Siyosat
Turkiy davlatlar tashkiloti: tarix va bugun
Turkiy davlatlar yig‘ilishni tashkillashtirish tashabbusi bilan 1991-1992 yilda Turkiya Respublikasi chiqqan va 1992-yilda mazkur formatdagi birinchi sammit Anqara shahrida o‘tkazilgan.
Shundan so‘ng 1994-yilda Istanbulda, 1995-y. – Bishkekda, 1996-y. – Toshkentda, 1998-y. Ostonada, 2000-y. – Bokuda, 2001-y. – Istanbulda, 2006-y. – Antaliyada va 2009-y. – Naxichevanda shu kabi sammitlar bo‘lib o‘tdi.
Aynan Naxichevan shahrida bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda «Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashini tuzish to‘g‘risida»gi Naxichevan bitimi imzolanib, mazkur yig‘ilish formatidagi uchrashuvlar kengash shakliga aylantirildi.
2019-yil 14-sentyabrda O‘zbekiston Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashini tuzish to‘g‘risidagi Naxichevan bitimini ratifikatsiya qildi va bu tashkilotning to‘laqonli a’zosiga aylandi.
2021-yil 12-noyabr kuni Istanbul shahida mazkur kengashning 8-sammitida «Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashi» – «Turkiy davlatlar tashkiloti»ga aylantirildi.
Ayni paytda Turkiy davlatlar tashkilotiga a’zo va kuzatuvchi davlatlarning aholisi taxminan 150 million kishini tashkil etadi. Ular 4 million 200 ming kvadrat kilometrlik katta va muhim geosiyosiy hududda joylashgan. Tashkilotga a’zo davlatlarning jahon iqtisodiyotidagi o‘rni ham juda salmoqli hisoblanadi.
TDT Shtab-kvartirasi Istanbul shahrida joylashgan.
TDTning asosiy maqsadi – tashkilot ishtirokchilari (Ozarbayjon, Turkiya, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, O‘zbekiston) o‘rtasidagi har tomonlama hamkorlikni rivojlantirish.
Tashkilotning vazifalari
tomonlar o‘rtasida o‘zaro ishonch, do‘stlik va yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarini mustahkamlash;
mintaqada va uning tashqarisida tinchlikni ta’minlash va xavfsizlikni mustahkamlash;
tashqi siyosat masalalari bo‘yicha umumiy pozitsiyalarni qabul qilish;
umumiy maqsadlarga taalluqli barcha sohalarda samarali mintaqaviy va ikki tomonlama hamkorlikni rivojlantirish;
a’zo davlatlar o‘rtasida savdo va investitsiyalar uchun qulay sharoitlar yaratish;
qonun ustuvorligini ta’minlash, samarali boshqaruv va inson huquqlarini himoya qilish masalalarini muhokama qilish;
fan, texnika, ta’lim va madaniyat sohalarida o‘zaro hamkorlikni kengaytirish;
ommaviy axborot vositalari bilan o‘zaro hamkorlikni va muloqotni rivojlantirish;
huquqiymasalalarbo‘yichaaxborotalmashinuvigako‘maklashish.
TDT – kuzatuvchilari: Vengriya (2018-yildan beri), Turkmaniston (2021-yildan beri).
Turkiy davlatlar tashkiliy tuzilmasi
Davlat rahbarlari kengashi – tashkilotning oliy organi bo‘lib o‘z faoliyatini muntazam uchrashuvlar shaklida amalga oshiradi va uning doirasida:
dolzarb xalqaro muammolarni hal etishda o‘zaro hamkorlik masalalarini muhokama qilinadi;
tashkilot doirasidagi hamkorlikning ustuvor yo‘nalishlari belgilanadi;
tashkilot faoliyati tahlil qilinadi.
Turkiy davlatlar tashkilotining navbatdagi Davlat rahbarlari kengashi majlisiga (sammitga) mezbonlik qiluvchi tomon keyingi shunday majlisga qadar Turkiy davlatlar tashkiloti raisi sanaladi. Hozirgi kunda tashkilot raisi – Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev hisoblanadi.
Tashqi ishlar vazirlari kengashi – o‘z vakolatlari doirasida:
tashkilotning joriy faoliyati masalalarini ko‘rib chiqadi;
Davlat rahbarlari kengashi majlislari doirasida muhokama qilish uchun eng dolzarb xalqaro muammolarni belgilaydi;
Kotibiyatning shtat jadvalini va moliyaviy hisobotini tasdiqlaydi.
Yuqori mansabdor shaxslar qo‘mitasi – har bir davlatdan kamida bitta vakildan iborat tarkibda tuziladi. Qo‘mita o‘z vakolatlari doirasida Kotibiyat faoliyatini muvofiqlashtiradi, Kotibiyat tomonidan ishlab chiqilgan hujjatlar loyihalarini Tashqi ishlar vazirlari kengashida tasdiqlash (qabul qilish)gacha ko‘rib chiqadi va tasdiqlaydi.
Oqsoqollar kengashi– Turkiy davlatlar tashkiloti huzurida doimiy faoliyat yurituvchi maslahat instituti hisoblanadi.Turkiy davlatlar tashkilotining maqsad va vazifalarini amalga oshirishga ko‘maklashish uchun Tomonlar tashkilotning doimiy boshqaruv organi bo‘lgan Kotibiyatni tashkil etadilar.
Kotibiyat o‘z vakolatlari doirasida:
Davlat rahbarlari kengashi, Tashqi ishlar vazirlari kengashi, Yuqori mansabdor shaxslar qo‘mitasi majlislarini, shuningdek, tashkilot shafeligida boshqa majlislarni o‘tkazish bo‘yicha zarur ma’muriy, tashkiliy va texnik choralarni ko‘radi; hujjatlar loyihalarini ishlab chiqadi;
hujjatlar arxivini tashkil etadi va yuritadi.
Shuningdek, 2022-yil 27-aprelda Turkiy davlatlar tashkilotining Konstitutsiyaviy sudlar kengashi tashkil qilindi.
Turkiy davlatlar tashkilotining o‘ziga xos jihatlaridan biri, Naxichevan bitimiga ko‘ra, tashkilotning ishchi tillari unga a’zo davlatlarning davlat tillari, ya’ni ozarbayjon, turk, qirg‘iz, qozoq, o‘zbek tili hisoblanadi.
Tashkilot faoliyatini jahon xalqlariga keng miqyosda yetkazish maqsadida ingliz tili ham ishchi til sifatida belgilangan.
Turkiy davlatlar tashkiloti sha’feligida quyidagi tashkilotlar o‘z faoliyatini yuritmoqda:
Xalqaro turkiy madaniyat tashkiloti (Turksoy – Shtab-kvartirasi Anqarada);
Turkiy tilli davlatlar parlament assambleyasi (TurkPA – Shtab-kvartirasi Bokuda);
Xalqaro turkiy Akademiya (Shtab-kvartirasi Ostonada);
Turkiy madaniyat va meros jamg‘armasi (Shtab-kvartirasi Bokuda);
Turkiy savdo-sanoat palatasi (Shtab-kvartirasi Istanbulda);
Turkiy investitsion jamg‘armasi (Shtab-kvartirasi Istanbulda).
Turkiy davlatlar tashkilotiga a’zolik xalqimizning tub manfaatlariga to‘la javob beradi. Yangi O‘zbekistonning tashqi siyosati chuqur o‘ylanganligi, pragmatik va aniq yechimlarga asoslanganligi, demoktarik ruhda fuqarolarning ehtiyoj va manfaatlariga javob berishi bilan xalqaro hamjamiyat e’tirofiga sazovor bo‘lmoqda.
Xususan, turkiy mamlakatlar bilan aloqalarni rivojlantirish Yangi O‘zbekiston tashqi siyosatining muhim jihati hisoblanadi. TDT bilan hamkorlikning faollashuvi yurtimiz uchun qo‘shni davlatlar bilan ham, mintaqadan tashqaridagi yangi hamkorlar bilan ham ko‘p tomonlama aloqalarni rivojlantirish uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochadi.
Bu, o‘z navbatida, nafaqat o‘zaro iqtisodiy hamkorlikni kuchaytirishga, balki turkiy tillar, jumladan, o‘zbek tilining xalqaro maqomini yuksaltirishga xizmat qiladi. Tashkilot ishida doimiy a’zo sifatida ishtirok etish bizga xalqaro maydonda o‘z tashabbuslarimizni ilgari surish, shuningdek, mamlakatimizning turkiy-islomiy taraqqiyot markazlaridan biri sifatidagi jahondagi nufuzi va maqomini mustahkamlash uchun qo‘shimcha siyosiy-diplomatik resurslarni yaratadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev bugun, 6-dekabr kuni bo‘lib o‘tgan telefon orqali muloqotda Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarovni tavallud kuni bilan samimiy tabriklab, unga mustahkam sog‘liq, farovonlik va qardosh Qirg‘iziston xalqiga bardavom ravnaq tiladi.
O‘zbekiston bilan Qirg‘iziston o‘rtasidagi strategik sheriklik, do‘stlik va yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarini yanada mustahkamlashning amaliy jihatlari muhokama qilindi.
Keyingi yillarda ikki tomonlama hamkorlikda erishilgan yutuqlar alohida mamnuniyat bilan qayd etildi. Barcha darajadagi aloqalar davom etmoqda. Tovar ayirboshlash va yuk tashish hajmi barqaror o‘sib bormoqda. Iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarida qo‘shma loyihalar amalga oshirilmoqda. Faol madaniy-gumanitar va hududlararo almashinuvlar olib borilmoqda.
Yirik strategik loyihalar, jumladan, «O‘zbekiston – Qirg‘iziston – Xitoy» temir yo‘li va Qambarota GES-1 qurilishi doirasidagi ishlar davom etmoqda.
Yetakchilar mintaqaviy ahamiyatga molik dolzarb masalalarni ham ko‘rib chiqdilar.
Ma’lumot uchun: Sadir Japarov 1968-yilning 6-dekabrida Qirg‘izistonning Issiqko‘l viloyatidagi Kengsuv qishlog‘ida tavallud topgan.
Prezident administratsiyasi rahbari Saida Mirziyoyeva Xitoy Xalqaro kommunikatsiya markazi raisi Long Yuysyan bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Uchrashuvda O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarini yanada chuqurlashtirish va kengaytirish yuzasidan fikr almashilgan. Markaz O‘zbekiston-Xitoy aloqalarini mustahkamlash, shuningdek, turli sohalardagi loyihalarni ilgari surishda muhim o‘rin tutayotgani qayd etilib, ta’lim, fan, madaniyat va turizm sohalaridagi almashinuvlarni yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilgani bildirildi.
Yaqin muloqotni davom ettirish va qo‘shma tashabbuslarni muvofiqlashtirish zarurligi ta’kidlandi.
Siyosat | 18:14
110 110
1 daqiqa o’qing
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti ma’muriyati rahbari Saida Mirziyoyeva Muhammad Abayane, ACWA kuchlari raisi va Visian Invest direktorlar kengashi a’zosi, O’zbekiston iqtisodiyotining bir qator asosiy tarmoqlari bo’ylab hozirgi va kelajakdagi hamkorlik masalalarini muhokama qilish.
Saida Mirziyoyevaning so’zlariga ko’ra, ikki mamlakat energiya, sog’liqni saqlash, raqamli texnologiyalar va mamlakatning iqtisodiy modernizatsiya qilish va turmush darajasini yaxshilashga yordam beradigan boshqa sohalarda qo’shma tashabbuslarni ko’rib chiqdilar. So’nggi yillarda Qoraqalpog’iston viloyatida istiqbolli loyihalar uchun alohida e’tibor qaratildi, bu so’nggi yillarda kuchli va barqaror rivojlanishiga duch keldi.
Mirziyoyeva o’zining telegram kanalida uchrashuv tafsilotlarini o’rtoqlashdi, degan fikrni almashtirdi, ikkala tomon ham strategik sheriklik va konvertatsiya loyihalarini O’zbekiston bo’ylab qo’llab-quvvatlashga sodiqligini tasdiqladilar.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Xitoyning yetakchi kompaniyalari rahbarlari bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Muzokaralar davomida amaliy hamkorlikni kengaytirish, energetika sohasida zamonaviy texnologiyalar va muhandislik yechimlarini joriy etishga qaratilgan o‘zaro manfaatli kooperatsiya loyihalarini ilgari surish masalalari muhokama qilindi.
Xitoy kompaniyalarining O‘zbekistonda loyihalar amalga oshirishga qiziqishi ortib borayotgani mamnuniyat bilan qayd etildi. Birgina joriy yilda Xitoydan 15 milliard dollardan ziyod to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarni o‘zlashtirish rejalashtirilgan, qo‘shma loyihalarning umumiy portfeli esa qariyb 90 milliard dollarni tashkil etmoqda.
Ko‘p qirrali hamkorlikning muhim yo‘nalishi sifatida energetika sohasiga alohida e’tibor qaratildi. Xitoylik sheriklar ishtirokida umumiy quvvati qariyb 10 gigavatt, qiymati 9 milliard dollardan ortiq 30 dan ziyod loyihalar amalga oshirilmoqda. Bugun qo‘shimcha ravishda qariyb 2 milliard dollarlik 14 ta loyiha ishga tushirildi.
“China Datang” kompaniyasi prezidenti Djou Yuanlong bilan mavjud fotoelektr stansiyalarini kengaytirish, yangilarini qurish va qo‘shimcha saqlash quvvatlarini barpo etish rejalari muhokama qilindi.
Kompaniyaning kadrlar tayyorlash, ilmiy-tadqiqot laboratoriyasini ochish, qishloq xo‘jaligi va chorvachilikda qayta tiklanadigan energiya texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha tashabbuslari qo‘llab-quvvatlandi.
“China Energy Engineering Corporation” kompaniyasi rahbari Syu Lyu bilan suhbatda mamlakatimiz hududlarida quyosh elektr stansiyalari va energiya saqlash tizimlarini qurish bo‘yicha qo‘shma sa’y-harakatlar yuqori baholandi.
Muqobil energetika va yuqori kuchlanishli tarmoqlarni rivojlantirish loyihalarini ilgari surish muhimligi ta’kidlandi.
“Sinoma Energy” kompaniyasi raisi Men Sinlin shamol elektr stansiyasi hamda shamol turbinalari uchun parraklarni mahalliylashtirish uchun zavod qurilishining borishi haqida axborot berdi. Shuningdek, kimyo va qurilish sanoatida chiqindilarni tozalash bo‘yicha kompaniya taklif etayotgan texnologik yechimlar yuzasidan fikr almashildi. Ushbu loyihalarga doir ishlarni jadallashtirish zarurligi ta’kidlandi.
“Universal Energy” kompaniyasi bosh direktori Nan Yi bilan mamlakatimiz hududlarida shamol elektr stansiyalari qurilishini jadallashtirish choralari muhokama qilindi.
“China General Technology” kompaniyasi direktorlar kengashi raisi Kan Xubyao bilan yangi ishga tushirilgan kogeneratsiya stansiyasini samarali ishlatish muhokama qilindi. Kompaniyaning O‘zbekistondagi investitsiya faoliyatini kengaytirish bo‘yicha kelishuvga erishildi.
Davlatimiz rahbari “Poly Changda Engineering” kompaniyasi bosh direktori Myao Szechunning kelgusi yilda bugun ishga tushirilgan quyosh elektr stansiyasining mantiqiy davomi sifatida energiya saqlash tizimini qurish bo‘yicha rejalarini qo‘llab-quvvatladi.
Siyosat
2027 yilga kelib elektr energiyasini xususiy operatorlar uchun to’rtta mintaqada elektr tarmog’iga o’tkazadi
O’zbekiston elektr energiyasini taqsimlash tizimiga shaxsiy aloqadorlikni 2027 yilga kelib xususiy operatorlarga topshirishni rejalashtirmoqda. Prezident Shavkat Mirziyoyev Toshkentda yangi elektr energiyasini ishlab chiqarishni inobatga olish marosimi bo’lib o’tdi.
Prezidentning so’zlariga ko’ra, elektr energiyasini ishlab chiqarish sohasida olib borilayotgan islohotlar davlat-xususiy sheriklik va hukumat endi elektr energiyasini taqsimlash bilan bir xil yondashuvni qo’llamoqda.
“Biz nafaqat elektr energiyasini, balki iste’molchilarga etkazib berishda ham xususiy sherikliklarni joriy qilishni boshladik”, dedi Mirziyoyev.
Uning so’zlariga ko’ra, O’zbekiston Samarqand viloyatida elektr tarmoqlarini operatsion boshqaruvni Kompaniyaga operatsion boshqaruvni uzatish uchun Turkiyaning AXA elektr energiyasini topshirgan. Loyiha doirasida AXA tarmoqni boshqaradi, modernizatsiya qilinishi va texnologiyani bosqichma-bosqich ikki baravar kamaytirish, yillik jami 20 million dollar miqdorida mablag ‘keltirib chiqaradi.
Shunga o’xshash model investorlarga boshqa mintaqalarda taklif etiladi. Jizzax va Sirdaryolar 2026 yilda xususiy menejment uchun xususiy menejment uchun taklif etiladi, ular 2027 yilda Namangan va Toshkent viloyatlari.
Axta Energetikasi, ilgari Samarqandning tarqatish tarmog’ini boshqarish va modernizatsiya qilish bo’yicha xalqaro tenderni qo’lga kiritdi va 30 yillik imtiyoz uchun 1 milliard dollar sarmoya kiritadi. Boshqa to’qqizta savdo ishtirokchilari ham loyihaga qiziqish bildirdilar.
O’zbekistonning eng keng qamrovli elektr tarmoqlari bo’yicha O’zbekistonning eng keng qamrovli tarmoqlari 2027 yil 1 iyulgacha uzoq muddatli shartnomalar bo’yicha xususiy operatorlarga o’tkazilishi rejalashtirilgan.
O’tgan yili Energiya bozori va me’yoriy hokimiyatning rahbari Sherzod Xodayev har bir mintaqada elektr tarmog’idagi elektr tarmog’idagi elektr tarmog’idagi elektr tarmog’ida konfessiya asosida topshirilishini tushuntirdi. Tarmoqni boshqaradi, ta’mirlash, ta’mirlash va kengaytirish va har bir kilovatt-soat uchun to’lovni amalga oshiradi, ammo foydalanuvchilar mavjud raqamli platforma orqali to’lashni davom ettirmoqdalar. Ushbu to’lovlarning ba’zilari tarmoqlarni boshqaradigan xususiy operatorlarga o’tadi.
Bugun ikki hududda yomg‘ir yog‘ishi kutiladi
Messi «Mayami» uchun tarixiy sovrinni yutib berdi
O’limning qutilari Indoneziyada toshqinlar natijasida 900 dan oshadi
-
Jamiyat4 days agoСаида Мирзиёева атмосфера ҳавосининг ифлосланиши бўйича йиғилиш ўтказмоқда
-
Jamiyat5 days ago2 dekabrdan yangilangan Kichik halqa avtomobil yo‘li foydalanishga topshiriladi
-
Iqtisodiyot3 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Iqtisodiyot5 days agoO‘zbekistonga eng ko‘p dengiz mahsulotlarini yetkazib bergan davlatlar ma’lum qilindi
-
Jamiyat4 days agoYunusobodda YTH oqibatida avtomobil yonib ketdi
-
Iqtisodiyot3 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Dunyodan4 days agoIndoneziyada bir necha kun ichida 700 dan ortiq kishi halok bo’ldi.
-
Sport3 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari