Siyosat
O‘zbekiston hamda Vengriyani bog‘lab turgan rishtalar
Kuni kecha O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Vengriya Bosh vaziri Viktor Orbanning taklifiga binoan rasmiy tashrif bilan Budapeshtga bordi.
Tashrif doirasida Budapesht shahrida oliy darajadagi muzokaralar, Vengriyaning rasmiylari va yetakchi kompaniyalari rahbarlari bilan uchrashuvlar o‘tkazilishi ko‘zda tutilgan.
Kun tartibidan mamlakatlarimiz o‘rtasidagi amaliy hamkorlik va strategik sheriklikni yanada kengaytirishning dolzarb masalalari o‘rin olgan.
Bu davlatimiz rahbarining so‘nggi 5 yil ichida Vengriyaga uchinchi tashrifi bo‘lib, ushbu mamlakat bilan do‘stona munosabatlarning strategik ahamiyat kasb etishidan darak beradi.
Yevropa yuragidagi turkiy ildizlar
Vengerlarning ajdodlari qadimda Osiyoda yashagan. Vengriyaning davlat tili hisoblangan mojar tili ural tillari oilasiga mansub hisoblanadi.
Ushbu mamlakat Avar xoqonligi va boshqa ko‘chmanchi xalqlar merosini saqlab qolgan. Avar xoqonligi Pannoniya (hozirgi Vengriya, Yugoslaviya va Avstriya hududining bir qismi)dagi avarlarning davlat birlashmasi (VI—VIII asrlar) bo‘lgan.
G‘arbiy turk xoqonligining asosini tashkil etgan avarlar O‘rta Osiyodan Kaspiy bo‘yining g‘arbidagi dashtlarga, so‘ngra shimoliy Qora dengiz bo‘ylari, Dunay bo‘yi va Bolqon yarim oroliga kirib borganlar. Avar xoqonligini yirik sarkarda Boyonxon boshqargan. O‘sha vaqtda mamlakat yashil rangli bayroqqa ega bo‘lgan, bayroq o‘rtasida orqaga qarab o‘q-yoy otayotgan kishi otda chopib ketayotgan holatda tasvirlangan. Mahmud Koshg‘ariy bu holatni Iskandarning Turonni bosib olayotgan davridagi turkiy qavmlarga nisbat bergan.
Vengriyaning birinchi qiroli Ishtvan (970-1038-yillar) davrida mamlakat Yevropa bilan integratsiyalashgan, bir paytning o‘zida o‘z milliy xususiyatlarini ham saqlab qolgan.
Bugungi Vengriya – Yevropaning yuragida joylashgan, tarixiy o‘zligini ehtiyotlab, yangi geosiyosiy vaziyatda strategik pozitsiyani egallayotgan davlat hisoblanadi.
Vengriya
Hududi — 93 ming km²
Aholisi — 9,6 mln kishi
Poytaxti — Budapesht (1,8 mln. aholi)
YaIM (2024) — 229 mlrd. Dollar
YaIM kishi boshiga — 25,7 ming dollar
Siyosiy va iqtisodiy sheriklik
O‘zbekiston va Vengriya o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar 1992 yilda o‘rnatilgan bo‘lsa-da, so‘nggi yillarda bu aloqalar yangicha sur’at oldi. Ayniqsa, 2021 va 2022 yillarda o‘zaro rasmiy tashriflar, Budapesht va Toshkentda o‘tkazilgan Biznes forumlar, Strategik sheriklik to‘g‘risidagi deklaratsiyalar – barchasi ikki mamlakat o‘rtasida uzoq muddatli hamkorlik uchun mustahkam poydevor yaratdi.
2024 yildagi ikki tomonlama savdo aylanmasi 78,1 mln dollarni tashkil qildi. Farmatsevtika, energetika, qishloq xo‘jaligi, transport va ta’lim sohalaridagi investitsiyaviy loyihalar ikki mamlakat munosabatlarining ko‘lamini boyitmoqda. Angren erkin iqtisodiy hududida venger kompaniyalari uchun ajratilgan maxsus sanoat hududi bunga yaqqol misol bo‘la oladi.
Ahamiyatli loyihalar:
Angren erkin iqtisodiy hududida venger kompaniyalari uchun sanoat zonasi (50 ga) tashkil etildi (2024 yil).
16 ta korxona (7 qo‘shma, 9 xorijiy) O‘zbekistonda faoliyat yuritmoqda.
Qayta tiklanadigan energetika sohasida 2024–2026 yillar uchun hamkorlik dasturi imzolangan.
Vengriya – Yevropa, ammo Sharqqa yaqin
Budapeshtning tashqi siyosati «Sharqqa yaqinlik» strategiyasi bilan ajralib turadi. Viktor Orban hukumati XXI asr realliklarini teran anglab, Yevropa Ittifoqi bilan muloqotni saqlagan holda, Turkiya, Xitoy, Rossiya va Markaziy Osiyo davlatlari bilan munosabatlarni mustahkamlamoqda. Vengriya 2018 yilda Turkiy davlatlar tashkilotida kuzatuvchi maqomini olgan ilk Yevropa davlati bo‘ldi. 2019 yilda Budapeshtda tashkilotning Yevropa vakolatxonasi ochildi.
O‘zbekiston esa turkiy davlatlar o‘rtasida integratsiya jarayonlarining asosiy harakatlantiruvchi kuchlaridan biri sifatida Vengriya bilan yaqin hamkorlik qilmoqda.
Ta’lim, fan va madaniyat
O‘zbekiston va Vengriya o‘rtasidagi aloqalar nafaqat siyosatchilar va diplomatlar doirasida, balki xalqlar o‘rtasida ham rivojlanmoqda. 2018 yildan buyon har yili 170 nafargacha o‘zbekistonlik yoshlarga Vengriya universitetlarida o‘qish uchun davlat stipendiyalari ajratib kelinmoqda. Ilmiy hamkorlik, startap loyihalar, Alisher Navoiy haykali o‘rnatilishi va o‘zbek kinosi kunlari – bular barchasi madaniy muloqotning yorqin misollaridir.
Hamkorlikning yangi bosqichi
Prezident Mirziyoyevning navbatdagi rasmiy tashrifi hamkorlikning yangi bosqichga ko‘tarilganini anglatadi. Endi asosiy masala mavjud imkoniyatlarni amaliy loyihalarga aylantirishga qaratiladi.
Transport va logistika, oziq-ovqat xavfsizligi, qayta tiklanadigan energetika, yuqori texnologiyalar va raqamlashtirish – bu yo‘nalishlar ikki mamlakat hamkorligining asosiy kun tartibiga aylanmoqda.
O‘zbekiston-Vengriya o‘rtasidagi munosabatlar bugun tarixiy ildizlar, geosiyosiy manfaatlar va yangi global muhitdagi pragmatik yondashuv asosida shakllanmoqda. Bu ikki mamlakat o‘z o‘tmishi, madaniyati va maqsadlari bilan farq qilsa-da, ularni umumiy strategik manfaatlar birlashtirmoqda. Sharq va G‘arbni bog‘lovchi ko‘prik singari, Toshkent-Budapesht hamkorligi nafaqat ikki xalq manfaati, balki keng mintaqaviy barqarorlik uchun xizmat qilmoqda.
Lutfullo Tursunov
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev bugun, 6-dekabr kuni bo‘lib o‘tgan telefon orqali muloqotda Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarovni tavallud kuni bilan samimiy tabriklab, unga mustahkam sog‘liq, farovonlik va qardosh Qirg‘iziston xalqiga bardavom ravnaq tiladi.
O‘zbekiston bilan Qirg‘iziston o‘rtasidagi strategik sheriklik, do‘stlik va yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarini yanada mustahkamlashning amaliy jihatlari muhokama qilindi.
Keyingi yillarda ikki tomonlama hamkorlikda erishilgan yutuqlar alohida mamnuniyat bilan qayd etildi. Barcha darajadagi aloqalar davom etmoqda. Tovar ayirboshlash va yuk tashish hajmi barqaror o‘sib bormoqda. Iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarida qo‘shma loyihalar amalga oshirilmoqda. Faol madaniy-gumanitar va hududlararo almashinuvlar olib borilmoqda.
Yirik strategik loyihalar, jumladan, «O‘zbekiston – Qirg‘iziston – Xitoy» temir yo‘li va Qambarota GES-1 qurilishi doirasidagi ishlar davom etmoqda.
Yetakchilar mintaqaviy ahamiyatga molik dolzarb masalalarni ham ko‘rib chiqdilar.
Ma’lumot uchun: Sadir Japarov 1968-yilning 6-dekabrida Qirg‘izistonning Issiqko‘l viloyatidagi Kengsuv qishlog‘ida tavallud topgan.
Prezident administratsiyasi rahbari Saida Mirziyoyeva Xitoy Xalqaro kommunikatsiya markazi raisi Long Yuysyan bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Uchrashuvda O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarini yanada chuqurlashtirish va kengaytirish yuzasidan fikr almashilgan. Markaz O‘zbekiston-Xitoy aloqalarini mustahkamlash, shuningdek, turli sohalardagi loyihalarni ilgari surishda muhim o‘rin tutayotgani qayd etilib, ta’lim, fan, madaniyat va turizm sohalaridagi almashinuvlarni yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilgani bildirildi.
Yaqin muloqotni davom ettirish va qo‘shma tashabbuslarni muvofiqlashtirish zarurligi ta’kidlandi.
Siyosat | 18:14
110 110
1 daqiqa o’qing
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti ma’muriyati rahbari Saida Mirziyoyeva Muhammad Abayane, ACWA kuchlari raisi va Visian Invest direktorlar kengashi a’zosi, O’zbekiston iqtisodiyotining bir qator asosiy tarmoqlari bo’ylab hozirgi va kelajakdagi hamkorlik masalalarini muhokama qilish.
Saida Mirziyoyevaning so’zlariga ko’ra, ikki mamlakat energiya, sog’liqni saqlash, raqamli texnologiyalar va mamlakatning iqtisodiy modernizatsiya qilish va turmush darajasini yaxshilashga yordam beradigan boshqa sohalarda qo’shma tashabbuslarni ko’rib chiqdilar. So’nggi yillarda Qoraqalpog’iston viloyatida istiqbolli loyihalar uchun alohida e’tibor qaratildi, bu so’nggi yillarda kuchli va barqaror rivojlanishiga duch keldi.
Mirziyoyeva o’zining telegram kanalida uchrashuv tafsilotlarini o’rtoqlashdi, degan fikrni almashtirdi, ikkala tomon ham strategik sheriklik va konvertatsiya loyihalarini O’zbekiston bo’ylab qo’llab-quvvatlashga sodiqligini tasdiqladilar.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Xitoyning yetakchi kompaniyalari rahbarlari bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Muzokaralar davomida amaliy hamkorlikni kengaytirish, energetika sohasida zamonaviy texnologiyalar va muhandislik yechimlarini joriy etishga qaratilgan o‘zaro manfaatli kooperatsiya loyihalarini ilgari surish masalalari muhokama qilindi.
Xitoy kompaniyalarining O‘zbekistonda loyihalar amalga oshirishga qiziqishi ortib borayotgani mamnuniyat bilan qayd etildi. Birgina joriy yilda Xitoydan 15 milliard dollardan ziyod to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarni o‘zlashtirish rejalashtirilgan, qo‘shma loyihalarning umumiy portfeli esa qariyb 90 milliard dollarni tashkil etmoqda.
Ko‘p qirrali hamkorlikning muhim yo‘nalishi sifatida energetika sohasiga alohida e’tibor qaratildi. Xitoylik sheriklar ishtirokida umumiy quvvati qariyb 10 gigavatt, qiymati 9 milliard dollardan ortiq 30 dan ziyod loyihalar amalga oshirilmoqda. Bugun qo‘shimcha ravishda qariyb 2 milliard dollarlik 14 ta loyiha ishga tushirildi.
“China Datang” kompaniyasi prezidenti Djou Yuanlong bilan mavjud fotoelektr stansiyalarini kengaytirish, yangilarini qurish va qo‘shimcha saqlash quvvatlarini barpo etish rejalari muhokama qilindi.
Kompaniyaning kadrlar tayyorlash, ilmiy-tadqiqot laboratoriyasini ochish, qishloq xo‘jaligi va chorvachilikda qayta tiklanadigan energiya texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha tashabbuslari qo‘llab-quvvatlandi.
“China Energy Engineering Corporation” kompaniyasi rahbari Syu Lyu bilan suhbatda mamlakatimiz hududlarida quyosh elektr stansiyalari va energiya saqlash tizimlarini qurish bo‘yicha qo‘shma sa’y-harakatlar yuqori baholandi.
Muqobil energetika va yuqori kuchlanishli tarmoqlarni rivojlantirish loyihalarini ilgari surish muhimligi ta’kidlandi.
“Sinoma Energy” kompaniyasi raisi Men Sinlin shamol elektr stansiyasi hamda shamol turbinalari uchun parraklarni mahalliylashtirish uchun zavod qurilishining borishi haqida axborot berdi. Shuningdek, kimyo va qurilish sanoatida chiqindilarni tozalash bo‘yicha kompaniya taklif etayotgan texnologik yechimlar yuzasidan fikr almashildi. Ushbu loyihalarga doir ishlarni jadallashtirish zarurligi ta’kidlandi.
“Universal Energy” kompaniyasi bosh direktori Nan Yi bilan mamlakatimiz hududlarida shamol elektr stansiyalari qurilishini jadallashtirish choralari muhokama qilindi.
“China General Technology” kompaniyasi direktorlar kengashi raisi Kan Xubyao bilan yangi ishga tushirilgan kogeneratsiya stansiyasini samarali ishlatish muhokama qilindi. Kompaniyaning O‘zbekistondagi investitsiya faoliyatini kengaytirish bo‘yicha kelishuvga erishildi.
Davlatimiz rahbari “Poly Changda Engineering” kompaniyasi bosh direktori Myao Szechunning kelgusi yilda bugun ishga tushirilgan quyosh elektr stansiyasining mantiqiy davomi sifatida energiya saqlash tizimini qurish bo‘yicha rejalarini qo‘llab-quvvatladi.
Siyosat
2027 yilga kelib elektr energiyasini xususiy operatorlar uchun to’rtta mintaqada elektr tarmog’iga o’tkazadi
O’zbekiston elektr energiyasini taqsimlash tizimiga shaxsiy aloqadorlikni 2027 yilga kelib xususiy operatorlarga topshirishni rejalashtirmoqda. Prezident Shavkat Mirziyoyev Toshkentda yangi elektr energiyasini ishlab chiqarishni inobatga olish marosimi bo’lib o’tdi.
Prezidentning so’zlariga ko’ra, elektr energiyasini ishlab chiqarish sohasida olib borilayotgan islohotlar davlat-xususiy sheriklik va hukumat endi elektr energiyasini taqsimlash bilan bir xil yondashuvni qo’llamoqda.
“Biz nafaqat elektr energiyasini, balki iste’molchilarga etkazib berishda ham xususiy sherikliklarni joriy qilishni boshladik”, dedi Mirziyoyev.
Uning so’zlariga ko’ra, O’zbekiston Samarqand viloyatida elektr tarmoqlarini operatsion boshqaruvni Kompaniyaga operatsion boshqaruvni uzatish uchun Turkiyaning AXA elektr energiyasini topshirgan. Loyiha doirasida AXA tarmoqni boshqaradi, modernizatsiya qilinishi va texnologiyani bosqichma-bosqich ikki baravar kamaytirish, yillik jami 20 million dollar miqdorida mablag ‘keltirib chiqaradi.
Shunga o’xshash model investorlarga boshqa mintaqalarda taklif etiladi. Jizzax va Sirdaryolar 2026 yilda xususiy menejment uchun xususiy menejment uchun taklif etiladi, ular 2027 yilda Namangan va Toshkent viloyatlari.
Axta Energetikasi, ilgari Samarqandning tarqatish tarmog’ini boshqarish va modernizatsiya qilish bo’yicha xalqaro tenderni qo’lga kiritdi va 30 yillik imtiyoz uchun 1 milliard dollar sarmoya kiritadi. Boshqa to’qqizta savdo ishtirokchilari ham loyihaga qiziqish bildirdilar.
O’zbekistonning eng keng qamrovli elektr tarmoqlari bo’yicha O’zbekistonning eng keng qamrovli tarmoqlari 2027 yil 1 iyulgacha uzoq muddatli shartnomalar bo’yicha xususiy operatorlarga o’tkazilishi rejalashtirilgan.
O’tgan yili Energiya bozori va me’yoriy hokimiyatning rahbari Sherzod Xodayev har bir mintaqada elektr tarmog’idagi elektr tarmog’idagi elektr tarmog’idagi elektr tarmog’ida konfessiya asosida topshirilishini tushuntirdi. Tarmoqni boshqaradi, ta’mirlash, ta’mirlash va kengaytirish va har bir kilovatt-soat uchun to’lovni amalga oshiradi, ammo foydalanuvchilar mavjud raqamli platforma orqali to’lashni davom ettirmoqdalar. Ushbu to’lovlarning ba’zilari tarmoqlarni boshqaradigan xususiy operatorlarga o’tadi.
Toshkentda havoni ifloslantirayotgan korxona rahbariga chora ko‘rildi
Toshkentda narkokuryyerlik bilan shug‘ullanib kelgan ikki talaba ozodlikdan mahrum etildi
Hokimlik Nurafshonda prokuratura uchun 4,5 mlrd so‘mga avtoturargoh qurilayotgani haqidagi xabarlar bo‘yicha izoh berdi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Iqtisodiyot4 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Jamiyat5 days agoYunusobodda YTH oqibatida avtomobil yonib ketdi
-
Siyosat4 days agoPrezident Mirziyoyev Denis Manturov boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasini qo’llab-quvvatlaydi
-
Sport4 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari
-
Dunyodan5 days agoIndoneziyada bir necha kun ichida 700 dan ortiq kishi halok bo’ldi.
-
Siyosat4 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Hayot tarzi3 days agoDemi Xestemanning Jessi Gatikaulaning “Me’blari” ga qanday munosabatda bo’ldi