Iqtisodiyot
YouTube monetizatsiyasi o‘zbekistonliklar daromadini yiliga 50 mln dollarga oshirishi mumkin. Bunga nima xalal beryapti?
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi hisob-kitoblariga ko‘ra, YouTube monetizatsiyasining yo‘lga qo‘yilishi O‘zbekiston yalpi ichki mahsulotini 0,05−0,1 foizga oshirishi mumkin. Monetizatsiya natijasida mahalliy blogerlarning daromadi yiliga 30-50 mln dollargacha oshadi. Yangi kontent yaratuvchilar soni ko‘payib, kreativ sanoat rivojlanadi. Bu boradagi mavjud imkoniyatlar va to‘siqlar tahlil qilindi.
Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi YouTube platformasining O‘zbekistonda reklama daromadlaridan foydalanish (monetizatsiya) xizmati yoqilishining iqtisodiyotga ta’siri va mavjud to‘siqlarini tahlil qildi.
YouTube monetizatsiyasining iqtisodiyotga ta’siri
YouTube monetizatsiyasi 108 ta davlatda yoqilgan bo‘lib, Markaziy Osiyo davlatlaridan faqat Qozog‘istonda mavjud. Rossiya (sanksiyalar sabab) va Xitoyda xizmat yoqilmagan.
Madaniy va kreativ sohadagi mahsulotlarning dunyo yalpi ichki mahsulotidagi o‘rni 3,1 foizni tashkil etadi hamda jahonda ish bilan band aholining 6,2 foizi ushbu sohaga to‘g‘ri keladi.
O‘zbekistonda kreativ industriya sohasiga oid 9,6 ming korxonada 84 ming nafar xodim faoliyat ko‘rsatmoqda. Kreativ iqtisodiyotning umumiy iqtisodiyotdagi ulushini 2030 yilgacha 5 foizga yetkazish maqsad qilingan.
2025 yil yanvar oyi holatiga 33,9 mln mobil aloqa foydalanuvchilari, 32,7 mln internet foydalanuvchilari mavjud. Faol ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari 11,7 mln nafar bo‘lib, mobil internet o‘rtacha tezligi 37,82 mb/s, simli (o‘zgarmas) internet tezligi 79,06 mb/s.
O‘zbekistonda 2,3 mln Facebook, 11,7 mln Instagram, 2,6 mln TikTok, 250 ming X ijtimoiy tarmog‘i foydalanuvchisi mavjud bo‘lib, veb trafikning 66 foizi Instagram, 13 foizi Pinterest, 8 foizi Facebook, 6,3 foizi YouTube tarmog‘iga sarflanadi.
Hozirda O‘zbekistonda oylik faol foydalanuvchilar YouTube’da 13 mln kishini tashkil etadi. Bu ko‘rsatkich Telegram’da 20 mln, Meta (Instagram va Facebook)da 10 mln.
ITIM tahlillariga ko‘ra, monetizatsiya xizmati yoqilishi natijasida O‘zbekistonda mahalliy reklama bozori hajmi oshadi. 2024 yilda reklama bozori 2,1 trln so‘m bo‘lib, shundan 29 foizi raqamli reklamaga to‘g‘ri keladi (20 foiz tashqi reklama, 51 foiz telereklamalar).
2023 yilda Qozog‘istonda raqamli reklama bozori hajmi 100 mln dollarga oshgan (+30 foiz). Rossiyada YouTube monetizatsiyasi o‘chirilgandan so‘ng blogerlar 20 mlrd rubl (231 mln dollar) zarar ko‘rishgan.
O‘zbekistonda monetizatsiyaning kiritilishi mahalliy kompaniyalar uchun nafaqat YouTube’da reklama olish imkoniyatini ochibgina qolmay, balki blogerlarga daromad olish imkonini ham beradi
Hisob-kitoblarga ko‘ra, monetizatsiyaning yo‘lga qo‘yilishi O‘zbekiston yalpi ichki mahsulotini 0,05−0,1 foizga oshirishi mumkin. Qozog‘istonda bu ko‘rsatkich YaIMning 0,1 foizini tashkil qiladi.
Monetizatsiya natijasida mahalliy blogerlarning daromadi yiliga 30-50 mln dollarga yetishi mumkin. Yangi kontent yaratuvchilar soni oshib, kreativ sanoat rivojlanadi. Blogerlar va media agentliklar ko‘payib, IT (montaj, video, animatsiya) xizmatlariga talab ortadi, deya qayd etadi ITIM.
YouTube monetizatsiyasi uchun asosiy to‘siqlar
Shaxsiy ma’lumotlarni saqlashga doir. YouTube monetizatsiyasini yoqish uchun shaxsiy ma’lumotlar bazasini (server) O‘zbekistonda saqlash talabi to‘sqinlik qilishi mumkin.
Shaxsga doir ma’lumotlar to‘g‘risidagi qonunga (O‘RQ-547) asosan, O‘zbekiston fuqarolarining shaxsga doir ma’lumotlari jisman respublika hududida joylashgan va ro‘yxatdan o‘tkazilgan texnik vositalar hamda bazalarda saqlanishi shart.
Aksariyat xorijiy davlatlarda ham serverlarni mamlakat ichkarisida joylashtirish talabi mavjud bo‘lsa-da, yirik xalqaro IT kompaniyalarga nisbatan talablarni yumshatish va alohida shartnomalar tuzish tajribasi qo‘llangan.
Rossiya va Qozog‘istonda shaxsiy ma’lumotlarni mahalliy serverlarda saqlash bo‘yicha qattiq talablar bo‘lsa-da, Google va Meta kabi kompaniyalar bilan murosaga kelib, o‘z serverlarini mamlakat hududida joylashtirish majburiyatini yuklamasdan, shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish bo‘yicha kelishuvlarga erishilgan.
Yevropa Ittifoqida mamlakat tashqarisiga ma’lumotni chiqarish Ittifoqning o‘zidagi singari xavfsiz saqlanish sharti bilan ruxsat beriladi. Hindistonda faqat moliyaviy ma’lumotlarni davlat ichida saqlash talabi mavjud.
Mahalliy ma’lumotlar markazlarini rivojlantirish va mahalliy serverlar talabini yengillashtirish uchun global bulutli xizmatlar (AVS (AVS), Google Cloud, Microsoft Azure) bilan hamkorlikni kengaytirish talab etiladi (Qozog‘iston tajribasi). YouTube serverlari asosan xalqaro Tier III standartlari asosida ishlaydi.
Mualliflik huquqiga doir. Mualliflik huquqi bo‘yicha qonuniy va amaliy nazorat bo‘yicha kamchiliklar YouTube kontent yaratish bozorining rivojlanishiga ta’sir qilishi mumkin.
Mualliflik himoyasiga oid bir qator muammolar uchramoqda:
o‘g‘irlangan kontentlarni tarqatish keng tarqalgan. Ba’zi kichik telekanallar va blogerlar tomonidan xorijiy filmlar, musiqalar, sport translatsiyalarni ruxsatsiz yuklash holatlari kuzatiladi;
kontent mualliflarining asarlari ruxsatsiz nusxalanib, boshqa kanallarda qayta yuklanishi orqali o‘z kontentini himoya qila olmagan mualliflar motivatsiyasiz qoladi;
rasmiy litsenziyalangan kontent bozori rivojlanmagan. Masalan, YouTube’dagi musiqalar, filmlar, seriallar uchun rasmiy distribyutorlar yo‘q.
Reklama bozorida shaffoflikni ta’minlash uchun reklama faoliyatini kuzatish raqamli monitoring tizimini joriy etish, qonunchilikni xalqaro standartlarga mos ravishda yangilash, jamoatchilik nazoratini kuchaytirish, reklama bozoridagi asosiy ko‘rsatkichlar va statistik ma’lumotlarni ochiq holda e’lon qilish talab etiladi.
Xalqaro to‘lov tizimiga doir. Hozirda Visa, Mastercard va Union Pay kabi xalqaro to‘lov tizimlari mavjud bo‘lsa-da, YouTube monetizatsiyasida keng qo‘llanadigan PayPal, Stripe va boshqa xalqaro to‘lov tizimlari O‘zbekistonda rasmiy ishlamaydi.
Mamlakatda PayPal faqat chiqim qilish (xarid) uchun ishlaydi, lekin mablag‘ qabul qilish funksiyasi yo‘q.
Mahalliy banklar (valuta hisob raqami) orqali xalqaro to‘lovlarni qabul qilish mumkin bo‘lsa-da, ularning konversiya stavkalari va qo‘shimcha cheklovlari mavjud.
YouTube monetizatsiyasi O‘zbekistonda qanday hisoblanadi?
Hisob-kitoblarga ko‘ra, O‘zbekistonda 26 mingdan ortiq faol videoblogerlar mavjud va ulardan 1000 nafari katta blogerlar (100 mingdan ortiq obunachi), 5000 nafar o‘rta blogerlar (10−100 ming obunachi), 20 ming nafar kichik blogerlar (1−10 ming obunachi).
Agar 1000 ta ko‘rish uchun o‘rtacha CPM (reklama to‘lovi) 0,8 –1,4 dollar deb olinadigan bo‘lsa va yillik umumiy ko‘rishlar soni 36 milliardni tashkil etsa, jami daromad 28,8 mln – 50,4 mln oralig‘ida bo‘lishi mumkin. Taqqoslash uchun: AQShda CPM 5 –15, Qozog‘istonda 0,8 – 2 dollar atrofida.
Avvalroq, Raqamli texnologiyalar vaziri Sherzod Shermatov O‘zbekistonda YouTube monetizatsiyasi qachon ochilishi haqidagi savolga ko‘proq inglizcha kontent tayyorlash kerakligini aytib javob bergandi. Shermatov bu tilda auditoriyaning ko‘pligi hisobiga monetizatsiya ham juda katta ekanini aytgan. “Siz o‘zbekcha kontent qilib qancha daromad topa olasiz-u, inglizcha kontent tayyorlab qancha daromad topasiz? Shuning uchun tayyor ishlab turgan monetizatsiya mexanizmidan ko‘proq foydalanish kerak”, – degandi vazir.
Qayd etilishicha, Nurota tog‘ tizmasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan ushbu kon O‘zbekiston tog‘-kon sanoatida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yirik obektlardan biri hisoblanadi.
Jizzax viloyatida 2,5 million tonna volfram zaxirasiga ega Qo‘ytosh koni ishga tushish arafasida, deb xabar berdi viloyat hokimligi matbuot xizmati.
Xabarga ko‘ra, xitoylik investorlar yil oxirigacha konni tozalash ishlarini tugallaydi. Kelasi yilda esa ruda qazib olish jarayonlari boshlanadi.
Kon hududida volframni ajratib olish bo‘yicha zamonaviy qayta ishlash zavodi barpo etiladi.
Qayd etilishicha, Nurota tog‘ tizmasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan ushbu kon O‘zbekiston tog‘-kon sanoatida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yirik obektlardan biri hisoblanadi.
Loyihaning birinchi bosqichida 100 nafarga yaqin fuqaro ish bilan ta’minlanadi va yiliga 150 ming tonna ruda qazib olinadi.
O‘zbekiston oltin-valyuta zaxiralari, 1-dekabr holatiga, 61,23 mlrd dollarga yetdi. Bu haqda Markaziy bank ma’lumot berdi.
Zaxiralar noyabrda 1,9 mlrd dollarga (+3,2 foiz) o‘sdi, yil boshidan esa 20 mlrd dollarga (+48,7 foiz) oshdi. Bu avvalo oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
Qolaversa, Markaziy bank sotib olgan qimmatli qog‘ozlar qiymati ham sezilarli darajada oshgan — noyabrda 503 mln dollarga ko‘payib, $1,52 mlrdga yetgan.
Iqtisodiyot
O‘zbekistonliklarni Koreyaga ishga jo‘natishga tayyorlaydigan maxsus o‘quv ustaxonalari ochiladi
Uch oylik dasturda koreys tili va madaniyati, texnika xavfsizligi, Koreya metodikasi asosida amaliy avtomobil servisi o‘rgatiladi. O‘quvni muvaffaqiyatli tamomlaganlar Koreyaga ishga jo‘natiladi.
Foto: Migratsiya agentligi
Janubiy Koreyaning “KIA Auto” kompaniyasi rahbariyati Migratsiya agentligida bo‘ldi.
Uchrashuv yakunlariga ko‘ra, 2026 yil boshidan Migratsiya agentligi tomonidan KIA AUTO standartlariga mos maxsus o‘quv ustaxonalari ochiladi. Uch oylik dasturda koreys tili va madaniyati, texnika xavfsizligi, Koreya metodikasi asosida amaliy avtomobil servisi o‘rgatiladi.
O‘quvni muvaffaqiyatli tamomlaganlar E-7 vizasi (malakali ishchi) bilan Koreyaga ishga joylashtiriladi. E-7 vizasining asosiy talabi — koreys tilini TOPIK 1 darajasida bilish.
“Koreya Adliya vazirligi 2025 yildan boshlab avtomobil kuzovini bo‘yash yo‘nalishiga xorijlik mutaxassislarni jalb qilishga ruxsat berdi. Shu vaqtga qadar faqat mahalliy aholi ishlagan. O‘zbekiston ushbu loyihaga birinchi bo‘lib jalb etilmoqda”, deyiladi Migratsiya agentligi xabarida.
KIA Auto — Koreyaning yetakchi avtomobillarga xizmat ko‘rsatish tarmog‘i bo‘lib, mamlakat bo‘ylab 600 ga yaqin servis markazi bor. Yiliga 1 milliondan ortiq avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatadi va malakali kadrlarga ehtiyoj yuqori.
Iqtisodiyot
BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti bilan hamkorlikda qator loyihalar amalga oshiriladi
O‘zbekistonda yetishtirilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari, jumladan, meva-sabzavotlar bo‘yicha milliy brendni yaratish borasida hamkorlik qilinadi.
Foto: Iqtisodiyot va moliya vazirligi
Iqtisodiyot va moliya vazirining birinchi o‘rinbosari Ilhom Norqulov BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) katta iqtisodchisi Dmitro Prixodko bilan uchrashuv o‘tkazdi. Muloqot FAO bilan O‘zbekiston o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlash va qishloq xo‘jaligi tarmoqlarini barqaror rivojlantirish masalalariga bag‘ishlandi.
Uchrashuvda respublikadagi paxta-to‘qimachilik klasterlari faoliyatiga «yashil» texnologiyalarni joriy etish, sohani barqaror rivojlantirish bo‘yicha strategik yondashuvlar hamda uning O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar bilan uyg‘unlashuvi muhokama qilindi.
Shuningdek, FAO bilan Jahon banki tomonidan amalga oshirilayotgan «Agrokonnekt» dasturi doirasida hamkorlik qilish, O‘zbekistonda yetishtirilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari, shu jumladan, meva-sabzavotlar bo‘yicha milliy brendni yaratish yuzasidan hamkorlik masalalari ko‘rib chiqildi.
Bundan tashqari, FAO yordamida Italiyaning qishloq xo‘jaligini rivojlantirish yo‘nalishidagi dasturlarida ishtirok etish masalasi yuzasidan fikr almashildi.
Uchrashuv yakunida tomonlar hamkorlikni yanada kengaytirish, qo‘shma tashabbuslarni davom ettirish va kelgusi loyihalarni muvofiqlashtirilgan tarzda amalga oshirishdan manfaatdor ekanini bildirdi.
2025 yilning yanvar–noyabr oylarida mamlakatimiz turizm sohasida keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilib, barqaror o‘sish sur’atlari qayd etildi. 11 oy davomida O‘zbekistonga 10,7 million nafar xorijiy sayyoh tashrif buyurdi (o‘sish 114 foiz) va ularga 4,4 milliard AQSh dollari miqdorida turizm xizmatlari eksporti ko‘rsatildi (o‘sish 144 foiz).
Ichki turizm bo‘yicha “O‘zbekiston bo‘ylab sayohat qil” dasturi doirasida aholining hududlarga 23,7 million marta tashrifi amalga oshirildi (rejaga nisbatan 114,8 foiz). Hududlarda 954 ta joylashtirish vositalari faoliyati yo‘lga qo‘yilib, umumiy soni 6861 taga, o‘rinlar soni 183,9 mingtaga yetdi.
Turistlar uchun xizmat ko‘rsatuvchi 662 ta yangi turistik tashkilot va turagentlar faoliyati yo‘lga qo‘yilishi natijasida ularning soni 4348 tani tashkil etmoqda. Respublika bo‘ylab 4345 nafar gid-ekskursovodlar faoliyat olib bormoqda, joriy yilning yanvar-noyabr oylari mobaynida 375 nafar gid-ekskursovodlar tayyorlandi. Tadbirkorlik sub’yektlariga berilgan tavsiyalar natijasida 784 ta sanitariya-gigiyena shoxobchasi holati yaxshilanishiga erishildi.
Investitsiya sohasida 421 ta loyiha amalga oshirilib, 6313 dan ortiq yangi ish o‘rinlari yaratildi.
Bugun ikki hududda yomg‘ir yog‘ishi kutiladi
Messi «Mayami» uchun tarixiy sovrinni yutib berdi
O’limning qutilari Indoneziyada toshqinlar natijasida 900 dan oshadi
-
Jamiyat4 days agoСаида Мирзиёева атмосфера ҳавосининг ифлосланиши бўйича йиғилиш ўтказмоқда
-
Iqtisodiyot3 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Jamiyat5 days ago2 dekabrdan yangilangan Kichik halqa avtomobil yo‘li foydalanishga topshiriladi
-
Iqtisodiyot3 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Iqtisodiyot5 days agoO‘zbekistonga eng ko‘p dengiz mahsulotlarini yetkazib bergan davlatlar ma’lum qilindi
-
Jamiyat4 days agoYunusobodda YTH oqibatida avtomobil yonib ketdi
-
Dunyodan4 days agoIndoneziyada bir necha kun ichida 700 dan ortiq kishi halok bo’ldi.
-
Sport3 days agoShavkat Mirziyoyev Prezident Olimpiadasi ishtirokchilarini tabrikladi