Sport
«Uyga vazifa». Fabio Kannavaro futboli haqida 5 mulohaza
Fabio Kannavaro milliy jamoa murabbiyi sifatida birinchi jiddiy sinovdan o‘tdi. To‘g‘ri, Urugvay ham kuchli raqib, lekin o‘shanda jamoa bu qadar optimal tarkibda bo‘lmagan. Kannavaroning o‘zida ham hali jamoa bilan tanishishga vaqt yo‘q edi. So‘nggi o‘yinga nisbatan besh futbolchi o‘zgargani ham bundan dalolat qilmoqda. Endi biz murabbiyning bir oylik faoliyatiga qisman baho berish imkoniyatiga ega bo‘ldik. Fabio Kannavaro o‘tgan davrda nimalar qildi? Qanday o‘zgarishlar amalga oshirmoqda? Quyida shu haqida to‘xtalamiz.
3-4-3 – MUVAFFAQIYaT KALITIMI?
Yaqinda bir podkastda mehmon bo‘lgan Ole Gunnar Sulsher bugungi «Manchester Yunayted» sistemasi, ya’ni 3-4-3 haqida fikr bildirarkan, bunday sxemaga qarshi to‘p surish juda qiyin ekanini tan oldi.
«Agar hammasi mukammal shaklga keltirilsa, bunday jamoaga qarshi pressing qilish ham, himoyalanish ham qiyin bo‘ladi», – dedi norvegiyalik mutaxassis.
To‘g‘ri, top-klublarda bunday yo‘l bilan muvaffaqiyat qozonish ilojsiz ekani ham aytiladi, dunyoning eng yaxshi jamoalari to‘rt himoyachi bilan o‘ynashiga o‘rganib qolganmiz. Lekin e’tibor bersangiz, kamtarroq tarkib bilan o‘z darajasidan yuqori futbol ko‘rsatgan, aynan taktika orqali nomdorroq raqiblarga qarshi ham munosib o‘ynay olgan ko‘plab jamoalarda uch markaziy himoyachi sxemasi edi. So‘nggi Yevropa chempionatlaridagi Daniya, Avstriya yoki Shveytsariya milliy jamoalarini eslang. Bu jamoalar tarkibida birinchi raqamli top-yulduzlarni uchratmaysiz, lekin ular doim tashabbuskor futbol namoyish etishadi, shuningdek, o‘sha o‘rtamiyona futbolchilar ham shu tizim ichida yulduzga aylanishadi.
Quyidagi suratda Sulsher aytgan jihatni, ya’ni bunday tizimga qarshi himoyalanish qiyinligini ko‘rish mumkin.
Qanot himoyachilari hujumga faol qo‘shilganda oldinda bir chiziqda 5 futbolchi hosil bo‘ladi. 4-3-3 yoki 4-4-2 sexmasida, ya’ni vingerlar bilan o‘ynaganda bunday strukturani yaratish qiyin. Bu esa o‘z navbatida raqibning 4 himoyachisiga qiyinchilik tug‘diradi. Doim uzoq qanotda bir bo‘sh futbolchiga ega bo‘lish yoki raqib futbolchilarini gorizontal «yoyish» hisobiga markazda ham kengroq zonalarga ega bo‘lish imkoniyati bor.
Yaqinda «MYu»ga qarshi o‘yinda «Chelsi» ozchilik bo‘lib qolgach, Mareska beshinchi himoyachini tushirishga majbur bo‘ldi va o‘yindan keyingi matbuot anjumanida raqiblar oldingi chiziqda besh kishi bo‘lib hujum qilayotgani uchun qo‘shimcha futbolchiga ehtiyoj sezganini aytdi. Xuddi shunday qarorni «Sanderlend» murabbiyi «MYu»ga qarshi o‘yinda qabul qildi – u hisob 0:2 bo‘lsa ham, vinger o‘rniga uchinchi markaziy himoyachi tushirishga majbur bo‘lgani, aks holda hisob yanada yiriklashib ketishidan cho‘chiganini yashirmadi.
Shu bilan birga, 3 nafar markaziy himoyachiga qarshi raqib pressing qilishi ham qiyinchilik tug‘diradi. Chunki 5 himoyachi jamoaga gorizont bo‘ylab keng joylashish imkonini beradi. Old chiziqda butun maydon enini yopish esa son jihatdan juda ko‘p futbolchilarni jalb qilish ehtiyojini yaratadi. O‘z navbatida, bu holda markaz orqali tezkor paslar yoki uzoq masofaga uzatmalar uchun imkoniyatlar vujudga keladi.
O‘zbekiston milliy jamoasining ayni paytdagi asosiy yutug‘i – uzoq yillardan beri aynan shu tizimda o‘ynab kelayotganidir. Katanets bu tizimning bazaviy sozlamalarini ishlab chiqqan, futbolchilarda bunday o‘yinga bo‘lgan ko‘nikmalarni hosil qilgandi. Keyingi bosqichga o‘tish va bu tizim ichida yanada rivojlanish uchun esa murabbiyga salomatlik bilan bog‘liq muammolar xalal bergan bo‘lishi mumkin. Shuning uchun saralashning so‘nggi bosqichida jamoa bir uslubda va ayni tarkibda bir joyda depsinib qolgandek tasavvur paydo bo‘lgandi.
Temur Kapadze qisqa muddatga kelgan bo‘lsa-da, tizimga kerakli turtkini bera oldi – masalan, qanot himoyachilarining uslubiga biroz o‘zgartirishlar kiritilib, hujumkorlik oshirildi. Tabiiyki, har qanday jamoada yangi sozlamalar, qo‘shimcha g‘oyalar ijobiy turtki sifatida yordam beradi.
Eng muhimi, Fabio Kannavaro ham shu yo‘lni davom ettirgani va aynan mana shu sxema ostida raqibga moslashish, ustunlik jihatlarni yuzaga keltirishda chizgilar yaratayotgani, qisqasi, so‘nggi pardoz ishlarini amalga oshirayotganidir. Biz siklni uch murabbiy qo‘l ostida olib borayotgan bo‘lsak-da, jamoa bir yo‘nalishda ketayotgani – asosiy yutuq bo‘lishi mumkin.
MOSLAShUVChANLIK
Fabio Kannavaro bosh murabbiy sifatida tanishtirilganda, asosiy savol shunday yangragandi – u qanday uslubdagi murabbiy? Avvalgi murabbiylarimiz yo‘lidan boradimi yo hammasini o‘zgartiradimi? Qanday futbol ko‘rsatadi?
Juda qisqa vaqt ichidagi bir necha o‘yin shuni ko‘rsatdiki, Kannavaro yetarlicha moslashuvchan, milliy jamoalar murabbiylariga kerak bo‘ladigan asosiy jihat – ijrochilardan kelib chiqqan holda futbol ko‘rsatadi. Balki shuning uchun ham uning asosiy o‘yin uslubi haqida ma’lumot to‘play olmaganmiz.
Xo‘sh, Fabio Kannavaro o‘yinimizga nima olib kirmoqda?
U murabbiy sifatida muvaffaqiyatli ishlamagan bo‘lsa-da, doim izlanishda bo‘lgani va zamonaviy trendlar bilan hamohang ekani biz uchun syurpriz. O‘z vaqtida muvaffaqiyatli ishlab qo‘ygan va o‘sha bagaj bilan Osiyoda nimadir qilmoqchi bo‘layotgan boshqa qator murabbiylardan farqli ravishda Fabioning jamoa bilan birga o‘sishga harakat qilayotganini payqash qiyin emas.
Misol uchun, ayni paytda futbolda «ikkinchi to‘plar uchun kurash» trendga chiqdi va aynan mana shu jabhadagi ustunlik o‘yindagi ustunlikka ham o‘z ta’sirini o‘tkazmoqda. Biz dastlabki o‘yinlarda Kannavaro ko‘proq uzun paslar orqali o‘ynashni yoqtirar ekan, deb o‘ylagan edik, uchinchi o‘yinga kelib bu shunchaki ehtiyotkor o‘yin uslubi emas, qo‘shimcha qurollardan biri bo‘lishi oydinlashdi.
Yuqoridagi suratga qarang. To‘p yuqoridan uzatilganda Shomurodovni uni egallab, bo‘ysundirish imkoniyati deyarli bo‘lmasligi mumkin, ammo to‘p tushishi mumkin bo‘lgan zonada yana 4 nafar o‘zbekistonlik futbolchi bor. Bunday vaziyatlarda to‘pni egallash birinchidan, tezkor hujum uyushtirish imkonini beradi, ikkinchidan, raqib bor e’tiborini yuqoridan kelayotgan to‘pga qaratgani va u soniyadan so‘ng qayerda bo‘lishini taxmin qilish qiyin bo‘lgani sababli, himoya strukturasi buziladi.
Oston O‘runov tomonidan kiritilgan ikkinchi gol aynan mana shunday yo‘l bilan yuzaga keldi. Maydon markazida Eldor Shomurodov yuqori qavatdagi kurashda yutib chiqdi va to‘pni ortga, maydondagi vaziyatni yaxshi ko‘rib turgan Shukurovga yetkazdi. Shukurov esa darhol Ostonni darvozabon bilan yakkama-yakka vaziyatga chiqarib yubordi. Ya’ni bu yerda raqib go‘yoki xaos bilan chalg‘ib qolgani, Eldor esa yaxshiroq pozitsiyadagi Shukurovni, Shukurov Ostonni payqagani, O‘runov esa o‘sha vaziyatda tezkor pas bo‘lishini sezib oldinga harakatlanganini qayd etish mumkin. O‘sha paytda uchala futbolchimiz ham misrliklardan farqli ravishda nima qilish kerakligini aniq bilardi – boshqariladigan xaos deb shunga aytiladi.
Avvalgi jamoaga nisbatan yana bir o‘zgarish – Kannavaro bir o‘yinning o‘zida turli templar o‘ziga xos jonglerlik qilmoqda. Ya’ni Katanets davrida jamoa ehtiyotkor edi – raqib kim bo‘lishidan qat’i nazar bu sezilib turardi. Gol kerak bo‘lganda, ko‘pincha butun sxema o‘zgarar, yangi futbolchilar paydo bo‘lardi. Kapadze futboli biroz tajovuzkorroq, hujumda ancha faol, bu esa pragmatik o‘yin kerak bo‘lganda jamoani qiynab qo‘ygandi. BAAga qarshi o‘yin bunga yaqqol misol.
Kannavaro esa bir sxema, ayni futbolchilar bilan goh himoyaviy, goh agressiv, goh yuqori, ba’zida esa pastroq tempni taklif qila olyapti. Hozirgi jamoa o‘yinlariga qarab, uni hujumkor yoki himoyaviy deb aytish juda qiyin. Misrga, hatto Urugvayga qarshi o‘yinda ham biz ba’zida ancha yuqori pressing qila oldik.
O‘yinda hisob ochilganidan so‘ng, 10-15 daqiqa, to O‘runov to‘sinni nishonga olishigacha Misr jiddiy faollik ko‘rsatib, raqibni deyarli jarima maydoniga qamab qo‘ydi. Endi yuqoridagi kontr-pressingga e’tibor bering. Terma jamoamizning 9 futbolchisi raqib jarima maydoni yaqinida – to‘p yo‘qotilgach, tezda uni qaytarib olishga harakat qildik va uddaladik. Ya’ni kuchli raqibga qarshi bo‘lsa-da, undan qo‘rqish, butun jamoa bo‘lib yotib olish o‘rniga, biz o‘z uslubimizni qo‘yishga, biz ham kichik jamoa emasligimizni ko‘rsatishga muvaffaq bo‘lyapmiz. Mana shunday vaziyatlardan so‘ng Misrdagi o‘ziga bo‘lgan ishonch, yengillik yo‘qoldi.
Quyida esa hisob ochilgan vaziyat:
Bir qarashda gol Ostonning individual mahorati, bir necha futbolchini aldab o‘tgani natijasida yuzaga keldi. Ammo aslida vaziyat o‘yinning boshidagi faollik, 8 futbolchi bo‘lib pressing qilingani natijasida yuzaga kelganini ham unutmaslik kerak.
RAQOBAT
Turli uslub va g‘oyalar nafaqat umumiy kartinada, balki kichik detallarda ham seziladi. Srechko Katanets davrida jamoa o‘zagi shakllanib bo‘lgan, yangi futbolchilar tarkibga kirishi qiyinchilik tug‘dirardi. Terma jamoalar sharoitida bu juda qiyin va samarasiz yo‘l hisoblanadi. Sababi, har 2-3 oyda bir marta, qisqa muddatga yig‘ilgan paytda yetakchilarning sport formasini nazorat qilish juda qiyin. Bir futbolchi jarohat oladi, boshqasi kutilmaganda yomon sport formasida yig‘inga keladi – murabbiy bu syurprizga doim ham tayyor bo‘lmaydi.
Kannavaro nafaqat turli variantlarni sinab ko‘rmoqda, balki har bir yangi futbolchi va raqibdan kelib chiqib kichik o‘zgarishlar qilmoqda. Masalan, ayni paytda Masharipov va Fayzullayev yo‘q. Ikkisi tarkibdagi eng kreativ futbolchilar ekani sir emas. Ammo bu yo‘qotish deyarli sezilmayapti. Kannavaro bu bo‘shliqni Eldor Shomurodovning tajribasi yordamida yopishga harakat qilyapti. Shuning uchun Kuvaytga qarshi Erkinov, Misr bilan o‘yinda esa O‘runov asosiy hujum quroli sifatida namoyon bo‘ldi. Ya’ni Shomurodovdan to‘purar, vaziyatlarga ochilishi kerak bo‘lgan futbolchi emas, hujumlarni boshlovchi, tashkil qiluvchi kuch sifatida foydalanmoqda. Qaysidir jihatdan Harri Keynning «Bavariya»dagi roliga juda o‘xshash.
Yuqoridagi suratdagiga o‘xshash vaziyatlar juda ko‘p takrorlandi. Shomurodov raqib darvozasiga orqa qilgan holatda to‘pni qabul qilib, hujumni turli yo‘nalishlarda tashkil qilishda ancha faol va samarali bo‘ldi. Ikkinchi goldan tashqari, 2-bo‘limda bosh bilan zarba berish bilan yakunlangan o‘ta xavfli vaziyat ham aynan Shomurodov boshlagan hujum yordamida yuzaga keldi.
Ya’ni hujum ortida Masharipov va Fayzullayev kabi pleymeykerlar yo‘qmi, muammosiz, unda jarima maydoniga yorib kirishi mumkin bo‘lgan Erkinov yo O‘runovdan foydalanamiz. Shomurodovning roli esa o‘zgaradi.
Terma jamoaning bunday moslashuvchanligi kelajakda ko‘p yordam beradi. Murabbiyda ayni paytda eng yaxshi tayyorgarlikka ega bo‘lgan futbolchilardan foydalanish imkonini beradi. Zaxira variantlar orqali o‘yin taktikasini o‘zgartirishga sharoit yaratadi. Hamda yana bir eng muhim jihat bor.
Terma jamoada nafaqat ma’lum pozitsiya uchun bir necha futbolchilar ichida, balki turli uslublar ichida ham raqobat yuzaga kelmoqda. Ya’ni chap qanot yarimhimoyasida ma’lum uslub uchun Fayzullayev hammadan yaxshi bo‘lishi mumkin. Lekin qaysidir boshqa uslubda Abbosdan ko‘ra Erkinov foydaliroq bo‘ladi. Ya’ni Erkinov aslida Abbosdan kuchli bo‘lmay turib ham, uslublar o‘rtasida raqobat tufayli asosiy tarkibga tanlanishi mumkin.
Yaqinda Jaloliddin Masharipov o‘z jarohati haqida fikr bildirarkan, nasib bo‘lsa jamoaning noyabrdagi o‘yinlariga tayyor bo‘lishini aytgandi. Shunda savol tug‘ilgan – Masharipov nega jamoaga chaqirilishiga bunchalik amin? Albatta, Jaloliddin tezda sog‘ayishi, yana jamoa yetakchilaridan biriga aylanishi, mundialda to‘p surishini chin dildan istaymiz. Ammo jamoa hammaniki. Futbolchilarga milliy jamoa emas, aksincha, ular milliy jamoaga muhtoj. Nomzodlar safi kengayishi, jamoaning turli uslublarda to‘p sura olish salohiyati esa futbolchilarda yaxshi ma’noda xavotir yaratadi. Endi ular o‘zini jamoaning doimiy vakili deb hisoblay olmaydi, u yerda to‘p surish uchun doim yuqori sport formasini ushlab turish, klubda o‘zini davomli ravishda ko‘rsatib turishi talab etiladi. Bu ham murabbiylar shtabi uchun, ham futbolchining o‘zi uchun juda ahamiyatli.
GORIZONTAL FUTBOL
Biz ko‘pincha vertikal o‘yin atamasini ko‘p ishlatamiz. To‘pni himoyadan hujumga olib chiqishda eng qisqa yo‘l ham albatta, shu. Shu bilan birga, bunday o‘ynash jamoadan katta jismoniy kuch va tezlik talab qiladi.
Fabio Kannavaro jamoaning himoya chizig‘ida texnik jihatdan ancha shakllangan futbolchilar ko‘pligini payqagan bo‘lsa kerak. Misrga qarshi ko‘rsatilgan o‘yin Tiago Mottaning «Bolonya»sini eslatib yubordi. O‘sha «Bolonya» maydonning enidan ham samarali foydalanish mumkinligini namoyish qilgan, Italiya futbolida kichik inqilob qilgandi. Albatta, bu ma’lum shartlarda, masalan, A Seriyada o‘xshagan, tezkor Angliyada yashab ketishi qiyin, shuning uchun ham lokal darajada qolib ketdi. Yevro-2024 chempionatida esa «Bolonya»ning uch futbolchisiga ega bo‘lgan Shveytsariya ham shunga yaqin uslub qo‘lladi. Yiliga besh-olti marta yig‘iladigan milliy jamoalar futboli baribir temp jihatdan klublarnikidan farq qiladi, u yerda bunday uslublarni ko‘chirish osonroq ham.
Asosiy jihat – to‘pni nazorat qilayotganda futbolchilarning maydonda imkon qadar keng joylashuvidir. Bu yuqorida eslangan Sulsherning iqtibosini isbotlaydi – bunday jamoaga qarshi pressing qilish juda qiyin.
Misr aksariyat vaziyatlarda 5-2-3 sxemasida pressing qilishga urindi va uch hujumchi bizning uch markaziy himoyachimizga qarshi o‘ynadi. Bu holatda bizda O‘runov yoki G‘aniyev markazga tushib, raqibga nisbatan (3 ga 2) son jihatdan ustunlikni yaratishdi. Misr himoyachilaridan biri ham oldinga chiqib, tenglikka uringanda esa Shomurodov ham qo‘shildi. Bu qisqarishlar natijasida ko‘pincha qanotlarda biz hujum qilishimiz uchun bo‘shliqlar yuzaga kela boshladi. Ya’ni 3-4-3 (yoki 3-5-2) raqibda personal pressing uchun doim noqulayliklar yaratadi, zonalar bo‘yicha himoyalanganda esa doim qanotlarda son jihatdan ustunlikni ta’minlash mumkin. Albatta, buning uchun qanot futbolchilaridan juda yuqori jismoniy tayyorgarlik talab qilinadi.
To‘p bilan qanchalik keng o‘ynagan bo‘lsak, himoyalanishda aksincha, shu qadar zich harakat qildik.
O‘zbekiston quyi blokda 5-4-1, pressingga chiqqanda esa 5-3-2 sxemasida harakat qildi. Bu Misrni eng asosiy ustunligidan – qanotlardan mahrum qildi. Eng quyi beshligimiz sinxron ravishda doim o‘ng va chapga harakatlanib turgani tufayli, Misrda vaziyatlar yaratish imkoniyati bo‘lmadi. Doim eng uzoqdagi futbolchi ochiq qolar, unga to‘pni tezlik bilan yetkazish esa doim qiyinchilik tug‘dirardi.
JISMONIY TAYYoRGARLIK – ENG MUHIM MASALA
Barcha rejalar maydonga ko‘chishi, yuqorida tilga olingan ustunliklar ba’zida, ayrim raqiblarga qarshi emas, doim ishlashi uchun jismoniy tayyorgarlik muhim. Jahon chempionatlari tarixida muvaffaqiyatli to‘p sura olgan kichik terma jamoalarga qaralsa, birgina umumiy jihatni ko‘rinadi – Afrika mamlakatlari bo‘ladimi, sharqiy osiyoliklarmi, doim yaxshi jismoniy tayyorgarlik yordamida oradagi saviya farqini yopa olishgan. Tartibli o‘ynash, murabbiy ko‘rsatmalarini maydonga ko‘chira olish, xato qilmaslik uchun ham jismoniy holat juda muhim.
O‘zbekistonlik futbolchilar Misrga qarshi birinchi bo‘lim boshlarida ham, ikkinchi bo‘lim oxirlarida ham himoyaviy harakat qildik. Lekin bu ikki kartina bir-biridan farq qiladi. 1-bo‘limda biz ancha ishonarli edik, sarosima ham yo‘q, reja soat kabi ishlayotgandi. 2-bo‘limda esa xatolar ko‘paydi, sarosima ham sezildi. Mabodo bir gol o‘tkazib yuborilsa, Misr bosimni oshirishi aniqdek tasavvur paydo bo‘ldi. Bu Urugvayga qarshi o‘yinda sezilgandi.
Fabio Kannavaro uchrashuvdan keyin ham asosiy muammo sifatida yana shu jihatga to‘xtalib o‘tdi. Himoya chizig‘imizda muammolar paydo bo‘lgani, hujumda qarshi o‘yin uchun g‘oyalar kamaygani, O‘runov zaxiraga olingani ortida charchoq turibdi.
Jismoniy kamchilik katta musobaqalarda ikki tomonlama seziladi. Birinchisi, raqibga nisbatan. Katta ehtimol bilan, mundialda o‘zimizdan yuqori darajadagi jamoalarga qarshi o‘ynaymiz. Raqib futbolchilari to‘p suradigan chempionatlar, klublar saviyasi baland bo‘lganidan, ular katta yuklamalar ostida o‘ynash ko‘nikmasiga ega bo‘ladi. Ularga qarshi 90 daqiqa o‘ynash oson bo‘lmasligini Urugvay va Misrga qarshi o‘yinlar ko‘rsatib berdi.
Ikkinchidan, bir jamoa ichidagi farqlar. Terma jamoamizda APLning peshqadam klubida to‘p suradigan futbolchi ham, O‘zbekiston Superligasi vakillari ham bor. Bunday tafovut jamoaga teng ravishda yuklama berishda xalaqit beradi. Husanovning tempiga tayanish Superliga vakili uchun og‘irlik qilishi mumkin. Yoki aksincha Superliga tempida Husanov bor imkoniyatini namoyish qila olmasligi mumkin. Aytaylik, Saudiya Arabistoni jamoasida bir chempionatda, bir xil ko‘nikmaga ega bo‘lgan futbolchilar yig‘ilgan – ulardan maksimal foydalanish mumkin bo‘lgan temp va uslubni shakllantirish osonroq. Futbolchilar o‘rtasida katta tafovut bo‘lgan jamoalarda esa bu biroz qiyin.
Fabio Kannavaro uchun aniq yechim topish qiyin. Terma jamoadagi qisqa yig‘inlarda jismonan o‘sishning imkoni yo‘q. Shu tufayli ham u klublar bilan birgalikda ishlash kerakligi, intensiv futbol muhim ekani haqida ko‘p bor ta’kidlamoqda. Ya’ni milliy jamoaga nomzod futbolchilarga alohida yuklamalar, qo‘shimcha mashg‘ulotlar va jismoniy talablar tizimini ishlab chiqish, shu orqali ularning terma jamoa o‘yinlari uchun tayyorgarligini nazorat qilish lozim bo‘ladi.
Yana bir ijobiy omil ham bor. Mundial yozda bo‘lib o‘tadi. U paytda Yevropada uzoq mavsum endi yakunlangan, aksariyat futbolchilarning sport formasida pasayish kuzatilishi mumkin. O‘zbekiston chempionati esa aksincha, bahorda boshlanadi va iyunga kelib har tomonlama optimal formaga kirib olish mumkin. Bu ham qaysidir jihatdan oradagi farqni qisqartirsa ajab emas.
Qahramon Aslanov
Har ikkala futbolchining transfer qiymati 200 mln yevroga baholanmoqda.
«Manchester Siti» klubining norvegiyalik hujumchisi Erling Holand Transfermarkt portali talqiniga ko‘ra dunyoning eng qimmat ikki futbolchisidan biriga aylandi.
Angliya premiyer-ligasi (APL) futbolchilari qiymati yangilanganidan so‘ng, Holand narxiga 20 mln yevro qo‘shildi va uning transfer qiymati 200 mln yevroga yetdi. Hozir «Barselona» va Ispaniya milliy jamoasi forvardi Lamin Yamal ham shunchaga baholanmoqda.
Avvalroq, ushbu marraga «Pari Sen-Jyermen»da o‘ynagan davrida Kilian Mbappe (hozir «Real Madrid» futbolchisi) va «Real Madrid» yarimhimoyachisi, braziliyalik Vinisius Junior yetib olgan edi.
APL eng qimmat 5 futbolchisi quyidagilar:
– Erling Holand (Manchester Siti) – 200 mln yevro;
– Bukayo Saka (Arsenal) – 130 mln yevro;
– Koul Palmer (Chelsi) – 120 mln yevro;
– Deklan Rays (Arsenal) – 120 mln yevro;
– Aleksander Isak (Liverpul) – 120 mln yevro.
Joriy mavsumda Holand 24 o‘yinda 23 ta gol urib, APL to‘purarlar poygasida peshqadamlik qilmoqda va yaqinda APL tarixida 100 ta gol marrasiga eng tezkor yetib olgan futbolchiga aylandi (111 o‘yinda).
25 yoshli futbolchi «Manchester Siti» tarkibida Chempionlar Ligasida g‘olib chiqqan va ikki marta Angliya chempioni bo‘lgan. Uning klub bilan shartnomasi 2034 yilgacha mo‘ljallangan.
Holandning jamoadoshi, o‘zbekistonlik himoyachi Abduqodir Husanov portal tomonidan 35 million yevroga baholangan.
Prezident Shavkat Mirziyoyev 9 dekabr kuni Xalqaro avtomobil federatsiyasining (FIA) Toshkent shahrida bo‘lib o‘tadigan Bosh assambleyasida ishtirok etish uchun mamlakatimizda bo‘lib turgan ushbu nufuzli tashkilot prezidenti Muhammad bin Sulaym boshchiligidagi delegatsiyani qabul qildi.
Uchrashuvda delegatsiya tarkibida FIA Senati prezidenti Karmelo Sans de Barros hamda mobillik va turizm bo‘yicha vitse-prezidenti Tim Shirman ham ishtirok etdi.
Avtosportni tartibga soluvchi va yo‘l harakati xavfsizligini targ‘ib qiluvchi ushbu global tashkilot bilan o‘zaro manfaatli hamkorlikni kengaytirishning dolzarb masalalari muhokama qilindi. Mamlakatimizda avtomobil sportining kartingdan tortib, to «Formula» poygalarigacha bo‘lgan barcha yo‘nalishlarini rivojlantirishda yaqindan hamkorlik qilish muhimligi qayd etildi.
FIA universitetining imkoniyatlaridan foydalangan holda o‘zbekistonlik poygachilar, karting haydovchilari, muhandislar, konstruktor va mexaniklarni tayyorlash, O‘zbekistonda zamonaviy avtosport infratuzilmasini yaratish, piyoda va transport vositalari harakati xavfsizligini ta’minlash dasturlarini amalga oshirishga ko‘maklashish hamda mazkur xalqaro tashkilot shafeligida xalqaro musobaqalar, avvalo, «Formula-1» bosqichlarini o‘tkazish masalalariga alohida e’tibor qaratildi.
Uchrashuv yakunida davlat rahbari FIA bilan hamkorlikni rivojlantirish, shuningdek, O‘zbekistonda avtosportni xalqaro standartlarga muvofiq ommalashtirishga qo‘shgan katta shaxsiy hissasi uchun FIA rahbariga davlatimizning yuksak mukofoti – «Do‘stlik» ordenini topshirdi.
Ta’kidlash joiz, O‘zbekiston 2019 yildan buyon federatsiyaning faol a’zosi hisoblanadi. O‘tgan yili Samarqandda FIA 120 yilligiga bag‘ishlangan navbatdan tashqari Bosh assambleyasi bo‘lib o‘tgan edi. Bu yilgi tadbir doirasida 12 dekabr kuni «Humo Arena» majmuasida yuqori martabali xorijiy mehmonlar va chempion poygachilar ishtirokida eng namunali sportchilar va jamoalarni taqdirlash marosimi o‘tkaziladi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev 9-dekabr kuni Xalqaro avtomobil federatsiyasining (FIA) Toshkent shahrida bo‘lib o‘tadigan Bosh assambleyasida ishtirok etish uchun mamlakatimizda bo‘lib turgan ushbu nufuzli tashkilotning prezidenti Muhammad bin Sulaym boshchiligidagi delegatsiyani qabul qildi.
Uchrashuvda delegatsiya tarkibida FIA Senati prezidenti Karmelo Sans de Barros hamda mobillik va turizm bo‘yicha vitse-prezidenti Tim Shirman ham ishtirok etdilar.
Avtosportni tartibga soluvchi va yo‘l harakati xavfsizligini targ‘ib qiluvchi ushbu global tashkilot bilan o‘zaro manfaatli hamkorlikni kengaytirishning dolzarb masalalari muhokama qilindi.
Muhammad bin Sulaym O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan professional va ommaviy sportni rivojlantirish, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish, aholi o‘rtasida jismoniy faollikni oshirish hamda barkamol avlodni tarbiyalashga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlarni yuqori baholadi.
Mamlakatimizda avtomobil sportining kartingdan tortib, to “Formula” poygalarigacha bo‘lgan barcha yo‘nalishlarini rivojlantirishda yaqindan hamkorlik qilish muhimligi qayd etildi.
FIA universitetining imkoniyatlaridan foydalangan holda o‘zbekistonlik poygachilar, karting haydovchilari, muhandislar, konstruktor va mexaniklarni tayyorlash, O‘zbekistonda zamonaviy avtosport infratuzilmasini yaratish, piyoda va transport vositalari harakati xavfsizligini ta’minlash dasturlarini amalga oshirishga ko‘maklashish hamda mazkur xalqaro tashkilot shafeligida xalqaro musobaqalar, avvalo, “Formula-1” bosqichlarini o‘tkazish masalalariga alohida e’tibor qaratildi.
Uchrashuv yakunida mamlakatimiz yetakchisi Xalqaro avtomobil federatsiyasi bilan hamkorlikni rivojlantirish, shuningdek, O‘zbekistonda avtosportni xalqaro standartlarga muvofiq ommalashtirishga qo‘shgan katta shaxsiy hissasi uchun FIA rahbariga davlatimizning yuksak mukofoti – “Do‘stlik” ordenini topshirdi.
Ta’kidlash joiz, O‘zbekiston 2019-yildan buyon federatsiyaning faol a’zosi hisoblanadi. O‘tgan yili Samarqandda FIAning 120 yilligiga bag‘ishlangan navbatdan tashqari Bosh assambleyasi bo‘lib o‘tgan edi. Bu yilgi tadbir doirasida 12-dekabr kuni “Humo Arena” majmuasida yuqori martabali xorijiy mehmonlar va chempion poygachilar ishtirokida eng namunali sportchilar va jamoalarni taqdirlash marosimi o‘tkaziladi.
Misrlik futbolchining chiqishi «Liverpul»dagi inqiroz yanada jiddiylashtirdi.
«Lids»ga qarshi o‘yinning so‘nggi daqiqalarida g‘alabani qo‘ldan chiqargan «Liverpul»da inqiroz davom etayotgan bo‘lsa-da, o‘yindan keyin ushbu o‘yindagi vaziyatlar, Slotning u yoki bu taktik qarorlari chetga chiqdi – barchasi klubning tirik afsonasi Muhammad Salohning intervyusi soyasida qolib ketdi. Misrlik futbolchi yetti daqiqalik nutqida murabbiy bilan hech qanday munosabat qolmaganidan tortib, klub unga nisbatan nohaqlik qilayotganigacha aytib berdi. Tabiiyki, ayni damda butun ingliz matbuoti shu haqida yozmoqda. Keling avval, mavzuga chuqurroq kirish uchun bir yil orqaga, 2024 yil oxiriga qaytamiz.
Salohning qolishi to‘g‘ri qarormidi?
«Dekabr oyi kelyapti, men esa hali ham klubdan yangi shartnoma olmadim. Ayni damda «Liverpul»da qolishimdan ko‘ra, bu yerdan ketishim ehtimoli kattaroq. Nafaqaga chiqmoqchi emasman, shunchaki bor e’tiborimni ushbu mavsumga qaratganman, maqsadim – Angliya chempioni bo‘lish, Chempionlar ligasini ham yutishga umid qilaman. Hafsalam pir bo‘ldi, ko‘ramiz, keyin nima bo‘larkin». O‘tgan yil noyabrida «Sauthempton»ga qarshi o‘yinda dubl qilib, irodali g‘alabaga (3:2) hissa qo‘shgach, uzoq tanaffusdan so‘ng jurnalistlar qarshisiga chiqqan Muhammad Saloh shu gaplarni aytgandi.
Shundan keyingi o‘yinda Chempionlar Ligasi guruh bosqichida «Real» tiz cho‘ktirildi – 2:0. APL doirasidagi keyingi turda esa «Liverpul» o‘z ta’qibchilaridan biri «Manchester Siti»ni «Enfild»da xuddi shu hisobda mag‘lub etdi. Liverpulda bayram. Kayfiyat zo‘r. Uchrashuvda bir gol va assist qayd etib, eng yaxshi o‘yinchi deb topilgan Saloh esa yana eski mavzuni ochdi: «Bu mening «Enfild»da «Manchester Siti»ga qarshi so‘nggi o‘yinim bo‘lishi mumkin. Shuning uchun to‘liq zavq olishga harakat qildim».
Hozirgi muammolar oldida hech narsa emas, ammo ko‘p bo‘lmadi, atigi bir yil oldin APLda 9 ochkolik farq bilan jadvalni boshqarib turgan, Chempionlar Ligasida esa yo‘qotishsiz borayotgan klubning yagona muammosi – Muhammad Saloh, Virjiyl van Deyk va Trent Aleksandr-Arnoldni jamoada qolishga ko‘ndirish, boshqacha aytganda, kattaroq maosh bilan yangi shartnoma imzolash edi.
Hamma g‘alabani nishonlayotgan paytda o‘z dardi bilan bosim qilish biroz xudbinlik, Jyeymi Karrager yaqinda uning aynan shu xislatini tanqid qilgan.
«Biz muvaffaqiyatsiz o‘yinlardan keyin faqat Virjiyl van Deyk muxlislar qarshisiga chiqishiga o‘rganib qoldik. Lekin qolganlar qani? Saloh qani? Uni faqat muvaffaqiyatli o‘yinidan keyin yangi shartnoma so‘rashini ko‘ramiz», – deb asabiylashgandi «Nottinghem Forest»dan uchralgan mag‘lubiyatdan keyin Jyeymi Karrager.
Tabiiyki, bir yil oldin «Liverpul» juda katta bosim ostida edi va 32 yoshli futbolchiga APLning eng katta maoshini taklif qilishdan boshqa yo‘li qolmagandi. Bu xato emasdi albatta, o‘sha davrda Muhammad Saloh nafaqat Angliyada, balki dunyoning eng yaxshisi bo‘lib turgan, «Liverpul»ning qariyb barcha gollari aynan misrlik hujumchi orqali yuzaga kelayotgandi. Kelajakni o‘ylab qandaydir strategik rejalar qilish, masalan, futbolchining zo‘r davrida u bilan xayrlashib, yangi sahifa ochish varianti butunlay yo‘qqa chiqqan – muxlislar buni hech qachon qabul qila olishmasdi. Tasavvur qiling, Muhammad Saloh talab qilayotgan maoshni yuqori deb hisoblab, u bilan xayrlashish, yozda esa 400 million yevrodan ortiq mablag‘ni yangi transferlar uchun sarflashni tushunish mumkin bo‘larmidi?
Shuning uchun yangi shartnomani qo‘lga kiritgach, Salohning ko‘rsatkichlari tushib ketishida yoki yangi mavsumda yomon formada ekanida klubning aybi yo‘q. Hozirdan turib, vaqtida u bilan xayrlashish kerakligini aytish, yulduzlar bilan vaqtida xayrlashadigan «Real»ni misol qilish mumkin, ammo bir yil oldin «Liverpul»da boshqa yo‘l qolmagandi.
Lidsdagi «bomba»
Muhammad Salohning bu safargi «bombasi» g‘alabadan keyin emas, «Lids Yunayted»ga qarshi o‘yindagi og‘riqli durangdan so‘ng portladi, yozgi transferlar oynasida katta xatolar qilgan klub va oxirgi 10 o‘yinda atigi 2 g‘alabaga erishgan Arne Slotning eng himoyasiz davri tanlandi. Dastlabki turlarda Saloh o‘ynay olmayotgani, murabbiy uni zaxirada qoldirib, Frimpongmi, Kiyezami, kimni bo‘lsa ham tushirish kerakligini aytayotganlar birdaniga Salohning armiyasiga aylandi. Bu tabiiy, chunki Salohsiz ham natijalar zo‘r bo‘lib ketmadi – bir g‘alaba va ikki durang – bu burilish emas. Zero shundoq ham «Slot aut» kampaniyasi ketayotgan paytda so‘nggi natijalarga eng kam darajada bog‘liq bo‘lgan, aslida esa klub afsonasining yonida turish eng mantiqli yo‘ldek ko‘rinadi – «Ana, axir Muhammad Salohning o‘zi ham aytyapti-ku, demak murabbiy eplay olmayapti. Biz haq ekanmiz». Zo‘r pozitsiya.
Muhammad Saloh haqlimidi va hammasi o‘zi nimadan boshlandi?
Avvalo aytish kerakki, «Liverpul»ning joriy mavsumdagi muammolari yetarlicha va Salohning formasi ulardan biri xolos. Aslida hammasi yozgi transfer oynasidan boshlandi. Ha, Virs, Isak kabi futbolchilar keyinroq o‘ynab ketishi mumkin, Slot aytganidek, ular uch oyga emas, bir necha yilga sotib olingan. Ammo shuni hisobga olgan holda tahlil qilganimizda ham klub tomonidan sarflangan pullarda mantiqsizlik borligi, zarurroq pozitsiyalar kuchaytirilmagani oydinlashadi.
Diogu Jotaning vafotidan tashqari, «Liverpul» yozda Darvin Nunez, Luiz Dias, Trent Aleksandr-Arnold, Harvi Elliot kabi futbolchilarni ham yo‘qotdi. Ularning o‘rniga kelgan futbolchilar esa usluban farq qiladi va tabiiyki, jamoaning qaytadan qurilishiga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Frimpong Trent emas, Dias beradigan ish hajmini Virs bajara olmasligi mumkin, shuningdek, markaziy himoya chizig‘i, uzoq yillardan beri zarurat bo‘lgan tayanch zonasidagi muammolar hal qilinmadi. Buning o‘rniga bitta pozitsiyada o‘ynaydigan Isak va Ekitike juftligiga 200 million yevrodan ortiqroq pul sarflandi.
Tabiiyki, bu o‘zgarishlar nafaqat «Liverpul» o‘yiniga balki Muhammad Salohning ko‘rsatkichlariga ham, uning maydondagi o‘rniga ham jiddiy ta’sir ko‘rsatdi. Saloh hujumda Darvin, Dias va Jota kabi futbolchilar bilan samarali bog‘lamlar qura olgan, uning o‘ng qanotdagi Trent bilan tandemi esa Salohga xavfli zonalarda to‘pga ega bo‘lish, ko‘proq zarba berib, gollar urishga imkoniyat yaratardi. Yangi tarkibda urg‘u o‘zgardi, Saloh o‘yindan uzilib qolgandek edi, futbolchi uchun qulay tizim yo‘q bo‘lib qoldi.
xPV deb ataladigan ko‘rsatkich bor – jamoaning har bir pasidan so‘ng maydondagi vaziyatning yaxshi va yomon tomonga o‘zgarishini aks etadi. Xuddi shaxmatda har bir yurishdan keyin pozitsiya o‘zgargandek. O‘tgan mavsumda xpV bo‘yicha eng yaxshi juftliklar beshligi jamoada mana shunday bo‘lgan ekan:
Salohdan Saboslaiga
Trentdan Salohga
Salohdan Diasga
Saboslaidan Salohga
Diasdan Salohga
Qarang, har birida Muhammad Saloh ishtirok etyapti, lekin boshqa nuqta ham bor – uning aksar sheriklari ayni paytda jamoada emas. Saboslai esa o‘tgan mavsumdagi rolda o‘ynamayapti, asosan orqadagi bo‘sh nuqtalarni yopish bilan shug‘ullanmoqda.
Saloh o‘z intervyusida eslagan Harri Keyn uzoq vaqt gol urmay yurishi mumkin, ammo u to‘purar bo‘lishi bilan birga, jamoaviy futbolchi ham – ko‘p himoyalanadi, ortda o‘yin tashkil qilishda ishtirok etadi, qaysidir ma’noda Roberto Firminoning vazifalarini ham bajaradi. Gollarsiz Saloh esa ko‘proq muammoga aylanishi bor gap.
O‘tgan mavsumda Saloh eng yaxshi davrini o‘tkazayotgan paytida o‘zi bir sirni ochgandi – u Slotdan himoyaviy vazifalardan ozod qilishni so‘ragani va evaziga juda ko‘p gollar va assistlar berishga va’da berganini aytgandi. Futbolchi o‘z va’dasida turdi – 34 gol va 23 assist amalga oshirdi. Agar jamoa Chempionlar Ligasida uzoqroqqa borganida, Saloh «Oltin to‘p» uchun asosiy da’vogarga aylangan bo‘lardi.
Tabiiyki, har qanday futbolchidan bu darajada samara kelib tursa, murabbiy ba’zi prinsiplardan voz kechadi, aynan shu futbolchining ustunliklarini namoyon qiladigan, kamchiliklarini yopadigan yechimlarga qo‘l uradi. Tarkibdagi boshqa futbolchilar ham bu holatni tushunishi, navbati bilan yulduz uchun ko‘proq qora ishlarni qilishi mumkin, axir Saloh jamoaga gollar bilan javob berayotgandi.
Joriy mavsumda esa Salohning ko‘rsatkichlari pasayib ketdi – 4 gol va 2 assist. Shundan bir gol penaltidan. Albatta, bu butun jamoa uslubini Salohga moslash uchun yetarli emas. Shu yomon mavsumida ham 4+2 yomon emas, jamoada 5-ko‘rsatkich, boshqa jamoalarda shu pozitsiyada o‘ynab yurgan va muammo bo‘lib ko‘rinmayotgan aksariyat vingerlarnikidan yaxshi. Ammo u uchun qilinayotgan qurbonliklar evaziga Saloh nafaqat eng yaxshi to‘purar, balki boshqalardan katta farq bilan oldinda bo‘lishi kerak edi. Xuddi o‘z vaqtida Ronaldu va Messi, Salohning o‘zi, hozirda Erling Holand gollar evaziga ko‘p vazifalardan ozod qilingani kabi.
Jamoa natijalari orqaga keta boshlagach, Salohning himoyaga yordam bermasligi muammosi qalqib chiqa boshladi. Ilgari Saloh bir xatoga ikki gol bilan javob bergan bo‘lsa, endi gol yo‘q, xatolar esa natijaga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir qila boshladi.
«Biz Salohning ortga hadeb qaytavermasligini bilardik. Shuning uchun uning qanotiga urg‘u berdik va hal qiluvchi gol o‘sha tomondan urildi», – degandi 2:1 hisobidagi g‘alabadan so‘ng «Chelsi» himoyachisi Kukurelya.
Umuman, «Liverpul» o‘tkazib yuborgan gollarda eng ko‘p assistentlar raqiblarning chap qanot himoyachilari ekan – ya’ni Saloh qo‘riqlashi kerak bo‘lgan futbolchilar. Yana bir misol, dastlabki 12 turda «Liverpul» darvozasiga o‘yindan yaratilgan xG ko‘rsatkichi o‘rtacha 0.73 bo‘lgan ekan. Saloh zaxirada qolgan so‘nggi besh bo‘limda – 0.21. Ya’ni raqiblardan keladigan xavf qariyb 3,5 barobarga kamaygan.
Ba’zilar Gakpo yoki Konate ham yaxshi o‘ynay olmayotgan bo‘lsa-da, nega aynan Muhammad Saloh zaxirada qoldirilayotganini tushunmayotgan bo‘lishi mumkin, sabab shu yerda. Agar to‘p bilan o‘yinga qarasak, ha Gakpo ham ko‘p xato qilyapti, to‘g‘ri, lekin bu vaziyatda, ya’ni to‘p bilan har ikkisi ham yomon ekan, biz endi to‘psiz holatda qaysi biri foydaliroq ekanini o‘lchashimiz kerak. Natijani taxmin qilish oson.
Ya’ni oldingi chiziqda muammolarga uchragan «Liverpul»ning o‘ziga bo‘lgan ishonchi pasaygan, o‘tkazib yuborilgan har bir gol o‘yinga va yakuniy natijaga ta’sir qila boshlagach, Slotning o‘yinni biroz pragmatiklashtirishi, himoyaga e’tibor qaratishi mantiqan to‘g‘ri yechimga o‘xshaydi. Muhammad Salohning so‘nggi uchrashuvlarda zaxirada qolishi kimnidir aybdor qilish uchun yoki siyosiy qaror emas, g‘irt futbolcha, murabbiylik yechimlaridan biri edi.
Slotning bu qarori eng to‘g‘ri qaror emasdir. Balki qaysidir murabbiy Saloh bilan bugungidan zo‘r natijalarga erishishi mumkin edi, qo‘shilaman, shunday murabbiylar bor. Ammo ayni paytda jamoada bosh murabbiy Slot va uning yechimlari birlamchi bo‘ladi.
U holda nega Saloh bu qadar norozi bo‘ldi?
Intervyuning qaysi jihatlariga e’tibor berish kerak?
Kloppning so‘nggi mavsumini eslasangiz kerak. «Vest Hem»ga qarshi o‘yinda zaxiraga olingach, Salohning murabbiy bilan dahanaki jangi kadrlarga tushib qolgan, muhokamalarga sabab bo‘lgandi. O‘sha vaziyatni «men gapirsam hammasi yonib ketadi» deb izohlagan Saloh uchun uch o‘yinda zaxirada o‘tirishga javoban kechagidek intervyu bilan kifoyalanishini ancha bosiqlik deyish ham mumkin. Muhammad Salohni to‘liq tushunish uchun ushbu intervyuning ayrim nuqtalarini ko‘rib chiqish kerak.
E’tibor bering, Saloh «menga pand berishdi», «avtobus ostiga tashlashdi» deganda faqat Arne Slotni emas, klubni ko‘rsatmoqda. «Kimdir meni aybdor qilmoqchi» degani ham mavhum kishilar haqida.
Yuqorida yangi shartnoma haqida eslandi. Ma’lumki, bunday kelishuvlar faqat moliyaviy shartlarni o‘z ichiga olmaydi. Masalan, klub loyihani taqdim etarkan, futbolchining shartnoma muddatidagi roli ham ahamiyatga ega bo‘ladi. Menimcha, katta ehtimol bilan, Muhammad Salohga boshqacha va’da berilgan – yozda yangi katta transferlar amalga oshirilishi, Saloh yangi loyihada ham markaziy figura bo‘lib qolishi, o‘yin uning atrofida qurilishi, klub barcha musobaqalarda g‘oliblik uchun kurashishi va bilvosita futbolchining «Oltin to‘p» uchun kurashdagi imkoniyatlari oshishi haqidagi qandaydir kafolatlar bo‘lgan. Albatta, jiddiy klub hech kimga asosiy tarkibdan joy kafolatlamaydi, ammo agar futbolchi o‘z formasini saqlasa, bunday va’dalarga amal qilinadi, transfer nishonlar ham aynan o‘sha yo‘nalishda olib boriladi.
Aynan shu nuqtada kim haq ekanini aniqlash qiyin. Slot Saloh uchun barchasi muhayyo qilingani, Saloh zaxiraga olinishi formasi bilan bog‘liqligini ma’lum qildi. Saloh esa uning ko‘rsatkichlaridagi pasayish aynan klubdagi transferlar va murabbiyning taktikasi bilan bog‘liq ekanini aytgandi. Har kim o‘z xulosasini chiqarishi mumkin.
Ammo Salohning intervyusidagi bir mulohaza juda noo‘rin va bu futbolchiga qarshi ishlaydi – «men jamoa uchun shuncha yil ko‘p narsa qildim, nega endi asosiy tarkibdagi o‘rnim uchun kurashashim kerak?» deyishi bugungi davrdagi sport qadriyatlarini tan olmaslik hisoblanadi. Siz Salohni har qancha qo‘llashingiz mumkin, ammo bunday fikrlash ham futbolchi imijiga, ham jamoa muhitiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi aniq.
Misrlik hujumchining intervyusi shu qadar serqirraki, juda ko‘p mavzularni qamrab oladi. Misol uchun, Harri Keyn haqidagi fikrlar. Saloh o‘z vaqtida uzoq vaqt gol ura olmagan Keynga matbuot imkon bergani, unga esa boshqacha munosabat bo‘layotganini aytmoqda. Shu o‘rinda yaqinda Jud Bellinghem bilan terma jamoada sodir bo‘lgan voqealar yodga tushadi. Jud o‘zining almashtirishini emotsional qabul qilganda juda ko‘p tanqidlarga uchradi va o‘shanda «Arsenal»ning o‘tmishdagi yulduzi Ian Rayt qiziq fikr aytgandi.
«Ingliz matbuoti shunaqa. Kimdirlar qora tanli superyulduzga tayyor emas» – degandi u bir podkastda, – «ular qora tanlilardan boshqa narsani kutishadi. Ko‘chaga chiqdingmi, jim yurishing kerak. Masalan, Kanteni hamma yaxshi ko‘radi, chunki u kamtar yigit. Lekin qachonki, Pogba yo Bellinghem bo‘lsa, agar qora tanli futbolchi kalondimog‘ ham bo‘lsa, ular buni ko‘tara olishmaydi. Qora tanlilar o‘z fikrini bu shaklda aytishiga ko‘nikishmagan».
Harri Keynning shunaqa holatga tushib qolishini tasavvur qilsak, ko‘pchilik uni yovuzlar bilan kurashayotgan qahramonga aylantirishi mumkinligida u va Saloh xarakteri o‘rtasidagi farq ham rol o‘ynasa-da, o‘sha yerdan turib gapirayotgan va buni tanasida his qiladigan Ian Raytning fikrlarida ham jon bor – baribir ularga Muhammad Saloh yaxshi, odobli va e’tirozsiz holatda yoqadi. Inglizlar rasizmga qarshi kurash yo‘lida har o‘yinda plakat ko‘tarib chiqishi, Kavani yoki Fodenni jazolashlari mumkin, ammo qo‘lda tutib bo‘lmaydigan yashirin rasizm borligini butunlay inkor etib bo‘lmaydi. Saloh muvaffaqiyatsiz bir necha oy uchun keragidan ortiq tanqid va haqoratlarni qabul qilgan bo‘lishi mumkinligini va klub o‘z afsonasini himoyasiz qoldirganini ham e’tiborga olish kerak.
Saloh nimani ko‘zlagan?
Futbolchining intervyusi albatta oldindan tayyorlangan, yetti daqiqalik nutq mazmuni oldindan belgilangan va tayming ham yaxshi tanlangan bo‘lsa-da, avvalgi chiqishlardan farq qiladi. Salohning shartnoma haqidagi chiqishlarida aniq strategiya bor edi – shu orqali klubni harakatga undash, muxlislar yordamida bosim qilish. Ammo kechagi chiqishida motivni topish qiyin. Axir birgina mana shu e’tirozni deb klub Arne Slotdan voz kechmasa kerak, to‘g‘rimi? Bunday o‘ylaydigan darajada ahmoqmasdir futbolchi?
Buning ustiga futbolchi tushib qolgan holat uzoq davom etishi mumkin emasdi. Zaxira o‘rindig‘ida o‘tkazilgan uch o‘yin aslida bir hafta xolos – jamoa uch o‘yinni shu muddatda o‘tkazdi. Kelasi hafta esa Saloh Afrika Millatlar kubogiga jo‘nab ketadi va bir yarim oy jamoa ixtiyorida bo‘lmaydi. Bunday katta muddatda «Liverpul» o‘zini o‘nglay olmasa, «Saloh – muammo» degan tezis ham o‘z ahamiyatini yo‘qotar, hatto Slot iste’foga ketishi mumkin edi. Futbolchi Afrikadan yana afsona sifatida qaytgan bo‘lardi.
Agar «Liverpul» yaxshi o‘ynab ketsa, jamoa atrofidagi negativ kamaygan, Saloh ishtirokisiz o‘yindagi turli muammolarga yechim topilgan bo‘ladi. Bemalol kuchli va bosim kam jamoaga Salohni qayta integratsiya qilish mumkin edi. Hozirda u shoxdan bu shoxga sakrab yechim qidirayotgan Slot Salohning pozitsiyasi haqida chuqurroq o‘ylab ko‘rishi mumkin bo‘lardi. Har holda so‘nggi kuchli «Liverpul» Saloh bilan bo‘lgan, bir necha oy yomon o‘yin uchun osonlikcha voz kechib yuborilmasdi.
Ya’ni har ikki holat ham Muhammad Salohning foydasiga ishlaydigan vaziyatda ko‘priklarni yoqishdan nima naf bor?
Bundan xulosa chiqarish mumkinki, Salohning chiqishi murabbiyni ag‘darish, nimanidir o‘zgartirishga qaratilgan stretegik yurish emas, shunchaki emotsiyalarning portlashi, xolos. Bu nafaqat zaxirada o‘tkazilgan uch o‘yin, balki avgustdan beri yig‘ilib kelgan, «Saloh kerak emas» deb asosiy muammosi sifatida uni ko‘rayotgan muxlislardan tortib, televizorda tanqid qiladigan Jyeymi Karragerlarni o‘z ichiga oladi.
Yaqinda futbolchi o‘z instagram sahifasida «Liverpul» bilan bog‘liq barcha eslatmalarni o‘chirib yuborishi ham qaysidir ma’noda mana shu intervyuning boshqacha shakli edi deyish mumkin. Ya’ni Muhammad Saloh kelganidan beri «Liverpul» afsonasi, klubning barcha yutuqlaridagi asosiy shaxs faoliyatida birinchi marta tanqidiy nishonlar ostida qoldi va klub bunga jim qarab turdi. Bu ham yetmagandek, murabbiy uni zaxiraga o‘tkazib, o‘sha «antisalohchi»larni haqqa chiqarib ham qo‘ydi. U yolg‘iz qoldi. Uni endi yaxshi ko‘rishmaydi. Juda og‘ir holat. Ha, Salohning bu harakatida jamoani o‘ylamaslik, egoizm yotibdi, qo‘shilaman, lekin uning darajasidagi aksariyat futbolchilarda bunday bo‘lishi tabiiy. Uni tushunish, uning dardini anglash mumkin. Shunchaki, bu fikrlarini ommaga olib chiqish orqali u xatoga yo‘l qo‘ydi, ham o‘zini, ham klubni zarba ostida qoldirdi.
Bu bilasizmi, nimaga o‘xshaydi? Bir yigit sevgilisi uchun hamma narsani qiladi, yillab borini beradi. Ammo bir kun kelib qiz boshqasini sevib qolib, u bilan ketsa-chi? Yigitning bu holatini to‘liq tushunamiz, unga achinamiz, bu holatga tushganda har qanday emotsiya mumkin ekanini bilamiz. Ammo u agar borib qizga pichoq ursa, endi bunisi noto‘g‘ri. Hissiyotlar ko‘pincha yaxshi va yomon bo‘lmaydi, u olib boradigan harakatni baholashimiz mumkin. Ya’ni Muhammad Saloh shu intervyuni berib xato qildi deganda, aslo u butunlay nohaq deb bilmasligimiz, emotsiyalarini anglashimiz ham mumkin.
Muhammad Saloh o‘z chiqishi orqali, kimdir bilan kurashmoqda emas, shunchaki, so‘nggi oylardagi hissiyotlarini chiqarib yubordi, qaysidir ma’noda shaxsiy imiji, piari uchun ham harakat qildi. Bu «Liverpul»ning o‘ng qanoti uchun emas, muhabbatni qaytarish uchun bo‘lgan kurash.
Endi nima bo‘ladi?
Eng muhimi, bosh murabbiy va futbolchi o‘rtasidagi har qanday ziddiyat «kim haq, kim nohaq» degan savol ostida ko‘rib chiqilshi to‘g‘ri emas. Klub, jamoa juda ko‘p insonlardan, manfaatlardan tashkil topadi. O‘rtada juda ko‘p shaxsiy manfaatlarning to‘qnashuvi bor – kimdir zaxirada qolishni istamaydi, kimdir o‘zi uchun yaxshiroq pozitsiya xohlaydi, kimdir agentining ko‘rsatmasi bilan harakat qiladi, kimdir jamoa boshqacha o‘ynashi kerak deb hisoblaydi va hokazo. Juda ko‘p va farqli fikrlar.
Va doim murabbiyning yoni olinishi – ular doim haq bo‘lgani uchun emas. Albatta, bu ziddiyatlar ichida futbolchining fikri to‘g‘ri bo‘lgan holatlar ham bor. Muhammad Saloh ham Arne Slotdan ko‘ra haqroq bo‘lishi ham mumkin, buni inkor etib bo‘lmaydi. Lekin bu yerda masala «kim haqligi» emas, muammolarning qay tariqa yechilishida. Toki ishlab turgan ekan, tarkibni murabbiy tanlashi, uning aytgani bo‘lishi, jamoa futbolchisi esa uning qarorlarini ommaviy muhokama qilmasligi kerak. Murabbiyning xatolari ko‘paysa, natija yomonlashsa, u iste’foga chiqadi, keyin yangi murabbiyning aytgani bo‘ladi. Hammasi oddiy.
Klub tomonidan qo‘yilgan dastlabki qadam, futbolchining «Inter»ga qarshi o‘yin uchun ro‘yxatdan chiqarib tashlanishi bo‘ldi. Katta ehtimol bilan, APLning keyingi turida «Brayton»ga qarshi o‘yinda ham bu takrorlanadi. Keyin esa futbolchi Misr bilan Afrika kubogiga jo‘nab ketadi.
VVS manbalari yozishicha, Muhammad Saloh endi «Liverpul»da boshqa o‘ynamaydi. Munosabatlar butunlay buzilgan. Ammo masalan Athletic boshqacharoq yozmoqda – klub rahbariyati muammolarni vaqtincha deb hisoblaydi va Arne Slotga to‘liq ishonadi va shu bilan birga Saloh shartnoma muddati tugaguncha (2027 yil yozi) jamoada qolishini xohlashmoqda. Ammo masala qanday yechiladi, bu hozircha noma’lum.
Aslida yo‘llar juda ko‘p. Esingizda bo‘lsa Lautaro Martines va Konte o‘rtasida o‘yinning o‘zida ziddiyat chiqqanda, keyingi mashg‘ulotda maxsus ring qurib murabbiy va futbolchi o‘rtasida jang tashkil qilishgan. Shu tariqa, hazilomuz tarzda klub ziddiyat barham topganini namoyish qilgan. Salohdan ko‘ra qattiqroq chiqish qilib, Erik ten Hagni yolg‘onchilikda ayblagan Jyeydon Sancho ham hatto, ma’lum vaqt o‘tib uzr so‘rab tarkibga qaytgandi. Yaqinda Xabi Alonso va Vinisius o‘rtasidagi ziddiyatga ham shunday yechim topildi. Muhammad Salohning klubdagi o‘rni va muammoning hajmi yuqoridagi misollardan kattaroq bo‘lsa-da, bir shartni ko‘rish mumkin – har qanday holatda Muhammad Saloh birinchi bo‘lib qadam tashlashi lozim bo‘ladi. Ommaviy uzr so‘raydimi yoki klubning ichida bu ish hal bo‘lib, keyin rasmiy bayonot qilinadimi, har qanday holatda futbolchidan qadam kerak.
Muhammad Salohning ortga chekinishisiz muammo barham topishi, futbolchining tarkibga qaytishi, hech narsa bo‘lmagandek davom etishi mutlaqo imkonsiz. Bu klubning imijiga, jamoa ichidagi munosabatlarga jiddiy zarba bo‘ladi. Hammasi o‘sha intervyuga Salohning keyingi munosabatiga bog‘liq. Aks holda, agar u o‘z pozitsiyasida qat’iy turib olsa, xuddi bir yil oldin bo‘lgani kabi klub qarshisida yana yagona yo‘l qoldiradi.
Qahramon Aslanov
O‘zbekiston terma jamoasi vakili Kamilla Rahimova Fransiyaning Anje shahrida yakunlangan WTA 125 Open Angers Arena Loire turnirida chempionlikni qo‘lga kiritdi. Kamilla hal qiluvchi final uchrashuvida germaniyalik Tatyana Korpachni 6–3, 7–6(4) hisobida mag‘lub etdi.
Finalning ilk daqiqalaridanoq Rahimova kortda barqarorlik va tajovuzkor o‘yin namoyish qildi. Birinchi setda u tezda ustunlikni qo‘lga olib, 6–3 hisobida g‘alabaga erishdi. Ikkinchi setda teng kurash kuzatildi, ammo Kamilla asosiy vaziyatlarda sovuqqonlikni saqlab, tay-brekda 7–6(4) hisobida ustun keldi.
Anjedagi g‘alaba Rahimovaning WTA 125 darajasidagi joriy mavsumdagi ilk chempionligi bo‘lib, uning O‘zbekiston bayrog‘i ostida o‘tkazgan muvaffaqiyatli startining muhim bosqichiga aylandi.
Qishloq xo‘jaligi sug‘urtasi jamg‘armasining funksiyalari belgilandi
Rossiya Prezident Zelenskiniyning saylovda bayonotlariga sharh berdi
Paragvay prezidenti O‘zbekistonga keladi
-
Sport4 days agoТуркия Суперлигаси. «Башакшеҳир» – «Фенербаҳче». Шомуродов ва Файзуллаев — асосий таркибда
-
Jamiyat2 days agoTo‘qqiz qizli Jasur – to‘rt egiz tug‘ilgan xonadondan reportaj
-
Iqtisodiyot4 days agoXitoylik investorlar Jizzaxdagi volfram konini ishga tushirmoqda
-
Iqtisodiyot4 days agoBMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti bilan hamkorlikda qator loyihalar amalga oshiriladi
-
Jamiyat1 day agoO‘zbekistondagi muzey va ziyoratgohlarga «virtual sayohat» qilish imkoni yaratiladi
-
Sport2 days agoO‘zbekiston fuqaroligini qabul qilgan rossiyalik tennischi WTA 125 turniri g‘olibi bo‘ldi
-
Jamiyat1 day agoToshkent viloyatida 13 yoshli qiz orqali dori sotgan ayol va uning sheriklari ushlandi
-
Turk dunyosi3 days agoTüriyatiye: Trabzonspor super burgutlar hujumchisini tayinlaydi