Jamiyat
Biznes ombdusman tadbirkorni himoya qiladi – tadbirkor milliy brend yaratadi yoxud Sirdaryoda nimalarni ko‘rdik?
Press-turda har doim yangi qahramonlarni kashf qilaman. Qolaversa, bunday tadbirlar yurtimizda bo‘layotgan o‘zgarishlarni kuzatish va muammolar bilan yuzlashish imkoni ham beradi. Keyin ko‘rgan, eshitganlarimni taroziga qo‘yaman. Zamondoshim bosib o‘tgan yo‘llari: muammolar va uzatilgan qo‘llar orqali erishgan yutuqlarini sarhisob qilaman.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Biznes-ombudsman devoni OAV vakillari uchun Sirdaryoga uyushtirgan press-tur kutganimdan ko‘ra ko‘proq taassurotlarga boy bo‘ldi. Mavzu «Milliy brendlar orqali global bozorga: Sirdaryoda tadbirkorlarning huquqlari va biznes imkoniyatlari».
His qilganim tadbirkorlik – shunchaki tadbirli va uddaburon bo‘lish degani emas ekan. Tadbirkor qonunni bilishi, huquqini himoya qilishi va davlat idoralari bilan teng munosabatda gaplasha olishi kerak bo‘lgan shaxs. Ammo, amaliyotda bu doim ham shunday bo‘lavermaydi. Joylarda tadbirkor huquqlari buzilayotgani, ba’zida esa uning qonundan bexabarligi oqibatida to‘siqqa uchrayotganini seminarda ishtirok etayotgan jonli guvohlar–tadbirkorlardan bilib oldik. Ular bizga Biznes ombudsmanning bu masalada qanday yordami tegayotganini aytib berishdi.
Umuman olganda Biznes-ombudsman institutining butun faoliyati davomida (8 yilda) tadbirkorlarning qariyb 50 mingta murojaatlari ko‘rib chiqilgan. Aniqlangan huquqbuzarliklar bo‘yicha davlat organlariga nisbatan 14 mingdan ortiq huquqiy ta’sir choralari qo‘llanilgan.
Davlat organlarining 1 300 dan ortiq qaror va hujjatlari bekor qilingan, 10 mingdan ortiq mansabdor shaxslar ma’muriy javobgarlikka tortilgan, tadbirkorlarga noqonuniy olib qo‘yilgan 12,6 ming gektardan ortiq yer maydonlari qaytarilgan. To‘g‘ri tanqidni yaxshi ko‘radigan jurnalistlar uchun bu faktlar oddiy sonlardan iborat hisobot bo‘lib ko‘rinishi mumkin. Ammo har bir raqam ortida bir inson taqdiri turibdi. Va o‘sha raqamlar ortidagi har bir tadbirkor bugun yurt ravnaqiga hissa qo‘shmoqda.
Tadbirkorlardan talab qilinadigani esa yuqorida aytganimizdek, o‘z huquqini bilish va huquqi buzilganda Biznes-ombudsman kabi vakolatli tashkilotlarga o‘z vaqtida murojaat qilish. Bugungi texnologiya rivojlangan zamonda Biznes-ombudsman devoni tadbirkorlarni maksimal darajada qamrab olish uchun raqamlashtirishga alohida urg‘u bergan – «Yagona davlat nazorati» hamda «Tadbirkor virtual ofisi» axborot tizimlari mavjud. Ushbu tizimlar orqali tadbirkorlar faoliyatida tekshiruvlarning qonuniyligi masofadan turib monitoring qilinadi hamda ularning murojaatlari bo‘yicha tezkor huquqiy yordam ko‘rsatiladi.
Doim aholi orasida yoki ijtimoiy tarmoqlarda ilgarigi yopilib ketgan zavod-fabrikalarni qo‘msaydiganlarni uchrataman. Mana bunday press- turlar orqali esa o‘sha davrda bo‘lmagan sex va zavodlarni, korxonalarni kashf qilaman. Va beixtiyor biz ko‘nikkan bir paytlardagi zavod-fabrikalar yo‘qdir, lekin boshqacha, zamon talabi bilan bunyod bo‘layotgan tadbirkorlik korxonalari bor. Faqat farqi hozir ishchilarning mehnati yengillashgan, stanoklar avtomatlashtirilgan, kompyuterlar bilan boshqariladi…
Biz borgan ilk manzil – «WANG DA GROUP» Prezidentimizning tadbirkorlar bilan ilk ochiq muloqotida muammosi hal bo‘lgan korxona 2017-yildan buyon Sirdaryoda turli ishlab chiqarish yo‘nalishlarida faoliyat olib boradi. 2020-yilda metalloprokat mahsulotlari ishlab chiqarish bo‘yicha yangi loyihasini ishga tushirishi arafasida induksion pechlardan foydalanishga qo‘yilgan taqiq natijasida korxona iqtisodiy qiyin vaziyatga tushib qoladi. 2021-yilda Prezidentning tadbirkorlar bilan ilk ochiq muloqoti davomida korxona tomonidan ko‘tarilgan ushbu masala ijobiy hal etildi. Tegishli qarorga qo‘shimcha kiritilib, sanoat xavfsizligi talablarini bajargan holda qurilish uchun metall mahsulotlari ishlab chiqargan korxonalarga induksion pechlardan foydalanishga ruxsat berilgan.
Yana bir «EURASIA GAZ BETON» korxonasi 2019-yilda tashkil etilgan. Niderlandiyadan olib kelingan uskunalar gazablok ishlab chiqarishga ixtisoslashgan bo‘lib, yiliga 450 ming kub gazabeton ishlab chiqarish va 6 mln. dollarlik mahsulotlarni eksport qilish imkoniyatiga ega.
Avvalgiday hamma ish qo‘lda bajarilmaydi. Shu yerda ishlayotgan Durbek ismli yoshgina yigit mahsulotning qancha bosimga chidamli ekanligini o‘lchab ko‘rmoqda, kuch ishlatib emas, balki kompyuter yordamida…
Xo‘sh biznes ombudsman bu zavod bilan qanday tanishgan?
Shu korxona mutaxassisi A. Hamzayevning bizga ma’lumot berishicha, zavodni qurish jarayoni karantin paytiga to‘g‘ri kelgani sababli o‘z muddatida yakunlanmagan va soliq organlari tomonidan 3,3 mlrd so‘m mol-mulk solig‘i hisoblangan. Biznes-ombudsman tomonidan tegishli mas’ul tashkilotlar masalaga jalb qilinib, qayta hisob-kitob natijasida murojaatda qayd etilgan ortiqcha soliqlar bekor qilinishiga erishilgan!
Press-turning navbatdagi manzillaridan biri «POLY TEX SIRDARYO» MChJ korxonasi bo‘ldi. O‘tmishning suratlariga qarasangiz zavod-fabrika ishchilari qanchalik og‘ir sharoitlarda ishlaganini ko‘rasiz. Har bir kalava oldida bir ishchi ishlayotganiga ko‘zingiz tushadi. Bugun unday emas. Kompyuterni boshqaradigan ishchilardan tashqari sexda faqat uzilgan iplarni ulayotgan va tugagan kalavalarni almashtirayotgan ayollarni uchratasiz.
2011-yilda tashkil etilgan ushbu korxona Germaniya davlatidan olib kelingan uskunalar yordamida ip kalava mahsuloti ishlab chiqarishga ixtisoslashgan. Yillik quvvati 6 ming tonna bo‘lib, 8 mln. dollarlik mahsulotlarni eksport qilish imkoniyatiga ega. Korxona 1200 dan ziyod kishini ish bilan ta’minlagan.
Korxona rahbari gaz ta’minoti korxonasi tomonidan hisoblangan qarzdorlikni qayta hisob-kitob qilishda amaliy yordam so‘rab Biznes-ombudsmanga murojaat qilgan.
Biznes-ombudsman tomonidan masalaga tegishli mas’ul tashkilotlar jalb qilindi. «Hududgaz Sirdaryo» gaz ta’minoti filiali tomonidan MChJga qarashli paxtani qabul qilish va ip kalava ishlab chiqarish muassasasida sarflangan tabiiy gaz bo‘yicha hisoblangan qarzdorlikni qayta hisob-kitob qilib berilishi ta’minlandi.
Tayyor turing, press turning eng qiziqarli va qiziqarli sayohatiga guvoh bo‘lasiz.
Press-tur yakunida Sayxunobod tumanining aholini kambag‘allikdan chiqarish borasidagi muhim tajribasi bilan tanishildi. O‘tgan yili mart oyida davlat rahbarining Sayxunobodga tashrifida berilgan topshiriqlar asosida, bu yerda yangicha yondashuv joriy etildi, ya’ni Sayxun tajribasi: «1 sotix tomorqadan kamida 1-2 million so‘m daromad» mezoni asosida aholi uchun biznes rejalar ishlab chiqildi.
Bunda issiqxonalar tashkil etilib, talab yuqori bo‘lgan mahsulotlar yetishtirish yo‘lga qo‘yilishi, parrandachilik va boshqa kichik biznes loyihalari ko‘zda tutilgan edi. Ko‘zda tutilgani boshqa amaliy ish boshqa-da. Faqatgina tinimsiz targ‘ibot, aholi orasida bo‘lish ijobiy samara berishi mumkin.
– Ba’zi odamlarni «uyg‘otish» kerakligi ma’lumi bo‘lib qoldi, – deydi biz bilan suhbatda, yurtimiz rahbari o‘zi ishonch bildirgan Sayxunobod tumani Savdo-sanoat palatasi boshlig‘i Shoira Shamatova. – Masalan ikki qo‘shnining ro‘zg‘orini olaylik, suvi bir, yeri bir, ishchi kuchi bir. Birining hovlisi obod, hayoti farovon, ikkinchisi esa qaysidir daftarda ro‘yxatda turadi. Shunda bildimki, qiynalgan odamlarga baliq emas qarmoq berish kerak ekan. 70 ga yaqin targ‘ibotchilarni, ya’ni «uyg‘otuvchi»larni tayyorladik, seminarlar o‘tkazdik. Ularning ishi tomorqasi bor xonadonlarga borib odamlarni ishlashga undash. Ularning bedasini o‘rdirib daromad keltiradigan ekin ekdirishning o‘zi bo‘lgani yo‘q…
– Doim odamlarga aytaman uyingga mehmon kelsa bir bog‘ bedani oldiga qo‘yolmaysan, daraxt yoki uzum eksang kelgan mehmoningni meva bilan siylaysan, ortganini sotasan. Bo‘sh yotgan yeringni bog‘ qil, mana men 13 sotix joyda uzumzorim bor, hamma qatori hovlimda, yiligi 50 million so‘mgacha daromad olaman, undan tashqari deyarli hamma masjidlarga tarqataman, qo‘shnilarimga beraman, – deydi Turon mahallasida yashovchi 75 yoshli otaxon Tursunboy Aripov. – Dam olmaysizmi, qariganda ishlab nima qilasiz, deyishadi. Men dam olish uchun dunyoga kelmaganman. Mehnatlarim, odamlarni ishlashga da’vatim tufayli yurtimiz rahbari e’tiboriga tushdim – yer yumshatadigan traktor berishdi. Qayerda bo‘sh yotgan yerni ko‘rsam g‘ashib keladi, yerga ichim achiydi, ota-bobolarim vodiylik, turmush o‘rtog‘im, kelinim vodiylik. Bilasiz u tomonlarda bir qarich yer ham bo‘sh turmaydi.
Ha gap buyoqda ekanda. Men uzumlarning bunday ko‘tarilgan holatini faqat Farg‘onaning Oltiarig‘ida ko‘rgan edim. Rostdan ham vodiyliklar mehnatkash va bir parcha yerni ham quruq qo‘ymaydi degan gapning haqiqiy isbotini ko‘rdim. Shu o‘rinda aytib o‘tish kerak chetga eng kam ishlagani ketadiganlar bu vodiylik hamyurtlarimizdir.
Otaxonning o‘g‘li Sayhunobod tajribasidan keyin tadbirkorlarga yanayam keng imktiyozlar berilganini eshitib Rossiyadan qaytib keladi…
– Opa men Rossiyadan qaytsam nima ish qila olaman, qanday biznes boshlasam bo‘ladi, deb so‘radi Azamat bir telefonda gaplashganimizda, – deydi Shoira. – Qanday ish boshlayman desang yoningda turamiz, qayt uyingga dedim. Hech qancha o‘tmay Azamat oilasi bag‘riga qaytdi.
–Men o‘n yil oldin imkonsizlikdan Rossiyaga ketganman, o‘shanda ham shu parrandachilikni yo‘lga qo‘ymoqchi bo‘lib juda ko‘p to‘siqlarga uchraganman, – deydi, Azamatning o‘zi biz bilan suhbatda. – Hozir O‘zbekistonda imkoniyatlar kengayibdi, o‘tgan yili 500 ta tovuqdan tasavvur qiling har kuni 495 ta tuxum olardim. Hech qachon tuxumga talab pasaymagan. Germaniyadan keltirilgan tuxumdan ochirilgan 2000 ta jo‘ja boqayapman. Har birini 10 ming so‘mdan olgan jo‘jalarim har ikki kunda ustiga ikki ming so‘mdan qo‘shilmoqda, o‘tgan kuni donasini 24 mingdan so‘rashgandi, mana bugun 26 ming so‘mga chiqdi. Keyinchalik ularning sonini 100-200 mingga yetkazish niyatim bor.
Hovlidan chiqib keatatyotganimda 10-12 yoshlardagi qizaloqqa ko‘zim tushdi. U bilan biroz suhbatlashdim, dadang uyda ekanligi yaxshimi deb so‘radim, tortinchoq qizaloq ko‘zi yoshga to‘lib birgina gap aytdi: endi dadamni sog‘inmayman (har kuni oldimda demoqchi bo‘ldi).
Ketayotganimizda Shoira faxr bilan mashinani ko‘rsatib dedi: «bu o‘tgan yili Prezidentimizning otaxonga qilgan hadyasi».
Azamat hamyurtlarimizga qarata bejiz xorijga ketmangsizlar, o‘zimizda ham imkoniyatlar kengaymoqda, qaytingsizlar, hatto uyoqlardan yaxshiroq pul topishingiz mumkin o‘z mehnatingiz bilan demadi. Chunki otasiga o‘z yurtida ko‘rsatilgan muruvvat, ko‘rsatilgan e’tibor uchun minnatdorchilik bildirish uning ham insoniy, ham vijdoniy burchi edi-da.
Yana bir xonadonga yo‘l oldik. Bu fayzli uyda «Ibratli oila» ko‘krak nishoni sohiblari yashashar ekan. Bu ibratli oilada 6 o‘g‘il voyaga yetgan… 86 yoshli ko‘p yillar o‘qituvchi bo‘lib ishlagan Yo‘lchi ota Rahmonov faxrlanadi: «Yo‘lchiyevlar oilasida 17 nafar oliy ma’lumotlilar bor». Farzandlaringiz orasida Rossiyaga ketganlari yo‘qmi, deb so‘rayman, yo‘q deydi boshini sarak- sarak qilib otaxon, Amerikada yashayotgani bor…
Bu oilada bulg‘or qalampiri uchun issiqxona qurilgan.
– 7 sotix yerga o‘tgan yili 48 million kredit olib issiqxona qurdim, har yili ikki marta ekin ekib 40 mln. so‘mga yaqin daromad olardik, bu yil mart oyining boshida bulg‘or qalampirini ekkan bo‘lsam yozning boshidayoq 22 million daromad oldim, yana 4-5 oy uzluksiz bozorga yetkazib beramiz, – deydi Yo‘lchi otaning o‘g‘illaridan biri Akrom Rahmonov…
Har ikki xonadondagi yashillikni ko‘rib Sirdaryoda suv yo‘q, qurib qaqshab ketadi ekin ekilsa degan fikrlar dangasalar o‘ylab topgan gapmikan, deb o‘ylab qoldim.
Kichkinagina hovlida o‘rikning ikki uch xil navi, olmalar, pomidor bodringlar pishib yotibdi… hatto mashina balloni ichiga ham gul ekilgan…
Press-tur nihoyasiga yetdi. Yo‘lda ham uning taasurotlari meni tark etmadi: rostdan nima uchun hovlisi bir, tomorqasi bir, suvi bir, ishchi kuchi bor bir xil oilalar farovon, bir xil oilalar esa kambag‘al…
Shunda… Tursunboy otaning gaplari esimga tushdi: «Mening g‘ashim keladi tomorqasi bo‘lib ishlamay yotgan odamni ko‘rsam, urishib kelaman uyiga borib turib ishlanglar, men o‘rgatay, to‘kin yashanglar deyman, yoki bo‘lmasa bog‘cha bollarini, maktab bolalarini olib kelinglar, bog‘imni ko‘rsatay yoshligidan yerga mehr qo‘ysin deyman…»
Keyin Shoiraning gapini eslayman: «Ba’zilarni ishlatish oson emas, ularni uyg‘otish uchun mana shunaqa gullab-yashagan xondonlarga olib boraverishimiz, shunda ham harakat qilmasa eshigining tagida yotvolishimiz kerak va oz-ozdan bo‘lsayam natijaga erishayapmiz, shunday qilsa bo‘larkanda, menam endi ish boshlayman deydiganlar ko‘payayapti. Keyin telefonda gaplashadi: ha, yordam beraman, boraman, qachon boray opa… Savol nazari bilan qarayman, u: «Feruza opa telefon qilayapti, kelinim bilan o‘g‘limni Rossiyadan qaytarmoqchiman, mengayam ish o‘rgatinglar, yordam beringlar deyapti…»
Safar taassurotlariga so‘ngi nuqtani qo‘yarkanman, dilimda bir umid paydo bo‘ldi: albatta yozganlarimiz, aytayotganlarimiz birgina odamni bo‘lsa ham o‘zgartiradi. Yana bir oilaning oila boshi yoki farzandi muhojirlikdan qaytsa, shunda tajriba o‘zini oqlagan bo‘ladi…
Prezident Konstitutsiya kuni munosabati bilan qilmishiga pushaymon bo‘lgan va tuzalish yo‘liga o‘tgan 615 nafar shaxsni afv etdi. Ulardan 9 nafari xorijlik, 29 nafari ayol, 264 nafari 30 yoshgacha bo‘lgan (jumladan, ikki nafar bola) va to‘qqiz nafari taqiqlangan tashkilotlarga a’zo bo‘lgan shaxslardir.
O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 33 yilligi munosabati bilan «Jazo muddatini o‘tayotgan, qilmishiga chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lgan va tuzalish yo‘liga qat’iy o‘tgan bir guruh shaxslarni afv etish to‘g‘risida»gi farmonni imzoladi.
Farmonga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 109-moddasi 23-bandiga asosan jazo muddatini o‘tayotgan hamda qilmishiga chin ko‘ngildan pushaymon bo‘lgan va tuzalish yo‘liga qat’iy o‘tgan 615 nafar shaxs afv etildi.
Afv etilgan shaxslarning 220 nafari asosiy jazodan to‘liq ozod etildi, 123 nafari jazoni o‘tashdan muddatidan ilgari shartli ozod qilindi, 97 nafarining ozodlikdan mahrum etish jazosi yengilroq jazo bilan almashtirildi. Shuningdek, 175 nafar shaxsga tayinlangan ozodlikdan mahrum etish jazosining muddatlari qisqartirildi.
Afv etilganlarning 9 nafarini chet el fuqarolari, 29 nafarini ayol, 23 nafarini 60 yoshdan oshgan erkaklar, 264 nafarini yoshlar (shulardan, 2 nafari voyaga yetmaganlar) hamda 9 nafarini taqiqlangan tashkilotlar faoliyatida qatnashgan shaxslar tashkil etadi.
«Farmon ijrosi yuzasidan afv etilgan shaxslarni oilasi va yaqinlari bag‘riga qaytarish, ijtimoiy hayotga moslashib, foydali mehnat bilan shug‘ullanishlari, sog‘lom turmush tarzini yo‘lga qo‘yib, jamiyatda munosib o‘rin topishlari uchun ularga ko‘mak berish bo‘yicha mas’ul vazirlik va idoralarga tegishli topshiriqlar berildi», – deyiladi farmonga sharhda.
Bizning ajdodlar ilgari zamonlardan Zarautda yashashgan. 45 yillik umrini shu yerda o‘tkazgan otam usta Rahmonberdi o‘tgan asrning 30-yillarida Zarautni eng so‘ng tark etganlardan biri bo‘ldi. Qayerda bo‘lmasin, Zaraut haqida gap ketar ekan, u o‘zgacha ruh olar va bir-biridan qiziq hikoyat-rivoyatlarni zavq-shavq ila aytib berardi: Zarautsoyning tillarang do‘ngliklarida sayr etuvchi zar kokilli parilar, Boburxon (otam tasvirida Movurxon) tilsimlab ketgan qirq xachirga yuklangan boylik, mazkur xazina tilsimini ocholmay, quruq qo‘l bilan qaytib ketgan hindiy, xazinani haqiqiy sohibi uchun avloddan-avlodga saqlagan zarautliklar…
Oradan ko‘p yillar o‘tganda tushundimki, Zarautsoyda ilgaridan tosh qizil suratlarining mavjudligi odamlar xayolini o‘g‘irlab tilsimlangan xazina haqidagi afsonalar to‘qilishiga olib kelgan.
Ibtidoiy ajdodlar mezolit (o‘rta tosh), neolit (yangi tosh) va bronza davrlarida – bir necha o‘n mingyilliklar mobaynida – Zarautsoy tasvirlarini yaratganlar, ushbu g‘aroyib maskanga odamlar tashrifi haqidagi keyingi bir necha yuz yilliklarning xabarlari ham bugun bizning ixtiyorimizda. X–XIII asrlarga oid arab yozuvlari, XV asrda hazrat Alisher Navoiy shu yerlardan o‘tib, o‘z taassurotlarini «Sab’ai sayyor» dostonida aks ettirgani, XVI asrga oid Mirzo Bobur Zarautsoyda qoldirgan izlar, 1912-yilda harbiy topograf Fyodorov Zarautkamar suratlaridan nusxalar olgani va boshqalar…
Ammo, Zarautsoyning ilmiy o‘rganila boshlangani va uning dunyoga mashhur bo‘lishi haqli ravishda Gavriil Vasilevich Parfyonovning nomi bilan bog‘lanadi.
Parfyonov birinchi bo‘lib Zarautsoy rangtasvirining bebaho ekanini aniqladi, ilmiy jamoatchilik e’tiborini unga qaratdi, o‘rganilishi, muhofazasi va saqlab qolinishi uchun zarur ishlarni amalga oshirdi. O‘sha payt mutaxassis olimlarning umumiy fikriga ko‘ra: «Bu O‘rta Osiyoda eng qadimiy qizil qoya rasmlarining birinchi bor topilishi edi».
Parfyonovning tashabbusi va tashkilotchiligi bilan Zarautsoyga 1940, 1943 va 1945-yillarda ekspeditsiya uyushtirildi va u jahonda mashhur bo‘ldi. Mazkur qoya suratlari bugungi kunda ham mamlakatimizning eng qadimiy tarix va san’at yodgorligi hisoblanib turibdi. U ma’naviyatimizning ilk beshigi, fan uchun tabiiy-tarixiy manba, ijodkorlarga ilhom chashmasi, yosh avlodlarga ta’lim-tarbiya o‘chog‘i…
Parfyonov 1944-yili viloyat o‘lkashunoslik muzeyida maxsus Zarautsoy zalini jihozladi, viloyat ijroiya qo‘mitasining qarori bilan Zarautsoy kompleks qo‘riqxonasi tashkil etilishiga erishdi, 1946-yil 8-iyulda Zarautsoy Davlat kompleks qo‘riqxonasi chegaralarini tasdiqlash to‘g‘risida Sherobod rayoni ijroiya qo‘mitasining qarorini chiqartirdi…
Afsus, G.V.Parfyonovning «Zarautsoy qoya rangtasviri» deb nomlangan asosiy ilmiy ishi nashr etilmay qoldi.
Xullas, Zarautsoy Parfyonovning asosiy xizmati bo‘lgan edi.
Shu bilan birga, Parfyonov o‘tgan asrning 30–50 yillarida yurtimiz moddiy madaniyat yodgorliklarini o‘rganish, ularni saqlash va kelgusi avlodlarga yetkazish, Surxondaryo viloyat o‘lkashunoslik muzeyi va hayvonot bog‘ini tashkil etish, xalqimiz, ayniqsa yosh avlodni o‘tmish merosiga muhabbat ruhida tarbiyalash va boshqa shu kabi ishlarda matonat, fidoyilik, kerak bo‘lsa jasorat ko‘rsatib, ilm-fan, madaniyatni rivojlantirish yo‘lida beminnat, beg‘araz xizmat qilib, zahmat chekib faoliyat yuritgan insondir. Shuningdek, bu inson tashabbusi bilan tuzilgan Sheroboddaryo kompleks arxeologik ekspeditsiyasi Boysun tog‘larida 25 ta g‘or va kamar (shularning ichida Teshiktosh va Amir Temur g‘orlari ham bor edi) topdi, Ko‘hitangda 7 ta g‘orni aniqladi. Zarautsoy ulardan biri. Uning kuch-g‘ayrati bilan viloyat muzeyi qoshida boy ilmiy kutubxona tashkil topdi. Jasoratli va fidoyi insonning qat’iyligi tufayli viloyat hududidagi ko‘pgina yodgorliklar buzib yuborilishdan saqlab qolindi. Masalan, Sulton Saodat me’moriy majmuasi Parfyonov bo‘lmaganida yo‘q bo‘lib ketishi shubhasiz edi.
Gavriil Vasilevich Parfyonov yagona tabiat, tarix, madaniyat va san’at kompleks yodgorligi sifatida qaragan Zarautsoy va uning yon-atrofidagi hudud o‘sha paytlardanoq insonning yovuzlarcha aralashuvidan ozor chekardi. Masalan, Ko‘hitang tog‘larida brakonerlarning yovvoyi burama shoxli echki va arxarlar hamda jayronlarga qiron keltiruvchi harakatlariga tegishli idoralarning e’tiborini jalb etdi, jalb etdigina emas, balki bong urdi. U matbuotda suvni tejash, yerlarni buzilishdan saqlash masalalarida ko‘plab chiqishlar qilgan…
Parfyonov viloyatimizda ommaviy-o‘lkashunoslik harakatini avj oldirdi. Uning eng yaqin yordamchilari maktab o‘quvchilari edi. To‘garaklardan birining ishini shaxsan Parfyonov olib borardi. Termiz shahridagi ana shunday to‘garak a’zolaridan biri jahonga taniqli rassom bo‘lib yetishdi. Bu Ro‘zi Choriyev edi va uning ijodkor rassom sifatidagi birinchi qadami Parfyonov boshchiligida chiqib borishgan Zarautsoy suratlarini chizishdan boshlangandi.
Familiyasi qadimda o‘ggan davlat Parfiyaga kelishib ketishi, turgan-turishi g‘ayrioddiy insonning beqiyos ishlarini afsonadek hayratomuz eshitib, ulug‘dan ulug‘ sarhadlarga yondashgan kabi anglab, shunday odamlar ham bo‘lib o‘tganini ajib bir tug‘yonlar aro sezib yurganmiz. Ammo ming eshitgandan ko‘ra bir ko‘rgan afzal, deydilar. Shu ma’noda «Zarautsoy tilsimlari» kitobi uchun material yig‘ib kutubxona, muzey fondlari, eski davriy nashrlar taxlamlarini varaqlaganda, Parfyonov nomiga shunchalar ko‘p duch keldimki, bunday xizmatlarni bajo etishga har kim ham qodir emasligini anglaganman.
Parfyonovning hayoti hazrati inson har qanday sharoit, har qanday holatda ham ma’naviy kamolot yo‘lida charchamasligini anglatuvchi o‘rnak-namuna bo‘lib tuyuladi mening nazarimda.
Ushbu satrlar muallifi ancha vaqtlardan beri Zarautsoy bo‘yicha izlanishlar olib boraman, mavzuga oid o‘nlab maqolalar yozdim, maxsus kitob chiqardim, tarix va san’at yodgorligini targ‘ib etish, muhofaza qilish maqsadida tashkil etilgan «Zarautsoy» jamoatchilik markazini boshqaryapman, O‘Zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi huzuridagi jamoat Fondining Zarautsoyga oid davlat grantini amalga oshirgan odam o‘z tajribamda bunga iymon keltiraman.
Yurtimiz madaniyati va ma’naviyati uchun eng bebaho xizmatlar qilgan, olamshumul kashfiyotlarning boshida turgan, osori atiqalarimizning qo‘riqchisi bo‘lgan, Sulton Saodatdek muqaddas ziyoratgohni saqlab qolgan, zamon sarhadlariga sig‘magan orzular sohibi Gavriil Vasilevich Parfyonovning tarjimai holini tuzukroq bilmadik, u haqdagi ma’lumotlarni uzoq yillar izladik.
Toshkentlik yozuvchi Yuriy Fliginning qo‘limizga tushgan kitobi orqali Gavriil Vasilevich Parfyonov 1897-yil 23-mart kuni Rossiyaning Smolensk shahrida tug‘ilgani, gimnaziyada o‘qigani, armiyada xizmat qilgani, 1927-yildan Smolensk o‘lkashunoslik muzeyida ishlagani, yoshlik orzusini amalga oshirib, 1930-yilda Samarqandga va keyin esa Surxondaryoga kelganini bildik. Surxondaryodagina uning chin tadqiqotchilik va tashkilotchilik qobiliyatlari ochiladi, pedagogik mahorati namoyon bo‘ladi, faqat shu yerdagi xizmatlari uchun G.V.Parfyonovga «O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan o‘qituvchi» faxriy unvoni beriladi, «Shavkatli mehnati uchun» medali bilan ham mukofotlanadi.
Parfyonov 1967-yili og‘ir xastalikdan so‘ng vafot etadi.
Gavriil Vasilevich Parfyonovdek insonning xotirasi biz uchun ta’zim bajo keltirishga arzigulikdir.
Abdulla Xolmirzayev.
Ko‘p miqdordagi kuchli ta’sir qiluvchi dori vositalari egalariga yetib bormadi.
Davlat xavfsizlik xizmatining Sirdaryo viloyati bo‘yicha boshqarmasi hamda Bojxona qo‘mitasi hamkorligida Andijon viloyatida tezkor tadbir o‘tkazilgan. Unda dorifurushlar tomonidan Qirg‘izistondan kontrabanda yo‘li bilan olib o‘tilgan katta miqdordagi kuchli ta’sir qiluvchi dori vositasining noqonuniy muomilasi oldi olindi.
Xususan, Andijon shahri hududida avtohalokatga uchragan «Changan CL03» rusumli avtomashina xolislar ishtirokida ko‘zdan kechirilganida, avtomashina salon qismida 5071 dona «Regapen» nomli kuchli ta’sir qiluvchi vositasi borligi aniqlanib, prosessual tarzda rasmiylashtirib olindi.
Hozirda holat yuzasidan Jinoyat Kodeksining 251 prim 1-moddasi 5-qismi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, 2 nafar O‘zbekiston fuqarolari gumonlanuvchi tariqasida jinoyat ishiga jalb qilindi.
Tergov harakatlari davom ettirilmoqda.
Bugun kunduzi Qoraqalpog‘iston Respublikasida ba’zi joylarda qor yog‘adi. Toshkent viloyatida ba’zi joylarda yomg‘ir yog‘adi.
Respublikaning qolgan hududlarida yog‘ingarchilik kutilmaydi. Shamol 7-12 m/s tezlikda esadi. Harorat 10-15° iliq, shimolda 3-8° iliq bo‘ladi.
Poytaxtimizda kunning birinchi yarmida yomg‘ir yog‘ishi mumkin. Shamol 3-8 m/s tezlikda esadi. Harorat 11-13° iliq bo‘ladi.
Tog‘ oldi va tog‘li hududlarda ba’zi joylarda yog‘ingarchilik (yomg‘ir, qor) bo‘ladi. Toshkent, Namangan viloyatlarining tog‘li hududlarida qor ko‘chishi xavfi bor. Tuman tushishi mumkin Shamol 7-12 m/s tezlikda esadi. Harorat 2-7° iliq bo‘ladi.
Ijtimoiy tarmoqda Real Sanjik taxallusi bilan tanilgan Sanjar Karimov atrofidagi mojaro yangi bosqichga ko‘tarildi. Hashamatli hayotini ko‘z-ko‘z qilib, o‘zini juda boy inson sifatida ko‘rsatuvchi Karimovga nisbatan jiddiy ayblovlar qo‘yilib, qamoqqa olindi. Ayrimlar hibsni “toshkentlik bir qizning oilasidan uyi olib qo‘yilishi voqeasi” bilan bog‘lashyapti. Xo‘sh, Real Sanjik kim va nima ish bilan shug‘ullangan?
{Yii::t(}
O’tkazib yuborish 6s
O’tkazib yuborish
Real Sanjik kim?
Xalq orasida Real Sanjik nomi bilan tanilgan tadbirkorning asl ismi – Sanjar Karimov. U 1990 yilda Namangan viloyatida tug‘ilgan. Intervyularidan birida yoshligida professional karate bilan shug‘ullangani, hatto O‘zbekiston o‘smirlar terma jamoasi tarkibiga ham jalb qilingani haqida aytib o‘tgan. Talabalik yillarida bir muddat AQShda yashagan.
Uning omma e’tiboriga tushishi bo‘lajak turmush o‘rtog‘iga “Bunyodkor” stadionida baxosi taxminan 300 ming dollar turadigan Bentley Continental avtomobilini sovg‘a qilishidan boshlanadi. O‘sha voqeadan so‘ng uning shaxsi bilan qiziquvchilar ko‘payadi.
Karimov, shuningdek, bir muddat Bektemir tumani deputati ham bo‘lgan.
4 mln dollarlik villa va 35 ta mashinali “garaj”
2024 yilda bloger Jahongir Latipovga bergan intervyusida Real Sanjik 4 million dollarlik villa va 35 ta mashinadan iborat avtoparki borligini aytgan.
Shov-shuvli suhbat davomida 35 yoshli Karimov asosan avtomobillari, qimmatbaho saotlar, ko‘chmas mulk ta’miri, hashamatli hayot tarzi va shunga o‘xshash narsalar haqida gapirgan.
Jahongir Latipov uni “O‘zbekistonning eng boy fermeri” deya ta’riflagan.
Ko‘rsatuvda boylik va xashamatga yo‘g‘rilgan hayot tarzini ko‘z-ko‘z qilarkan, hikoyamiz qahramoni aynan nima ish qilishi va asosiy daromadi qayerdan kelishi haqida aniq ma’lumot bermagan.
Sanjar Karimov qanday boyigan?
Ochiq manbalarga ko‘ra, Karimov Sanjar Baxrom o‘g‘li O‘zbekistonda tashkil etilgan bir qancha korxona va tashkilotlarning ta’sischisi va rahbari hisoblanadi.
Xususan, u g‘alla, urug‘lar va hayvonlar uchun ozuqalarning ulgurji savdosi bilan shug‘ullanuvchi “Agro Export Group Incorporation” MChJda 99,9 foiz, “Agro Martis” MChJda 100 foiz, yog‘och, qurilish materiallari va sanitariya-texnik uskunalar ulgurji savdosi bilan shug‘ullanuvchi “Property Clouds” MChJda 50 foiz ulushga egalik qiladi.
Bundan tashqari, Karimov Agro Export Group orqali Trade&Production International’da 24 foiz, PetroGroup NRG’da 52,5 foiz, shuningdek, Agro Export Group va Agro Martis’lar orqali O‘zbekiston Urug‘chilar assotsiatsiyasida 33,3 foiz ulushni nazorat qilib keladi.
Tadbirkor asosan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun ozuqalar, qurilish mahsulotlari hamda yoqilg‘i ulgurji savdosi bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlarda ta’sischi yoki ulushdor sifatida keltirilgan.
Nizoli uy voqeasi
Shu yilning oktyabr oyida Toshkentda yashovchi Jamila Olimboyeva o‘zi va oilasi firibgarlik qurboni bo‘lganini ma’lum qilib, ijtimoiy tarmoqlarda videomurojaat qoldirdi. Qizning so‘zlariga ko‘ra, yigiti Shahzod Rismatov qariyb 70 yoshga kirgan ota-onasini uyni 12 kunga vaqtincha “garovga qo‘yishga” ko‘ndirgan, shundan so‘ng turar joy oldi-sotdi sifatida rasmiylashtirilib, Sanjar Karimov nomiga o‘tkaziladi.
Oradan ko‘p o‘tmay Shahzod Rismatov yo‘qolib qolgan. Keyinchalik uning qochib ketgani ma’lum bo‘ladi. Olimboyevaning ushbu da’vosidan so‘ng Sanjar Karimov uyni egalaridan 240 ming dollar naqd to‘lov evaziga sotib olganini aytib chiqdi.
Rismatovga nisbatan firibgarlikning bir nechta epizodlari bo‘yicha jinoyat ishi qo‘zg‘atildi va qochoq “kuyov” 21 noyabr kuni 9 yilga ozodlikdan mahrum etildi. Nizoli uy masalasi fuqarolik ish yuritish tartibida hal etilishi belgilandi.
Gazeta’ning yozishicha, jabrlanuvchi Aliboyevlar oilasi advokatlari ish doirasida Sanjar Karimovning harakatlariga ham huquqiy baho berishni talab qiladi. Sudya iltimosnomani qanoatlantirib, prokurorni xabardor qilishga qaror qilgan.
Sud hukmidan keyin Jamila Olimboyeva barcha bosimlarga qaramay, uni qo‘llab-quvvatlagani va adolat uchun kurashgani uchun Diyora Usmonovaga minnatdorchilik bildirib, post joyladi
Real Sanjik’ning qamoqqa olinishi
Shahzod Rismatovning qamalishidan bir necha kun o‘tgach, jinoyat ishlari bo‘yicha Mirobod tuman sudining 28 noyabrdagi ajrimi bilan Sanjar Karimovga nisbatan qamoqqa olish tarzidagi ehtiyot chorasi qo‘llandi. U o‘ldirish yoki zo‘rlik ishlatish bilan qo‘rqitish hamda giyohvandlik vositalari tayyorlash yoki saqlashda gumonlanyapti.
Uni qamoqqa olish haqidagi iltimosnomani Mirobod tuman sudiga Toshkent shahar prokurorining birinchi o‘rinbosari kiritgan. Sudning 2025 yil 28 noyabrdagi ajrimi bilan, iltimosnoma qanoatlantirilib, ayblanuvchi Karimovga nisbatan qamoqqa olish tarzidagi ehtiyot chorasi qo‘llanishi va tergov hibsxonasiga joylashtirilishi belgilangan.
Shavkat Mirziyoyev Konstitutsiya bayrami arafasida 615 kishini afv etdi
raqiblar, taqvim va Ronaldu haqida
“Chernobil” radiatsiya qalqonlari uchuvchisiz hujum tufayli “xavfsizlik funktsiyasini yo’qotdi”, deb xabar beradi BMT monitoring agentligi to’g’risida e’lon qiladi
-
Jamiyat5 days agoСаида Мирзиёева атмосфера ҳавосининг ифлосланиши бўйича йиғилиш ўтказмоқда
-
Iqtisodiyot3 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Iqtisodiyot3 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Jamiyat4 days agoYunusobodda YTH oqibatida avtomobil yonib ketdi
-
Dunyodan4 days agoIndoneziyada bir necha kun ichida 700 dan ortiq kishi halok bo’ldi.
-
Siyosat3 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Sport3 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari
-
Sport4 days agoShavkat Mirziyoyev Prezident Olimpiadasi ishtirokchilarini tabrikladi