi o‘zining mansabdor tanishlari orqali Ko‘kdala tumanida davlat zaxirasida bo‘lgan 1 gektar yer maydonini xaridorga 500 million so‘mga “sotish”ga kelishgan.
U belgilangan summadan oldindan 20 ming AQSh dollari olgan paytida tezkor tadbir davomida qo‘lga olindi.
Buxoro shahridagi holat
Muqaddam sudlangan, hozirda maklerlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxs Buxoro shahrida yashovchi fuqarodan uning foydalanuvida bo‘lgan, umumiy maydoni 1 250 kvadrat metr bo‘lgan ko‘chmas mulk obekti toifasini o‘zgartirib, tegishli kadastr hujjatlarini rasmiylashtirish evaziga 14 ming AQSh dollari talab qilgan.
Davlat xavfsizlik xizmatining Buxoro viloyati bo‘yicha boshqarmasi hamda Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamenti hamkorligida o‘tkazilgan tezkor tadbirda u so‘ralgan pul mablag‘ini olgan vaqtda ushlandi.
Hozirda barcha holatlar yuzasidan qonunbuzarlarga nisbatan jinoyat ishlari qo‘zg‘atilib, tergov harakatlari olib borilmoqda. Shuningdek, mazkur jinoyat ishlariga aloqador bo‘lishi mumkin bo‘lgan boshqa shaxslarni aniqlash bo‘yicha ham surishtiruv ishlari davom etmoqda.
Poytaxtda “Xavfsiz va sog‘lom yurt” tadbirlari doirasida oliy ta’lim muassasasining 1-bosqich talabalari tomonidan amalga oshirilgan narkokurerlik faoliyati fosh etildi. Tadbir davomida jami 520 gramm, 2600 dozaga teng bo‘lgan sintetik giyohvand moddaning noqonuniy muomalasi oldi olindi.
Ma’lumotlarga ko‘ra, 4 dekabr kuni ijtimoiy tarmoqlarda tarqalgan videolavha asosida o‘tkazilgan tekshiruvlar natijasida Yashnobod tumani hududida ikki nafar 1-bosqich talaba qo‘lga olingan. Tekshiruv chog‘ida ularning yonidan 120 gramm “Alfa PVP” turidagi sintetik modda ashyoviy dalil sifatida olingan.
Shundan so‘ng, 2007 yilda tug‘ilgan talabaning yotoqxonasi ko‘zdan kechirilib, u yerdan qo‘shimcha 400 gramm ushbu modda topilgani qayd etilgan. Shu tariqa, jami 520 gramm, 2600 dozaga teng “o‘lim dorisi”ning noqonuniy aylanmasi to‘xtatildi.
Tekshiruvlarda aniqlanishicha, talabalar moddani tanishlari tomonidan shaharning turli joylarida “tayyorlab” qoldirilgan nuqtalardan olib, yotoqxonada dozalarga bo‘lib, iste’molchilarga yetkazib berish bilan shug‘ullangan.
Hozirda holat yuzasidan tegishli protsessual tekshiruv va tergovga qadar harakatlar olib borilmoqda.
O‘rganish davomida ushbu sanoat korxonasida chang-gaz tozalash uskunasi mavjudligi, biroq belgilangan me’yorlardan ortiqcha ifloslantiruvchi moddalarni atmosfera havosiga chiqarayotganligi ma’lum bo‘ldi.
Foto: Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi
Toshkent shahar Yashnobod tumanida joylashgan «TEXNOPARK» MChJ ga tegishli cho‘yan quyish sexining atmosfera havosiga zararli ta’siri ishchi guruh tomonidan o‘rganildi.
O‘rganish davomida ushbu sanoat korxonasida chang-gaz tozalash uskunasi mavjudligi, biroq belgilangan me’yorlardan ortiqcha ifloslantiruvchi moddalarni atmosfera havosiga chiqarayotganligi ma’lum bo‘ldi. Shuningdek, bu borada hech qanday ekologik ekspertiza xulosasi berilmaganligi aniqlandi.
Holat yuzasidan korxona rahbariga belgilangan tartibda chora ko‘rilib, atmosfera havosini ifloslantirayotganligi sababli qo‘shimcha to‘lovlar hisoblandi.
Bundan tashqari, sanoat korxonasiga atmosfera havosini ifloslantiruvchi manbalarning oldini olish, avtomatik stansiyalar o‘rnatish va ekologik ekspertiza xulosasi olinishi yuzasidan majburiy ko‘rsatmalar berildi.
Ma’lum bo‘lishicha, ular sintetik giyohvandlik moddalarini tanishi tashlab bergan geolokatsiyalardan olib, universitet yotoqxonasida dozalarga qadoqlab, aytilgan lokatsiyalarga yuborishgan.
Yashnobod tumanida o‘tkazilgan tezkor tadbir davomida ikki nafar talaba xolislar ishtirokida tekshirilganda,yonidan 120 gr Alfa PVP sintetik giyohvandlik moddalari protsessual tartibda rasmiylashtirib olingan.
Tezkor tadbir davom ettirilib, 2007 yilda tug‘ilgan talabaning vaqtincha yashab kelayotgan universitet yotoqxonasidagi xonasi ko‘zdan kechirilganda 400 gr Alfa PVP sintetik giyohvandlik moddalari borligi aniqlangan.
Ma’lum bo‘lishicha, bu talabalar ushbu sintetik giyohvandlik moddalarini tanishi tashlab bergan geolokatsiyalardan olib, universitet yotoqxonasida dozalarga qadoqlab, aytilgan lokatsiyalarga yuborishgan.
Tezkor tadbirlar natijasida bir marotabalik 2600 ta dozaga teng bo‘lgan jami 520 gr sintetik giyohvandlik moddalarining noqonuniy muomalasi oldi olindi.
Mazkur holat yuzasidan talabalarga nisbatan Jinoyat kodeksining 273-moddasi 5-qismiga ko‘ra 10 yildan 20 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish jazo chorasi qo‘llanilgan.
Shuningdek, sintetik giyohvandlik vositalarining manbaini hamda qolgan jinoiy sheriklarini aniqlash maqsadida tezkor tadbirlar davom ettirilmoqda.
Jamiyat
Hokimlik Nurafshonda prokuratura uchun 4,5 mlrd so‘mga avtoturargoh qurilayotgani haqidagi xabarlar bo‘yicha izoh berdi
Toshkent viloyati hokimining qaroriga muvofiq, Nurafshonda viloyat prokuraturasiga qarashli salkam 1 gektar maydonda infratuzilmani yaxshilash bo‘yicha kompleks loyiha moliyalashtirilmoqda.
Toshkent viloyati hokimligi axborot xizmati ijtimoiy tarmoqlarda Nurafshon shahrida Toshkent viloyati prokuraturasi uchun avtoturargoh qurilishi yuzasidan tarqalgan muhokamalar bo‘yicha munosabat bildirdi.
Ma’lum qilinishicha, shaharda viloyat prokuraturasiga qarashli salkam 1 gektar maydonda infratuzilmani yaxshilash bo‘yicha kompleks loyiha moliyalashtirilyapti. Bu bo‘yicha viloyat hokimining qarori qabul qilingan.
Qarorda hududda avtoturargoh, xizmat ko‘rsatish, elektromobillarni zaryadlash nuqtalari, yashil maydonlar, piyodalar yo‘laklari, drenaj va irrigatsiya tizimlari qurilishi, quyosh panellarini o‘rnatish nazarda tutilgan.
“Ajratilayotgan 4,5 milliard so‘mni faqatgina avtoturargoh uchun deb talqin etmaslik to‘g‘ri bo‘lardi. Qaror matnida muayyan sabablarga ko‘ra, mablag‘ ajratish maqsadi “avtoturargoh majmuasi qurish uchun” deb emas, “avtoturargoh qurish uchun” deb izohlangani shunday bahsli muhokamalarga sabab bo‘lganini tushungan holda qo‘shimcha izoh berishni lozim topdik”, deyiladi hokimlik munosabatida.
Ta’kidlanishicha, loyiha qiymati 5,9 mlrd so‘mga baholangan. Viloyat hokimligi va buyurtmachi xizmati mutahassislari tarafidan obektning kurilish-montaj ishlari qiymati qayta ko‘rib chiqilib, ayrim ish turlari muvofiqlashtirilishi natijasida umumiy xarajat miqdori 4,5 mlrd so‘mga maqbullashtirilgan.
Yer maydoni va kadastr hujjatlari uchun pora talab qilganlar qo‘lga olindi
Toshkentda narkokurerga aylangan talabalar fosh etildi
Tailand Chegaradagi to’qnashuvlar kuchayishi natijasida Kambodjaga havo hujumlarini boshladi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Iqtisodiyot4 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Jamiyat5 days agoYunusobodda YTH oqibatida avtomobil yonib ketdi
-
Siyosat4 days agoPrezident Mirziyoyev Denis Manturov boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasini qo’llab-quvvatlaydi
-
Dunyodan5 days agoIndoneziyada bir necha kun ichida 700 dan ortiq kishi halok bo’ldi.
-
Sport4 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari
-
Siyosat4 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Iqtisodiyot5 days ago“Hech kim bizga kredit bermasdi”