Iqtisodiyot
oxirgi 7 yilda o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi 4,1 barobarga oshdi
2017–2024 yillar davomida O‘zbekiston va AQSh o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 4,1 barobarga oshdi — 215 mln dollardan 881,7 mln dollarga yetdi.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi bergan ma’lumotga ko‘ra, bunda eksport 9,9 barobarga o‘sib, 32,1 mln dollardan 317,4 mln dollarga, import esa 3,1 martaga ko‘payib, 182,9 mln dollardan 564,3 mln dollarga yetdi. Ko‘rsatilgan davrda AQShning O‘zbekiston tashqi savdosidagi ulushi ham o‘sdi: umumiy tovar ayirboshlashda 0,8 foizdan 1,3 foizga, eksportda 0,3 foizdan 1,2 foizga, importda esa 1,3 foizdan 1,4 foizgacha ko‘tarildi.
2025-yilning 9 oyi yakunlariga ko‘ra, ikki mamlakat o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 719,1 mln dollarni tashkil etdi (+5,6 foiz), shundan O‘zbekistonning AQShga eksporti — 317,4 mln dollar, AQShdan importi — 564,3 mln dollar.
Savdo tarkibi
AQShga eksport tarkibida asosiy ulushni xizmatlar — 50,6 foiz (dasturiy ta’minot, moliya, axborot va transport xizmatlari) hamda neft mahsulotlari — 36,9 foiz (dizel yoqilg‘isi, kerosin, neft vazelini va boshqalar) tashkil etadi. Shuningdek, sanoat mahsulotlari — 4,1 foiz (alyuminiy profillari, to‘qimachilik mahsulotlari, mis buyumlar), mashina va uskunalar — 3,7 foiz, oziq-ovqat mahsulotlari — 2,2 foiz (quritilgan mevalar, ziravorlar), nooziq-ovqat xomashyolari — 1,8 foiz (qimmatbaho metallar chiqindilari), tayyor mahsulotlar — 0,5 foiz, kimyoviy moddalar — 0,1 foiz, hamda ichimliklar va tamaki — 0,1 foizni tashkil etadi.
AQShdan import tarkibida asosiy o‘rinni mashina va uskunalar — 57,5 foiz (uchuvchi apparatlar, avtomobillar va ularning qismlari, hisoblash qurilmalari, dvigatellar, nasoslar, sanoat uskunalari) egallaydi. Shuningdek, xizmatlar — 22,2 foiz (moliyaviy, litsenziyaviy, lizing va transport xizmatlari) ham katta ulushga ega. Qolgan qismni kimyoviy moddalar — 6 foiz (dorivor vositalar, bog‘lovchi va kosmetik moddalar), tayyor mahsulotlar — 5,1 foiz (asbob-uskunalar, qog‘oz mahsulotlari), sanoat tovarlari — 4,3 foiz (plastmassa va elektr-texnika buyumlari), oziq-ovqat mahsulotlari — 2,6 foiz (parranda go‘shti va boshqa oziq mahsulotlar), nooziq-ovqat xomashyo — 1,5 foiz (sellyuloza va boshqalar) hamda ichimliklar va tamaki — 0,7 foiz tashkil etadi.
Investitsiyaviy hamkorlik
2025-yil 1-oktyabr holatiga O‘zbekistonda amerika kapitali ishtirokida 339 ta korxona faoliyat yuritmoqda. Bu xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar umumiy sonining taxminan 2 foiziga teng. Shulardan 89 tasi — qo‘shma korxona, 250 tasi — AQSh kapitali to‘liq ishtirokidagi korxonadir.
So‘nggi 8 yilda AQShdan jalb qilingan to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar hajmi 63 baravarga oshib, 2017-yildagi 8,6 mln dollardan 2024-yilda 545,9 mln dollarga yetdi. Umuman olganda, 2017–2024 yillarda O‘zbekiston iqtisodiyotiga AQShdan jalb etilgan to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va kreditlarining umumiy hajmi 2,6 mlrd dollardan oshdi.
Investitsiyalar asosan tog‘-kon-metallurgiya sanoati (tabiiy gaz qazib chiqarish), ishlab chiqarish sanoati (metallurgiya, avtomobil vositalari, ichimliklar va to‘qimachilik mahsulotlari ishlab chiqarish), qurilish, xizmatlar sohasi (ko‘chmas mulk bilan operatsiyalar, ta’lim), qishloq xo‘jaligi sohalariga yo‘naltirilgan.
Huquqiy baza va erishilgan kelishuvlar
O‘zbekiston va AQSh o‘rtasida savdoda eng qulay sharoitlar rejimi amal qilmoqda.
2024 yil sentyabr oyida O‘zbekiston tog‘-kon sanoati va geologiya vazirligi hamda AQSh o‘rtasida “Strategik muhim minerallar sohasida anglashuv memorandumi” imzolandi. Hujjat geologik qidiruv ishlari, qazib olish va yuqori qo‘shimcha qiymatli mahsulotlar zanjirini yaratishda hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan.
Shuningdek, 2024-yil sentyabrda “Bojxona hamkorligi va o‘zaro yordam to‘g‘risidagi bitim” imzolandi. U axborot almashinuvi va noqonuniy narkotik aylanmasiga, jinoiy daromadlarni legallashtirishga, bojxona to‘lovlaridan bo‘yin tovlashga, odam savdosi hamda transmilliy jinoiy guruhlar faoliyatiga qarshi qo‘shma choralarni nazarda tutadi.
Ikki tomonlama savdo-iqtisodiy va turizm sohalaridagi munosabatlarni yanada rivojlantirish maqsadida, O‘zbekiston Prezidentining 2025-yil 3-noyabrdagi farmoni bilan AQSh fuqarolari uchun 2026 yil 1 yanvardan boshlab mamlakatga kirishda vizasiz rejim joriy etildi.
Ko‘p tomonlama hamkorlik formati — “C5+1”
2015-yildan buyon Markaziy Osiyo davlatlari tashqi ishlar vazirlari va AQSh Davlat kotibi darajasidagi “C5+1” hamkorlik formati samarali faoliyat yuritib kelmoqda.
2023-yil sentyabr oyida Nyu-York shahrida Markaziy Osiyo davlatlari va AQSh rahbarlari darajasidagi ilk sammit bo‘lib o‘tdi.
2024 yil sentyabrda esa Markaziy Osiyo davlatlari tashqi ishlar vazirlari va AQSh Davlat kotibi ishtirokidagi navbatdagi uchrashuv doirasida “C5+1 mineral resurslar bo‘yicha muloqot” yo‘lga qo‘yildi hamda AQSh va mintaqadagi davlatlar o‘rtasidagi ishbilarmonlik aloqalarini qo‘llab-quvvatlash maqsadida ilk “B5+1” forumi o‘tkazildi.
Vashingtonda bo‘lib o‘tadigan davlat rahbarlari darajasidagi C5+1 sammiti iqtisodiy, investitsiya va texnologik hamkorlikning yangi yo‘nalishlarini aniqlash, Markaziy Osiyo mamlakatlarining global ta’minot zanjirlarida ishtirokini kengaytirish va energetika, transport va “yashil” iqtisodiyot sohasidagi hamkorlikni chuqurlashtirish masalalarini hal qilishi kutilmoqda.
Shuningdek, innovatsiyalar, ta’lim va xavfsizlik bo‘yicha qo‘shma tashabbuslar muhokama qilinib, ular orqali barqaror rivojlanish va mintaqaviy barqarorlikni mustahkamlashga qaratilgan chora-tadbirlar belgilab olinishi rejalashtirilgan.
O‘zbekiston va AQSh uran, mis, volfram, molibden va grafit qazib olish hamda chuqur qayta ishlashni rivojlantiradi. Bu haqda prezident Shavkat Mirziyoyev Amerika ishbilarmon doiralari bilan kechgan uchrashuvda ma’lum qildi. Yangi loyihalarga DFC korporatsiyasi va AQSh Eksimbanki jalb qilinishi kutilmoqda.
Foto: Prezident matbuot xizmati
Vashington shahriga amaliy tashrifning ishbilarmonlik dasturi yakunida O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev AQShning yetakchi kompaniyalari, investitsiya fondlari va moliya institutlari vakillari bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Tadbirda AQSh savdo vaziri Hovard Latnik, prezidentning maxsus yordamchisi Rikki Gil, prezidentning maxsus vakili Paolo Zampolli, qishloq xo‘jaligi vaziri o‘rinbosari Stiven Vaden, shuningdek, Amerika – O‘zbekiston savdo palatasi rahbarlari, Traxys, FLSmidth, McKinsey, Meta, Google, Amazon, Boeing, Air Producs, Axiom Space, Cove Capital, Freeport-McMoRan, Orion CMC, Cargill Cotton, John Deere, Honeywell, Valmont Industries, Flowserve Corporation kabi yirik korporatsiya va kompaniyalarning yuqori darajadagi menejerlari ishtirok etdi.
Uchrashuv avvalida Shavkat Mirziyoyev so‘nggi 8 yil ichida AQSh bilan tovar ayirboshlash hajmi 4 barobar oshgani, O‘zbekistonda AQShning 300 dan ortiq kompaniyasi muvaffaqiyatli faoliyat yuritayotganini ta’kidladi.
Prezident hamkorlikning bugungi darajasi birgalikdagi ishlarga keng istiqbol ochadigan yangi bosqichning boshlanishi ekanini alohida ta’kidladi. AQSh prezidenti Donald Tramp bilan bo‘lajak uchrashuvda iqtisodiy hamkorlikning aniq yo‘nalishlari va yangi qo‘shma tashabbuslar muhokama qilinishi qayd etildi.
Davlat rahbari o‘z nutqida ikki mamlakat o‘rtasidagi strategik sheriklikning ustuvor yo‘nalishlarini ko‘rsatib o‘tdi.
2030 yilga borib O‘zbekistonda 18-20 gigavattlik qayta tiklanuvchi quvvatlarga ega yangi energetika tizimi yaratiladi, elektr energiyasining yarmidan ko‘pi quyosh va shamol energiyasi hisobidan ishlab chiqariladi.
Shu ma’noda, O‘zbekiston va AQSh uran, mis, volfram, molibden va grafit qazib olish hamda chuqur qayta ishlashni rivojlantiradi. Ishonchli yetkazib berish zanjirlarini yaratish va AQShning ilg‘or qayta ishlash texnologiyalarini joriy etish rejalashtirilgan.
Bundan tashqari, avtomobil va temir yo‘llar, terminallar va aeroportlarni modernizatsiya qilish bo‘yicha keng ko‘lamli dastur amalga oshirilmoqda. 2030 yilgacha transport infratuzilmasini rivojlantirishga 12 milliard dollardan ziyod mablag‘ yo‘naltirish rejalashtirilgan.
AQShning Google, Meta, NVIDIA kompaniyalari bilan raqamli hamkorlik kengaymoqda. Apple Pay va Google Pay to‘lov tizimlarini joriy etish, Raqamli akademiya va startap-xablar tarmog‘ini yaratish shular jumlasidan.
Bunday loyihalarni ilgari surish va moliyaviy qo‘llab-quvvatlash uchun DFC korporatsiyasi hamda AQSh Eksimbanki jalb qilinishi aytildi.
Yakunda O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev AQSh kompaniyalarining investitsiya tashabbuslarini shaxsan qo‘llab-quvvatlashga tayyorligini bildirib, O‘zbekiston xorijiy investorlar uchun ishonchli hamkor va muvaffaqiyat kafolati bo‘lib qolishini ta’kidladi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev va AQSh savdo vaziri Hovard Latnik o‘rtasidagi uchrashuvda qishloq xo‘jaligi sohasidagi hamkorlikka alohida e’tibor qaratildi. Ma’lum qilinishicha, AQShdan soya va paxta yetkazib berish, shuningdek, Amerikaning ilg‘or tomchilatib sug‘orish texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha dastlabki shartnomalar imzolangan.
Foto: Prezident matbuot xizmati
O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev Vashingtonda Amerika Qo‘shma Shtatlari savdo vaziri Hovard Latnik bilan muzokara o‘tkazdi.
O‘zbekiston bilan AQSh o‘rtasidagi strategik sheriklik munosabatlarini yanada mustahkamlash, savdo va investitsiyaviy hamkorlikni faollashtirish, iqtisodiyotning turli tarmoqlarida qo‘shma loyihalarni amalga oshirish masalalari ko‘rib chiqildi.
Prezident matbuot xizmatiga ko‘ra, keyingi yillarda tovar ayirboshlash hajmi 4 barobar ko‘payib, qariyb 1 milliard dollarga yetgan. O‘zbekistonda AQShning 300 dan ortiq kompaniyasi faoliyat yuritmoqda. Sanoat, qishloq xo‘jaligi, energetika va innovatsiya sohalarida qator yirik kooperatsiya loyihalari amalga oshirilmoqda.
Savdo aloqalarini mustahkamlash, hududlararo hamkorlikning samarali mexanizmlarini yaratish, shuningdek, Muvofiqlashtiruvchi kengash ta’sis etishdan ikki tomon ham manfaatdor ekani ta’kidlandi.
Qishloq xo‘jaligi sohasidagi hamkorlik masalalariga alohida e’tibor qaratildi. AQShdan soya va paxta yetkazib berish, shuningdek, Amerikaning ilg‘or tomchilatib sug‘orish texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha dastlabki shartnomalar tuzilgan.
Muzokaralar yakunida qo‘shma loyihalarni qo‘llab-quvvatlash uchun investitsiya platformasini yaratish orqali amaliy hamkorlikni faollashtirishga kelishib olindi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Vashington shahriga amaliy tashrifining ishbilarmonlik dasturi doirasida “General Motors International” kompaniyasining global ijrochi direktori Shilpan Aminni qabul qildi.
Ushbu korporatsiya bilan uzoq muddatli hamkorlikni yanada kengaytirish masalalari ko‘rib chiqildi. “General Motors International” kompaniyasining mamlakatimiz avtomobil sanoatini rivojlantirish va diversifikatsiya qilishdagi muhim o‘rni qayd etildi.
So‘nggi 5 yil ichida kompaniya tomonidan 1,6 million dona avtomobil ishlab chiqarildi, O‘zbekiston “Chevrolet” brendi uchun AQShdan keyin ikkinchi yirik bozorga hamda Markaziy Osiyo va MDH bozorlarida sotuvlar bo‘yicha yetakchiga aylandi.
Ishlab chiqarish kooperatsiyasini yanada rivojlantirish, mahsulotlar turini kengaytirish va mahalliylashtirishni chuqurlashtirishga alohida e’tibor qaratildi.
Zamonaviy mashinasozlikda talab yuqori bo‘lgan yangi texnologiyalar va xomashyo resurslari sohasida qo‘shma loyihalarni amalga oshirish istiqbollari muhokama qilindi.
O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Vashington shahriga tashrifining ishbilarmonlik dasturi doirasida 6 noyabr kuni AQSh Xalqaro moliyaviy taraqqiyot korporatsiyasi (DFC) bosh direktori Ben Blekni qabul qildi.
DFC – AQShning milliy rivojlanish instituti bo‘lib, rivojlanayotgan mamlakatlarda infratuzilma va sanoat loyihalarini amalga oshirish uchun xususiy kapitalni safarbar qilish bilan shug‘ullanadi.
Uchrashuvda oliy darajadagi faol muloqotlar va savdo-investitsiyaviy hamkorlik kengayib borayotgani mamnuniyat bilan qayd etildi. Energetika, muhim minerallar, moliya, transport, qishloq xo‘jaligi va AT sohalarida yirik qo‘shma tashabbuslar ishlab chiqilmoqda.
Amaliy sheriklikni chuqurlashtirishga alohida e’tibor qaratildi. Ustuvor loyihalarni moliyalashtirish uchun qo‘shma investitsiya platformasini yaratishni jadallashtirish, kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash, shuningdek, Toshkent shahrida korporatsiyaning mintaqaviy ofisini ochish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar ko‘rib chiqildi.
Davlatimiz rahbari korporatsiyaning infratuzilma loyihalarini amalga oshirishda davlat-xususiy sheriklik asosida ishtirok etishi muhimligini ta’kidladi.
Don va dukkakli don ekinlari yetishtirishda qaysi hudud yetakchi hududlar e’lon qilindi.
Milliy statistika qo‘mitasining dastlabki ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning yanvar–sentyabr oylarida respublikadagi barcha toifadagi xo‘jaliklar tomonidan 8,4 mln tonna don va dukkakli don ekinlari yetishtirilgan.
Bu ko‘rsatkich 2024 yilning mos davriga nisbatan 11,2 foizga o‘sgan.
Hududlar kesimida yetishtirilgan don va dukkakli don ekinlari hajmi quyidagicha:
Qoraqalpog‘iston Respublikasi – 255 146 tonna
Andijon viloyati – 655 594 tonna
Buxoro viloyati – 632 399 tonna
Jizzax viloyati – 709 198 tonna
Qashqadaryo viloyati – 880 946 tonna
Navoiy viloyati – 285 428 tonna
Namangan viloyati – 629 974 tonna
Samarqand viloyati – 859 133 tonna
Surxondaryo viloyati – 826 549 tonna
Sirdaryo viloyati – 534 560 tonna
Toshkent viloyati – 603 807 tonna
Farg‘ona viloyati – 956 263 tonna
Xorazm viloyati – 577 818 tonna.
Avval 9 oyda 9,9 mln tonna sabzavot yetishtirilgani ma’lum qilingandi.
O‘zbekiston va AQSh kritik minerallar sohasida hamkorlikni kengaytiradi
AQSh O‘zbekistonga paxta yetkazib beradi
Prezident Shavkat Mirziyoyev GM ijrochi direktori bilan ko‘rishdi: tafsilotlar
-
Jamiyat4 days agoIsitish mavsumida ehtiyojmand oilalarga bir martalik yordam puli berilishi boshlandi
-
Jamiyat4 days agoBekobodda iste’molga yaroqsiz yog‘ ishlab chiqarish sexi aniqlandi
-
Iqtisodiyot3 days agoPokiston bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri moliyaviy operatsiyalar yo‘lga qo‘yiladi
-
Dunyodan5 days agoMeksikadagi fojiali olovda 22 kishi halok bo’ldi
-
Sport2 days agoDevid Bekhem ritsar unvonini oldi
-
Dunyodan2 days agoBritaniyaning eng boy odami 85 yoshida vafot etadi
-
Iqtisodiyot1 day agoO‘zbekiston sentabrda dunyoda oltin sotgan yagona davlat bo‘ldi
-
Dunyodan2 days agoDik Cheyining o’limi milliy yo’qotish, deydi Jorj V. Bush