Iqtisodiyot
O‘zbekistonliklar daromadining qancha qismini kredit yopishga sarflashyapti?
2024 yilda o‘zbekistonliklarning oylik daromadiga nisbatan qarz yuki darajasi o‘rtacha 34 foizni tashkil etdi. Bankdan qarz olganlarning 40 foizi oylik daromadlarining yarmidan ko‘pini kredit to‘lovi uchun sarflashadi. Shuningdek, o‘rtacha DSTI ko‘rsatkichi (qarzga xizmat ko‘rsatishning daromadga nisbati) ipoteka krediti borlarda 65 foizga, avtokrediti borlarda esa 61 foizga teng bo‘lgan.
Kreditlar bo‘yicha talablar kuchaytirilganiga qaramay, O‘zbekiston aholisining qarz yuki yuqori darajada saqlanib qolyapti. Bu haqda Markaziy bankning moliyaviy barqarorlik sharhida keltirilgan.
2024 yilda jismoniy shaxslarning jami majburiyatlarni inobatga olgan holdagi umumiy qarz yuki darajasi o‘rtacha 34 foizni tashkil etgan. Bankdan qarz jalb etgan aholi orasida umumiy DSTI ko‘rsatkichi (Qarzga xizmat ko‘rsatishning daromadga nisbati) 50 foizdan yuqori qarzdorlarga to‘g‘ri keladigan kreditlar hajmining ulushi esa 40 foiz darajasida shakllangan.
Markaziy bankka ko‘ra, rasmiy daromadga ega bo‘lmagan qarzdorlar uchun yuqori tavakkalchilik darajalari belgilangan. Natijada 2024 yil I yarim yilligida banklar tomonidan ajratilgan kredit shartnomalari sonining 23 foizi rasmiy daromadga ega bo‘lmagan shaxslar bilan tuzilgan bo‘lsa, 2024 yil II yarim yilligida ushbu ko‘rsatkich 13 foizgacha pasaygan.
Regulyator bir nechta kredit majburiyatiga ega bo‘lgan qarz oluvchilar ulushining ortib borishi aholining qarz yuki bilan bog‘liq xavotirlarini oshirayotganini qayd etgan. Bunda, tijorat banklari aktivlari tarkibida bir qarz oluvchining to‘lov qobiliyatidagi salbiy o‘zgarishlar tegishli banklarning aktivlar sifatiga bir vaqtda ta’sir ko‘rsatadi. 2024 yil davomida banklardan kredit olgan jismoniy shaxslarning 68 foizida birdan ortiq kredit majburiyatlari mavjud bo‘lgan. Ipoteka va avtokredit olgan jismoniy shaxslar tarkibida bir necha krediti mavjud qarzdorlarning ulushi mos ravishda 48 va 42 foizni tashkil etgan. Mikroqarz bo‘yicha ushbu ko‘rsatkich nisbatan yuqoriroq bo‘lib, ularning 70 foizi birdan ortiq kreditga ega ekanligi qayd etilgan.
2025 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, bank yoki bankdan tashqari majburiyatlari mavjud jismoniy shaxslar soni 5,3 mln kishini tashkil etgan. Barcha qarzdor aholi sonining 89 foizida banklar oldida to‘lashi lozim bo‘lgan krediti mavjud bo‘lib, ularning 9 foizida bankdan tashqari majburiyatlari ham bor.
Umumiy qarz yuki darajasi
Bankdan kredit olgan aholining umumiy qarz yuki ko‘rsatkichi 2024 yilda biroz oshgan. 2024 yilda banklardan kredit olgan jismoniy shaxslarning bank va bankdan tashqari barcha qarzlarini inobatga olgan holdagi umumiy qarz yuki darajasi o‘rtacha 34 foizni tashkil etgan. 2024 yilda bankdan qarz olgan aholi orasida umumiy DSTI ko‘rsatkichi 50 foizdan yuqori qarzdorlarga to‘g‘ri keladigan kreditlar hajmining ulushi 40 foizni tashkil etdi. Shuningdek, qarz oluvchilarning DSTI ko‘rsatkichi 26–50 foiz oralig‘ida bo‘lgan kreditlar hajmining jami kreditlardagi hissasi 42 foizga to‘g‘ri kelgan. Kredit oluvchilarning 12 foizida esa kredit yo‘qotishlarining yuzaga kelish ehtimoli baland bo‘lib, ushbu kredit oluvchilar bo‘yicha DSTI ko‘rsatkichi 100 foizdan yuqori ko‘rsatkichni tashkil etyapti.
Ipoteka krediti
MB tahlillariga ko‘ra, ipoteka krediti olgan jismoniy shaxslarning beshdan bir qismi daromadlarining asosiy qismini qarz majburiyatlarini qoplashga sarflayapti. 2024 yilda ipoteka qarz oluvchilarning 21 foizida DSTI ko‘rsatkichi 100 foizdan yuqori bo‘lgan. DSTI ko‘rsatkichi 50 foizdan past bo‘lgan qarz oluvchilar hissasi 39 foizni tashkil etgan. Shuningdek, banklardan ipoteka krediti olgan jismoniy shaxslarning barcha bank va bankdan tashqari majburiyatlarini inobatga olgan holdagi o‘rtacha DSTI ko‘rsatkichi 65 foizga to‘g‘ri kelgan.
Avtokreditlar
O‘rnatilgan makroprudensial choralar natijasida avtokreditlar bo‘yicha jismoniy shaxslarning qarz yuki holati yaxshilanib boryapti, deya qayd etgan Markaziy bank. 2024 yilda banklardan avtokredit olgan jismoniy shaxslarning o‘rtacha DSTI ko‘rsatkichi 61 foizni tashkil etgan. 2024 yil 1 iyuldan boshlab avtokreditlar bo‘yicha o‘rnatilgan makroprudensial choralar kredit oluvchilarning qarz yuki darajasi pasayishiga xizmat qilgan. Jumladan, 2024 yil II yarim yilligida avtokredit olgan jismoniy shaxslar bo‘yicha DSTI ko‘rsatkichi 50 foizdan yuqori qarz oluvchilar ulushi 40 foizni tashkil etib, 2024 yil I yarim yilligiga nisbatan 23 foiz bandga kamaygan.
Hisobot davrida jismoniy shaxslarga ajratilgan kreditlarning YaIMga nisbati o‘zining uzoq muddatli trendidan pastda shakllangan. 2024 yil yakuniga ko‘ra, banklar tomonidan jismoniy shaxslarga ajratilgan kreditlar qoldig‘ining YaIMga nisbati 12,2 foizni tashkil etib, 2023 yilga nisbatan 0,3 foiz bandga kamaygan. 2024 yil yakuni bo‘yicha jismoniy shaxslarning kredit portfelida eng yuqori ulushlar ipoteka krediti hamda mikroqarzlarga to‘g‘ri kelib, ushbu kreditlarning YaIMga nisbati mos ravishda 7 va 3 foiz bo‘lgan.
Regulyator ma’lumotlariga ko‘ra, 2024 yil davomida kredit olgan jismoniy shaxslarning 68 foizi bittadan ortiq kredit majburiyatiga ega bo‘lgan. Avtokredit va ipoteka oluvchilar orasida bunday qarz oluvchilarning ulushi mos ravishda 42 foiz va 48 foizni tashkil etdi. Mikrokreditlash segmentida bu ko‘rsatkich 70 foizga yetdi.
Shu bilan birga, bir qarz oluvchiga to‘g‘ri keladigan qarzdorlik 37,6 million so‘mga yetib, yil davomida 1,5 foizga oshgan.
Noyabr oyida zaxiralar 1,9 milliard dollarga o‘sdi, yil boshidan esa ular 20 milliard dollarga oshdi. Bu, avvalo, oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
2025 yil 1 dekabr holatiga ko‘ra, O‘zbekistonning oltin-valuta zaxiralari 61,23 milliard dollarga yetdi. Bu haqda Markaziy bank ma’lum qildi.
Noyabr oyida zaxiralar 1,9 milliard dollarga o‘sdi, yil boshidan esa ular 20 milliard dollarga oshdi. Bu, avvalo, oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
Oltinning fizik hajmi ketma-ket ikkinchi oy oshdi. Noyabrda u 310 ming troya unsiyaga (9,64 tonna) oshib, 12,23 million unsiyaga (380,4 tonna) yetdi.
Oltin zaxiralarining qiymati 3 milliard dollarga oshib, 50,86 milliard dollarga yetdi.
Zaxiralarning valuta qismi esa 1,1 milliard dollarga kamayib, 9,8 milliard dollarni tashkil etdi.
Qimmatli qog‘ozlar hajmi avvalgi oyga nisbatan 503,3 million dollarga ko‘payib, 1,53 milliard dollarni tashkil etdi.
O‘zbekistonliklar sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar uchun 10 oyda 16,5 trln so‘m sarflagan.
Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning yanvar-oktyabr oylarida sog‘liqni saqlash sohasidagi bozor xizmatlari hajmi 16,5 trln so‘mga yetdi.
Bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davri bilan solishtirganda 15,4 % ga oshgan. Jami ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmida ushbu xizmat turining ulushi 2 % ni tashkil etgan.
Hududlar kesimida sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar hajmi:
Toshkent shahri – 7,7 trln so‘m
Toshkent viloyati – 1,6 trln so‘m
Samarqand viloyati – 1,2 trln so‘m
Farg‘ona viloyati – 1,1 trln so‘m
Namangan viloyati – 747,7 mlrd so‘m
Andijon viloyati – 739 mlrd so‘m
Buxoro viloyati – 640,1 mlrd so‘m
Qashqadaryo viloyati – 612,8 mlrd so‘m
Xorazm viloyati – 557,8 mlrd so‘m
Surxondaryo viloyati – 416,8 mlrd so‘m
Jizzax viloyati – 398,8 mlrd so‘m
Sirdaryo viloyati – 293,1 mlrd so‘m
Qoraqalpog‘iston Resp. – 285,6 mlrd so‘m
Navoiy viloyati – 269 mlrd so‘m.
Qayd etilishicha, Nurota tog‘ tizmasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan ushbu kon O‘zbekiston tog‘-kon sanoatida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yirik obektlardan biri hisoblanadi.
Jizzax viloyatida 2,5 million tonna volfram zaxirasiga ega Qo‘ytosh koni ishga tushish arafasida, deb xabar berdi viloyat hokimligi matbuot xizmati.
Xabarga ko‘ra, xitoylik investorlar yil oxirigacha konni tozalash ishlarini tugallaydi. Kelasi yilda esa ruda qazib olish jarayonlari boshlanadi.
Kon hududida volframni ajratib olish bo‘yicha zamonaviy qayta ishlash zavodi barpo etiladi.
Qayd etilishicha, Nurota tog‘ tizmasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan ushbu kon O‘zbekiston tog‘-kon sanoatida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yirik obektlardan biri hisoblanadi.
Loyihaning birinchi bosqichida 100 nafarga yaqin fuqaro ish bilan ta’minlanadi va yiliga 150 ming tonna ruda qazib olinadi.
O‘zbekiston oltin-valyuta zaxiralari, 1-dekabr holatiga, 61,23 mlrd dollarga yetdi. Bu haqda Markaziy bank ma’lumot berdi.
Zaxiralar noyabrda 1,9 mlrd dollarga (+3,2 foiz) o‘sdi, yil boshidan esa 20 mlrd dollarga (+48,7 foiz) oshdi. Bu avvalo oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
Qolaversa, Markaziy bank sotib olgan qimmatli qog‘ozlar qiymati ham sezilarli darajada oshgan — noyabrda 503 mln dollarga ko‘payib, $1,52 mlrdga yetgan.
Iqtisodiyot
O‘zbekistonliklarni Koreyaga ishga jo‘natishga tayyorlaydigan maxsus o‘quv ustaxonalari ochiladi
Uch oylik dasturda koreys tili va madaniyati, texnika xavfsizligi, Koreya metodikasi asosida amaliy avtomobil servisi o‘rgatiladi. O‘quvni muvaffaqiyatli tamomlaganlar Koreyaga ishga jo‘natiladi.
Foto: Migratsiya agentligi
Janubiy Koreyaning “KIA Auto” kompaniyasi rahbariyati Migratsiya agentligida bo‘ldi.
Uchrashuv yakunlariga ko‘ra, 2026 yil boshidan Migratsiya agentligi tomonidan KIA AUTO standartlariga mos maxsus o‘quv ustaxonalari ochiladi. Uch oylik dasturda koreys tili va madaniyati, texnika xavfsizligi, Koreya metodikasi asosida amaliy avtomobil servisi o‘rgatiladi.
O‘quvni muvaffaqiyatli tamomlaganlar E-7 vizasi (malakali ishchi) bilan Koreyaga ishga joylashtiriladi. E-7 vizasining asosiy talabi — koreys tilini TOPIK 1 darajasida bilish.
“Koreya Adliya vazirligi 2025 yildan boshlab avtomobil kuzovini bo‘yash yo‘nalishiga xorijlik mutaxassislarni jalb qilishga ruxsat berdi. Shu vaqtga qadar faqat mahalliy aholi ishlagan. O‘zbekiston ushbu loyihaga birinchi bo‘lib jalb etilmoqda”, deyiladi Migratsiya agentligi xabarida.
KIA Auto — Koreyaning yetakchi avtomobillarga xizmat ko‘rsatish tarmog‘i bo‘lib, mamlakat bo‘ylab 600 ga yaqin servis markazi bor. Yiliga 1 milliondan ortiq avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatadi va malakali kadrlarga ehtiyoj yuqori.
Hokimlik Nurafshonda prokuratura uchun 4,5 mlrd so‘mga avtoturargoh qurilayotgani haqidagi xabarlar bo‘yicha izoh berdi
20:47 O‘zbekistonliklar Yaponiyadagi qurilishlarga ishga yuboriladi
«Kimdir meni jamoada ko‘rishni istamayapti». Saloh shov-shuvli intervyu berdi
-
Jamiyat5 days agoСаида Мирзиёева атмосфера ҳавосининг ифлосланиши бўйича йиғилиш ўтказмоқда
-
Iqtisodiyot3 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Iqtisodiyot3 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Jamiyat4 days agoYunusobodda YTH oqibatida avtomobil yonib ketdi
-
Siyosat3 days agoPrezident Mirziyoyev Denis Manturov boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasini qo’llab-quvvatlaydi
-
Dunyodan4 days agoIndoneziyada bir necha kun ichida 700 dan ortiq kishi halok bo’ldi.
-
Siyosat3 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Sport3 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari