Jamiyat
“Diqqatni susaytirib, xotirani pasaytiradi” – iflos havo bolalarni qanday kasalliklarga yetaklayapti?
O‘zbekistonda 2022–2024 yillar bo‘yicha salomatlik statistikasida nafas olish tizimi kasalliklari aholining umumiy xastaliklari tarkibida eng yirik ulushni tashkil etdi. Ayniqsa, bolalar orasida bronxit, pnevmoniya, astma va boshqa obstruktiv kasalliklar avvalgiga nisbatan ko‘paygan. Bu holat birinchi navbatda havo sifati bilan bog‘lanmoqda. Kun.uz muxbiri ayni shu mavzuda mutaxassislar bilan bog‘lanib, iflos havo bola organizmini qanchalik zararlashi, kelajakda qanday xavflarni yuzaga keltirishi hamda profilaktik choralar haqida suhbatlashdi.
{Yii::t(}
O’tkazib yuborish 6s
O’tkazib yuborish
2022–2024 yillar bo‘yicha tahlil shuni ko‘rsatadiki, O‘zbekistonda nafas olish tizimi kasalliklari aholining umumiy nosog‘lomlik holatida eng yirik ulushni egallagan. 2022 yilda har 100 000 aholiga 13 135,6 ta nafas yo‘llari kasalliklari to‘g‘ri kelgan va bu umumiy xastaliklar jadvalida perinatal davr muammolaridan keyingi ikkinchi o‘rinda qayd etilgan. 2023 yilda mazkur raqam 12 894 taga pasaygan, ammo nafas yo‘llari kasalliklari jadvalda birinchi o‘ringa ko‘tarilgan. 2024 yilga kelib ko‘rsatkich 11 895,9 taga tushgan bo‘lsa-da, statistikaning eng yuqori satridan yana o‘sha nafas yo‘llari kasalliklari joy olgan. Ya’ni uch yil davomida raqamlar nisbatan kamaygan, ammo muammo mohiyatan o‘zgarishsiz qolgan: aholining eng ko‘p kasallanishi aynan o‘pka va nafas tizimi bilan bog‘liq.
Ushbu jarayonning yetakchi sababi – iflos havo. Toshkent va ayrim viloyatlarda PM2.5 va PM10 zarrachalari yilning salqinlashgan oylarida normal me’yordan ancha yuqori bo‘ladi. Ushbu mayda zarrachalar o‘pkaga chuqur kirib, yallig‘lanishni kuchaytiradi, bronxit, astma, pnevmoniya va hatto surunkali obstruktiv o‘pka kasalligi kabi og‘ir holatlarni keltirib chiqaradi.
Mazkur vaziyatdan eng ko‘p zarar ko‘ruvchi toifa bolalar hisoblanadi. Ularning o‘pkasi hali shakllanib bo‘lmagan, immun tizimi to‘liq mustahkamlanmagan va ular kattalarga qaraganda havodagi har bir zarrachaga ancha sezgir. Eng achinarli tomoni, iflos havoni o‘ziga tortayotgan bolalarning o‘pkasini hech kim tekshirmaydi, tanadagi zararli zarrachalarga hech kim “radar” qo‘ymaydi. Shuning uchun ham xavfni sezmaymiz.
YUNISEF ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekistonda har 10 ta bolaning bittasida surunkali nafas olish kasalliklari qayd etiladi. Xususan, mamlakatda 2019–2022 yillar orasida nafas olish tizimi bilan bog‘liq xastaliklar soni 1 million 90 mingdan 1 million 151 minggacha ko‘tarilgan. Pulmonolog Abdulzohid Jo‘rayevning ta’kidlashicha, ayni vaqtda shifoxona va klinikalardagi pulmonologiya bo‘limlariga o‘pka, tomoq, burun shikoyatlari bilan olib kelingan bolalar soni ham keskin ortgan.
“Oldin bronx-o‘pka masalalari bilan asosan katta yoshdagilar murojaat qilgan bo‘lsa, oxirgi yillarda, ayniqsa Toshkent havosining keskin ifloslanishi tufayli bolalar orasidagi holatlar keskin ko‘paydi. Avvallari barcha bemorlarning taxminan 80 foizi kattalar, 20–25 foizi bolalar bo‘lgan. Hozir esa bu nisbat keskin o‘zgargan: 20–25 foiz kattalar, 70–75 foiz holatlarda esa yosh bolalar kasallanmoqda. O‘RVI mavsumida oxirgi ikki-uch yil ichida kasalxonalarda hatto koridorlarda ham joy qolmayapti. Buning natijasida uzoq muddat davolanishi talab etiladigan bemorlarga ham isitmasi tushib, yo‘tal kamaygandan so‘ng 3-5 kun ichida javob berib yuborilyapti. Bu xastalikning to‘liq bartaraf etilmasligiga sabab bo‘lishi mumkin”, – deydi pulmonolog.
Bolalarning o‘pka hujayralari hali to‘liq shakllanmagan bo‘ladi. Ya’ni ular nafas olgan har bir mikrozarracha: PM2.5 bo‘ladimi, sanoat tutuni bo‘ladimi, tanaga oson kiradi, chiqmaydi va o‘sish jarayonini to‘xtatadi. Buning natijasida taxminan 10–15 yildan so‘ng, “Nega yoshlarimizda allergiya ko‘paydi?”, “Nega bolalar tez charchaydi?”, “Nega astma bilan bog‘liq kasalliklar soni oshib ketdi?” degan savollar o‘z-o‘zidan paydo bo‘ladi. Aslida esa javob bugungi havoda.
“Iflos havoda eng katta xavf guruhiga aynan besh yoshgacha bo‘lgan bolalar kiradi. Chunki bu yoshda balg‘am chiqarish funksiyasi yetarlicha rivojlanmagan bo‘ladi. Besh yoshdan keyingina mazkur mexanizm shakllana boshlaydi. Shuning uchun havodagi zaharli moddachalar bolalarning bronx-o‘pka tizimini tezda zararlaydi: nafas yo‘llariga chuqur kiradi, ularni quritadi, surfaktant tizimining faolligi pasaygani sababli bakterial va virusli infeksiyalar uchun qulay sharoit hosil bo‘ladi. Bu, albatta, xavotirli holat”, – deydi Abdulzohid Jo‘rayev.
Masalaning yana bir jihati – aqliy rivojlanish. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, PM2.5 yuqori bo‘lgan hududlarda ulg‘aygan bolalarda diqqat sustlashuvi, xotira pasayishi, hatto IQ ballining biroz tushishi ham kuzatilgan. Chunki miya ham kislorodga to‘liq tayangan holda ishlaydi. Havoda kislorod kam, zararli zarralar ko‘p bo‘lsa, bola miyasiga boradigan “toza yoqilg‘i” ta’minoti kamayadi va bu o‘z-o‘zidan rivojlanish jarayoniga ta’sir etmay qolmaydi. Biz esa hali ham “zamonaviy bolalar shunaqa” deb o‘zimizni ovutamiz. Yo‘q, zamonaviy bola unaqa emas: zamonaviy havo shunaqa.
“PM2,5 dispers zarralarining bola organizmiga ta’siri bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqotda iflos havo oqibatida 5 yoshli bolalarda karotid arteriyalar (bosh miyaga qon olib boradi) elastikligi pasaygani aniqlangan. Qon bosimida o‘zgarish topilmagan bo‘lsa-da, tomir devorining cho‘ziluvchanligi buzilgan. 2021 yilda chop etilgan yana bir katta tadqiqotda 4300 dan ortiq bola 5 yil davomida kuzatilgan, ularda sistolik va diastolik qon bosimi o‘rtacha 2 mm simob ustuniga oshgan. Bu kichik o‘zgarishdek ko‘rinishi mumkin, biroq uzoq yillik ta’sir natijasida gipertenziya va hatto ateroskleroz xavfini oshirishi isbotlangan”, – deydi Osaka universiteti “Yurak qon-tomir jarrohligi” yo‘nalishi 4-bosqich doktoranti Ulug‘bek Yaxshimurodov.
Keyingi yana bir og‘riqli fakt: iflos havo homilador ayolga ikki baravar yomon ta’sir qiladi. Ona PM2.5 dispers zarralar bilan qoplangan havodan nafas olsa, bu bevosita chaqaloqning o‘sishiga, vazniga, hatto tug‘ilish muddatining o‘zgarishiga ham sabab bo‘ladi.
“2025 yil boshlarida Xitoyda o‘tkazilgan yirik tadqiqot (Lancet oilasiga mansub jurnalda chop qilingan) shuni ko‘rsatdiki, iflos havodagi organik moddalar homilador ayollarda embrionning tug‘ma yurak nuqsonlari xavfini 11–20 foizgacha oshiradi. Tadqiqotda 5000 dan ortiq homilador ayollar ishtirok etgan. Aniqlanishicha, PM2.5 tarkibidagi metall zarrachalar ham o‘pkadan qonga o‘tib, butun organizm bo‘ylab patologik jarayonlarni qo‘zg‘atishi mumkin”, – deydi tadqiqotchi Ulug‘bek Yaxshimurodov.
Mutaxassisning ta’kidlashicha, iflos havo tarkibidagi organik moddalar va metall zarrachalar organizmda reaktiv kislorod moddalarini ko‘paytiradi, ular DNK, oqsillar va hujayra membranasini zararlaydi. Aniq mexanizmlar hali to‘liq isbotlanmagan, biroq yuqorida tilga olingan Xitoydagi tadqiqot tug‘ma yurak nuqsonlarining ko‘payishi orqali genetik darajadagi ta’sir ehtimolini isbotlab beradi.
Asosiy masala – bugun havo qandayligida emas. Masala – 10-20 yil keyin jamiyat qanday bo‘lishida: bugungi avlod qanday tana bilan o‘lg‘ayishida. O‘pkaning rivojlanishi 18–20 yoshgacha davom etadi. Hozirgi havodan “o‘pkani to‘ldirayotgan” bola kelajakda aynan shunday, ya’ni ifloslangan o‘pka bilan yashaydi. Bu o‘zgarishlar esa qaytarilmaydigan jarayon.
“Hozirda bolalarda astmaoldi holatlar, boshqa obstruktiv kasalliklar keskin ko‘paygan. Bular o‘pkaning tiriklik sig‘imi pasayishiga, havo almashinuvi va qon aylanishining buzilishiga, o‘pkaning rivojlanmay qolishiga olib keladi. Oqibatda bolalar katta yoshga nosog‘lom o‘pka bilan o‘tadi. Kislorod yetishmasligi esa keyinchalik yurak-qon tomir, endokrin, nerv, jigar va detoksifikatsiya tizimlarida surunkali muammolarni keltirib chiqarishi mumkin. Bunday bolalar jismoniy yuklamaga chidamsiz, motivatsiyasi past bo‘ladi, negaki kislorod tanqisligida organizm boshqa narsani emas, faqat nafasni “o‘ylaydi”, – deydi pulmonolog Abdulzohid Jo‘rayev.
Osaka universiteti doktoranti Ulug‘bek Yaxshimurodov fikricha, bolani “kattalarning kichik shakli” deb qabul qilish katta xato. Chunki go‘dak organizmi yetuk odamnikidan tubdan farq qiladi. Uning tanasida iflos havo ta’sirini og‘irlashtirib yuboradigan bir nechta omillar bor:
Birinchidan, bolalar kattalarga nisbatan ancha tez nafas oladi. Masalan, 70 kilogrammli katta odam bir daqiqada o‘rtacha 16–20 marta nafas olsa, bolalarda bu ko‘rsatkich sezilarli darajada yuqori. Shu sababli har bir kilogramm tana vazniga to‘g‘ri keladigan havo hajmi kattalarnikidan ancha ko‘p bo‘ladi. Demak, havo tarkibida qattiq zarrachalar bo‘lsa, bolalar uni ko‘proq miqdorda qabul qiladi.
Ikkinchi omil, bolaning hali rivojlanish bosqichida bo‘lgan organizmi. Nafas olish va yurak-qon tomir tizimi 18–20 yoshgacha shakllanib boradi. Tabiiyki, iflos havo o‘sish jarayonidagi, himoyasi hali to‘liq shakllanmagan organlarga kattalarga qaraganda ko‘proq zarar yetkazadi. Mutaxassis buni oddiy misol bilan tushuntiradi: kattiq kuch bilan urilgan shapaloq kattalarga ta’sir qilmasligi mumkin, lekin aynan shu kuch bolani yiqitadi.
Uchinchi omil, turmush tarziga borib taqaladi. Kattalar aksariyat vaqtini yopiq binolarda o‘tkazadi, bolalar esa kunduz kuni asosan ko‘chada o‘ynaydi. Bu esa ularni ifloslangan tashqi havo bilan ko‘proq to‘qnashlashtiradi. Shuningdek, bolalarning bo‘yi past bo‘lgani uchun ular yer sathiga yaqinroq hisoblanadi, iflos zarrachalarning eng ko‘p to‘planadigan hududi ham aynan shu qatlam sanaladi.
Pulmonologning ta’kidlashicha, masala faqat havoning ifloslanishi bilan cheklanmaydi. Nafas tizimi kasalliklariga mo‘ljallangan shifoxonalar va davolanish o‘rinlari ham yetishmasligi kabi muammolar mavjud.
“Bronx-o‘pka bo‘yicha shifokorlarni ko‘paytirish, qayta tayyorlash, bu yo‘nalishdagi ilmiy tadqiqotlarni kengaytirish zarur. Chang tarkibi, zararli elementlar, shamol yo‘nalishi bo‘yicha monitoring tizimilari takomillashtirilishi kerak. Kasalxonalarda joy yetishmayotgani bois bemorlar holati barqarorlashgach tezda uchastka shifokoriga chiqarilmoqda. Lekin uchastka shifokorlari bunday murakkab davomli reabilitatsiyani har doim bajara olmaydi”, – deydi Abdulzohid Jo‘rayev.
Iflos havoning bola tanasini zararlashini sekinlashtirish yoki tibbiy jihatdan to‘xtatish uchun qanday individual choralarni ko‘rish mumkin?
IQAir ko‘rsatkichini kuzatib boring:
0–100: ko‘chaga chiqish mumkin.
100–150: ehtiyotkorlik bilan, ayniqsa, bronx-o‘pka kasalligi bor bolalarda.
150–200: hatto sog‘lom bolalar uchun ham ko‘chaga chiqmaslik lozim.
200+: juda xavfli, teratogen ta’sirga ega, umuman tashqariga chiqmaslik kerak.
Ko‘chaga chiqishda N95 yoki KN95 respiratorlarini taqish zarur, oddiy niqoblar yordam bermaydi.
Bolaga burun-tomoqni kuniga 3 marta chayishni o‘rgatish.
Xonani faqat kechasi (23:00–03:00) shamollatish, bu vaqtda chang miqdori pastroq bo‘ladi.
Xonada chang yig‘adigan buyumlarni saqlamaslik: yumshoq o‘yinchoqlar, qalin parda, par yostiqlar, qalin gilamlar.
Uyni kuniga ikki marta nam latta bilan tozalash, ayniqsa eshik-deraza va mebel atrofini.
Iloji bo‘lsa, havo tozalagich va namlagich qo‘yish.
Kunduz kunlari deraza va eshiklarni ochiq qoldirmaslik.
Intervyuni to‘liq holda Kun.uz’ning YouTube’dagi sahifasida tomosha qilishingiz mumkin.
Jurnalist Diyoraxon Nabijonova
Operatorlar Ziyaddin Mamatjonov, Abdulloh Sodiqaliyev
Montaj ustasi Shohruzbek Abdurayimov
Qashqadaryoning Kitob tumanida yashovchi Jasur va Dilfuzaning besh qizi bor edi. Shu yil ularning farzandlari 9 nafarga yetdi – oilada to‘rt qizaloq egizaklar dunyoga keldi. Kun.uz jamoasi chaqaloqlarning ilk kunlari va oilaning kundalik hayoti bilan tanishdi.
{Yii::t(}
O’tkazib yuborish 6s
O’tkazib yuborish
Egizaklar tug‘ilishi – tabiatning eng noyob va hayratlanarli hodisalaridan biri. Statistikaga ko‘ra, har 80-85 ta tug‘uruqdan birida ikki egizak dunyoga keladi. Uch egizak esa har 8-10 mingta holatda kuzatilar ekan. Va har 500-700 mingta tug‘uruqda to‘rt egizak dunyoga kelishi mumkin.
Shunday mo‘jiza Qashqadaryoning Kitob tumanida, tog‘lar orasida sodir bo‘ldi. Jasur va Dilfuzaning oilasida to‘rt nafar egizak qizaloqlar tug‘ildi. Endi ularning oilasida to‘qqiz qiz bor.
Chaqaloqlar qariyb uch hafta davomida Respublika ixtisoslashtirilgan ona va bola salomatligi ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Qashqadaryo filialida parvarishlanib, shu kunlarda uyiga javob berildi.
“Chaqaloqlar tug‘ilgunga qadar ularning to‘rt nafar ekanini bilmaganmiz. UZI tekshiruvlarida uch nafar ekani ko‘rsatilgan edi. Chaqaloqlar kesib olish yo‘li bilan tug‘ilganda, to‘rt egizak ekanini bilib, yana ham hayratlandik. Ularning har biri sog‘lom va baxtli o‘sishi uchun qo‘limizdan kelgan barcha harakatlarni qilamiz. Kelajakda to‘qqiz farzandimizni ham yaxshi o‘qitib, voyaga yetkazib, ziyoli inson qilib tarbiyalashni maqsad qilganmiz”, – deydi Dilfuza Bahriddinova.
Chaqaloqlarga Xadicha, Saida, Fotima va Osiyo ismlari qo‘yildi.
“Har bir chaqaloqni o‘z qo‘llarimda ko‘rish, ularning nafas olishini, haroratini kuzatish – eng katta baxt”, – deydi Dilfuza.
Qaynonasi Rafoat Omonova ham oilaga ko‘maklashmoqda.
“Meni hozircha o‘ylantirayotgan asosiy holat – qishning sovug‘ida bolalarni issiq joyda saqlash va kelinimning qiynalib qolishi. Ammo hammasi yaxshi bo‘lishiga umid qilaman. Men ham qo‘limdan kelgan yordamni qilaman, albatta”, – deydi chaqaloqlarning buvisi.
Oilada egizaklardan tashqari yana besh nafar qizaloq tarbiyalanmoqda. Ular ham voyaga yetmagan bo‘lsa-da, ota-onalarga ko‘maklashib, kichiklar bilan shug‘ullanishda yordam berishadi.
Hududiy poliklinika hamshiralari ham oilaga muntazam yordam ko‘rsatmoqda.
“Chaqaloqlar tug‘ilganini eshitganimizda biz ham juda hayratlandik. Haqiqatan ham tug‘uruqdan oldingi tekshiruvlarda uch nafar egizak ekanini bilgandik. Ular to‘rt egizak ekan, Xudoning bergan ne’mati. Oilaga poliklinika hamshiralari navbatchiligi tashkil qilindi, har kuni bir hamshira kelib chaqaloqlarga qarashga ko‘maklashamiz. Bugun mening navbatim. Ochig‘i, bunday holat biz uchun ham yangilik va tajriba bo‘lyapti. Qizaloqlarning sog‘lom katta bo‘lishi uchun bor imkoniyatimizni ishga solamiz”, – deydi Gulbahor Ostonova.
Oila uchun bu yordam nafaqat farzandlar salomatligi, balki onaning dam olishi uchun ham muhim ahamiyatga ega.
Jasur Markayev Dehqonobod tumanida temiryo‘l sohasida ishlaydi.
“Haftaning besh kunida ishdaman, dam olish kunlari uyda bo‘laman. O‘sha kunlarda hovlidagi ishlarim bilan shug‘ullanaman. Uyda mol-holimiz bor, kichikroq issiqxona ham qilganman. Shukur, tirikchiligimiz manbai shular. Biroq bizda qish qattiq keladi, chaqaloqlar xonasiga konditsioner o‘rnatdik, elektrda uzilishlar bo‘lib turgani uchun biroz muammolar bo‘lyapti. Xonalar sovib ketyapti. Pechka va sandal qilganmiz, qancha harakat qilmaylik xonaga tutun tarqaydi. Bu kattalarga bilinmas, chaqaloqlar qiynalishadi. Hozir eng asosiy tashvishim shu. Har bir farzandim sog‘lom va baxtli bo‘lishi uchun qo‘limdan kelgan barcha harakatni ishga solaman”, – deydi u.
Oila uchun bugun quvonchli kunlar, ertangi kun esa juda katta mas’uliyat, degani. To‘qqiz farzandni, ayniqsa, bir vaqtning o‘zida to‘rt chaqaloqni katta qilish, tarbiyalash, kundalik ehtiyojlarini qondirish oson emas, albatta. Kitob tumanida tug‘ilgan bu to‘rt mo‘jiza – faqat bir oila emas, siz-u biz, jamiyat uchun ham alohida mas’uliyat yuklaydi.
Bu xonadondagilar farzandlarining kamoloti uchun tinimsiz harakat qilmoqda. Hech kimdan ta’ma qilayotgani yo‘q.
Biroq ushbu oilaning umumiy daromadi, yashash sharoitini kuzatib, tahlil qildik va ularni moddiy-ma’naviy tomondan qo‘llab-quvvatlash lozim, degan qarorga keldik.
Kun.uz tahririyati ularning plastik kartalarini quyida e’lon qilmoqda.
9860 1201 3598 3167 (Jasur Markayev)
5614 6820 3970 9441 (Dilfuza Baxriddinova)
Ushbu xayriya oila uchun nafaqat moliyaviy qo‘llab-quvvatlash, balki katta ruhiy quvvat ham bo‘ladi. Saxovatli yurtdoshlarimizni ularni qo‘llab-quvvatlashga chaqiramiz.
Jamiyat
Eduards Stiprays YeIning O‘zbekiston bilan viza tartibini soddalashtirish istiqbolini baholadi
O‘zbekiston Respublikasi hamda Yevropa Ittifoqi o‘rtasida Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risida bitim imzolangani tarixiy hodisa deya baholanmoqda. Ostonada o‘tgan xalqaro anjuman doirasida Xabar.uz muxbiri Yevropa Ittifoqining Markaziy Osiyo bo‘yicha maxsus vakili Eduards Stiprays bilan uchrashib, yuqori martabali diplomatdan yangi bitimning ahamiyati, O‘zbekiston fuqarolari uchun viza tartibini soddalashtirish imkoniyati haqida qisqa intervyu oldi.
«O‘zbekiston Respublikasi bilan Yevropa Ittifoqi o‘rtasida imzolangan Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim mohiyat e’tiboriga ko‘ra hamkorlikning yangi, yanada tizimlashtirilgan tartibini shakllantiradi. Hujjat nafaqat savdo munosabatlariga doir masalalarni, shuningdek, investitsiya, standartlarni uyg‘unlashtirish, sanitariya, veterinariya talablarini muvofiqlashtirish, turli sohalarda tartib-qoidalarni takomillashtirish, transport, energetika kabi ikki tomonlama manfaatli hamkorlik yo‘nalishlariga doir jihatlarni ham qamraydi. Suv xo‘jaligi kabi Markaziy Osiyo mintaqasi uchun o‘ta muhim sanalgan jabha, qolaversa, ichki xavfsizlik, migratsiya, tashqi siyosat kabi masalalar ham e’tibordan chetda qolmagan. Umuman olganda, Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim barcha jabhalarni qamragan hujjat bo‘lib, hamkorlik uchun yanada aniq tizim yaratishga xizmat qiladi», – dedi Eduards Stiprays.
Joriy yil 2-dekabr kuni Qozog‘iston Yevropa Ittifoqi bilan viza tartibini yengillashtirish yuzasidan rasmiy muzokaralarni boshladi. Xo‘sh, YeI O‘zbekiston fuqarolari uchun ham yaqin istiqbolda viza tartibini yengillashtirishi ko‘zda tutilganmi?
YeI diplomatiga ko‘ra, bu amalga oshmas orzu emas, ammo uni ro‘yobga chiqarish uchun ma’lum shart va muayyan muddat talab etiladi.
«Ayni vaqtda bu masala kun tartibida emas. Ammo viza tartibining yengillashtirilishi utopiya emas, balki real hodisadir. Qozog‘iston keysi ham bu reallik ekanini tasdiqlaydi. Buning uchun migratsiya oqimi kuzatuvi borasida muayyan tajriba hosil qilish talab etiladi. Bu reputatsiya masalasi hamdir. Viza tartibining soddalashtirilishi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari Yevropa Ittifoqi mamlakatlarining migratsiya qonunchiligiga to‘laqonli rioya etishini taqozo etadi. O‘zbekiston fuqarolari migratsiya borasida qonunchilik talablariga yetarlicha mas’uliyat bilan yondashayotgani qayd etilgan holatda, albatta, viza tartibini yengillashtirish bo‘yicha qaror qabul qilinishi mumkin. Shuni ham qayd etish joizki, bu ertangi yoki ertadan keyingi kunning masalasi emas. O‘ylaymanki, bunga qadar bir necha yil o‘tadi. Qisqa qilib aytganda, bu ko‘p jihatdan O‘zbekiston fuqarolarining qonunchilikka nechog‘li hurmat ko‘rsatishiga bog‘liqdir», – deb xulosa qildi YeIning mintaqamiz bo‘yicha maxsus vakili.
Avval xabar berganimizdek, joriy yil 24-oktyabr kuni Bryussel shahrida O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev, Yevropa kengashi prezidenti Antoniu Koshta va Yevropa komissiyasi prezidenti Ursula fon der Lyayen ishtirokida O‘zbekiston Respublikasi bilan Yevropa Ittifoqi o‘rtasida Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitimni (Enhanced Partnership and Cooperation Agreement) imzolashga bag‘ishlangan tantanali marosim bo‘lib o‘tdi.
Yevrokomissiya prezidenti Ursula fon der Lyayen yangi bitim O‘zbekiston va YeI fuqarolarining o‘zaro manfaatlari uchun birgalikda ishlashga asos yaratishini urg‘ulagan.
9 ta bo‘lim, 356 ta modda va 14 ta ilovadan iborat bitim ikki tomonlama munosabatlarning deyarli barcha sohalarini qamraydi.
Kengaytirilgan hamkorlik va sheriklik to‘g‘risidagi bitim 1996-yilda imzolangan Sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim o‘rnini egallaydi.
Eslatib o‘tamiz, yangi bitim loyihasi bo‘yicha muzokaralar 2019-yil fevral oyida boshlanib, 2022-yil iyul oyida yakunlangan. Hujjat 2022-yil 6-iyul kuni Bryussel shahrida parafirlangan edi.
Toshkent shahar IIBB YHXB xodimlari tomonidan Bektemir tumanida o‘tkazilgan navbatdagi reyd paytida firibgarlik jinoyati bo‘yicha qidiruvda bo‘lgan shaxs qo‘lga olindi.
2025 yil 7 dekabr kuni Toshkent shahar IIBB YHXB YPXB 1-batalon katta inspektori Bektemir tumanidagi THAY ko‘chasida BYD rusumli avtomashinani hujjatlarni tekshirish maqsadida to‘xtatgan. Transport vositasi yo‘lovchisi — 36 yoshli A.Y.ning o‘zini tutishi va xatti-harakatlari xodimlarda shubha uyg‘otgan.
Yo‘lovchiga oid ma’lumotlar maxsus dastur orqali tekshirilganda, u O‘zbekiston Jinoyat kodeksining 168-moddasida («Firibgarlik») nazarda tutilgan jinoyatni sodir etganlikda gumonlanib, qidiruvda ekani ma’lum bo‘lgan. Qidiruvdagi shaxs o‘rnatilgan tartibda Bektemir tuman IIO FMB xodimlariga topshirilgan.
Poytaxtda avtobuslar harakati uchun alohida yo‘laklar tashkil qilish davom ettiriladi.
Bu borada «Toshkent shahrida transport tizimi boshqaruvini takomillashtirish hamda tirbandliklarning oldini olishga qaratilgan qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ–368-son qarorida belgilab qo‘yildi.
Jumladan:
Shahrisabz ko‘chasining Amir Temur shoxko‘chasi bilan kesishmasidan Mirobod ko‘chasi bilan kesishmasigacha bo‘lgan 3 kilometr qismi va yo‘lbo‘yi infratuzilmasini avtobuslar harakati uchun alohida yo‘lak tashkil qilgan holda ta’mirlash va modernizatsiya qilish ishlari amalga oshiriladi. Amalga oshirish muddati — 2026 yil sentyabr.
Amir Temur shohko‘chasining Toshkent halqa aylanma yo‘lidan (Uchqarhamon aylanmasi) Kichik halqa aylanma yo‘ligacha (Shimoliy vokzal) bo‘lgan 11 kilometr qismi va Yangi Sergeli ko‘chasining Choshtepa ko‘chasi bilan kesishmasidan Qipchoq ko‘chasi bilan kesishmasigacha bo‘lgan 5,5 kilometr qismi hamda ushbu ko‘chalar yo‘lbo‘yi infratuzilmasini avtobuslar harakati uchun alohida yo‘lak tashkil qilingan holda ta’mirlash va modernizatsiya qilish rejalashtirilgan. Amalga oshirish muddati — 2026 yil noyabr.
Maxtumquli, Mirzo Ulug‘bek – Feruza – Yunusobod, Lutfiy, Muqimiy, Nurafshon, Qoratosh – Chig‘atoy Darvoza va KHAY – Parkent ko‘chalarining jami 38 kilometr qismi hamda yo‘lbo‘yi infratuzilmasini avtobuslar harakati uchun alohida yo‘lak tashkil qilgan holda ta’mirlash va modernizatsiya qilish ko‘zda tutilgan. Amalga oshirish muddati — 2026–2029 yillar.
8 dekabr kuni soat 11:30 dan 18:00 gacha poytaxtning Bektemir va Uchtepa tumanlarida joylashgan ko‘p qavatli uylar hududida favqulodda vaziyatlar – yong‘in va zilzila paytidagi to‘g‘ri harakatlarni o‘rganishga qaratilgan amaliy-taktik mashqlar o‘tkaziladi.
Toshkent shahar Favqulodda vaziyatlar bosh boshqarmasi ma’lumotiga ko‘ra, joriy yil 8 dekabr kuni Bektemir tumani Iyk-Ota mahallasi hamda Uchtepa tumani 31-mavzesida amaliy-taktik mashg‘ulotlar tashkil etilmoqda. Mashqlar soat 11:30 dan 18:00 gacha davom etadi.
O‘quv-mashg‘ulotlar doirasida yong‘inlarni barvaqt oldini olish, yong‘in va zilzila vaqtida aholining to‘g‘ri harakat qilishi, shuningdek, o‘t o‘chirish vositalaridan foydalanish bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar sinab ko‘riladi.
Mazkur hududlarda harakatlanadigan yoki ijtimoiy tarmoqlar orqali amaliy jarayonlarga guvoh bo‘ladigan fuqarolardan vaziyat yuzasidan xavotirga tushmaslik so‘ralmoqda. Bosh boshqarma ma’lumotiga ko‘ra, o‘quv mashg‘uloti vaqtida barcha xavfsizlik choralari to‘liq ta’minlanadi.
O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston elektr uzatish tarmoqlari quvvatini oshiradi
Isroil Bosh vaziri G’azoning tinchlik rejasining ikkinchi bosqichi yaqinligini aytmoqda
Frantsiya, shuningdek, Rossiyaning muzlatilgan aktivlarini Ukrainaga o’tkazishga qarshi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Iqtisodiyot4 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Siyosat4 days agoPrezident Mirziyoyev Denis Manturov boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasini qo’llab-quvvatlaydi
-
Sport4 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari
-
Jamiyat4 days agoPrezident Gulistondagi gaz portlashida jabrlanganlar holidan xabar oldi
-
Siyosat4 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekiston oktyabrda oltinning eng yirik xaridorlaridan biri bo‘ldi
-
Iqtisodiyot4 days agoSirdaryodagi 9 ta tuman-shahar hokimlari Xitoyga yo‘l oladi