Siyosat
Markaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
O’zbekiston 2025 yil 18 oktyabrdan 2026 yil oktyabrgacha Sirdaryodan kelgan Turkmaniston va Sirdaryodan eng katta ulushni oladi.
Markaziy Osiyoni suv xo’jaligi komissiyasining 2006 yil 13-noyabr kuni bo’lib o’tgan 91-yig’ilishining 2003 yil 13-yig’ilishidan keyin 2006 yil 13-yig’ilishda, Amudaryoning 2226 yildan 3,3 milliard kubometr suv oladi va 2026 yilda Sirdaryodan 3,3 milliard kubometr suv oladi.
Uchrashuv davomida mamlakatlar 2025-2026 yilgi o’simlik bo’lmagan davrda suvdan foydalanish to’g’risida kelishuvga erishdilar.
Amudaryoning misolida 2025 yil oktyabrdan 2026 yil oktyabrgacha suv olish chegarasi taxminan 55,4 milliard kubometrni tashkil etdi. Ushbu summadan 15,9 milliard kubometr sovuq mavsumga oktyabrgacha ajratiladi.
Tojikiston yiliga 9,8 milliard kubometrni oladi, Turkmaniston va O’zbekiston esa har biri 22 milliard kubometrni oladi. 44 milliard kubometr oqimning eng katta qismi Turkmanistonning Kerki kanal postiga etib borishi kerak, bu daryoning quyi oqimini ta’minlaydi.
Orol dengiziga va Amudaryo deltasiga alohida 4,2 milliard kubometr ajratilgan, ularning yarmi qishda yoki erta bahorda etkazib beriladi. Yana 800 million kubometr Dashoguz mintaqasida, Xorazm viloyati va Qoraqalpog’istonda sug’orish tizimlari uchun sanitariya ekologik relizlari sifatida ajratilgan. Ushbu miqdorlar Orolbo’yi mintaqasi aholisini qo’llab-quvvatlash va suv havzasi ekotizimini himoya qilish uchun juda muhimdir.
Sirdaryoning holatida, vegetatsiya davrida suvni olib qo’yish chegarasi 4,219 milliard kubometrni tashkil etadi. Qozog’iston Do’stik kanal orqali 460 million kubometrni, Qirg’iziston 47 million kubometr va Tojikiston 365 million kubometrni oladi. Eng katta ulush O’zbekistonga tegishli bo’lib, 3,347 milliard kubometrga teng.
Ushbu mablag ‘kutilayotgan daryo oqimlarini, suv ombori suv ombori va daryo tubidagi ekologik oqimni ushlab turish bilan aniqlandi.
Suv omborlari haqida nima deyish mumkin?
Komissiya mintaqadagi asosiy suv havzalarining tezkor tadbirlarini tasdiqladi. Prognozlarga ko’ra, Tojikistonning Nurk suv omboriga 10,5 milliard kubometr suv miqdori bilan 10,5 milliard kubometrni tashkil etadi va suv hajmi 9,7 milliard kubometrni tashkil etadi.
O’zbekiston chegarasidagi Tuyamuyun suv ombori mavsum boshida taxminan 4,5 milliard kubometrni tashkil qiladi, bu esa 3,4 milliard kubometrgacha pasayishi kutilmoqda. Ikkala gidroenergetika korxonalari Turkmaniston va O’zbekistonda sug’orishni qo’llab-quvvatlash va Amudaryo daryosining oqimini saqlab qolish uchun asta-sekin suvni asta-sekin chiqaradi.
Sirdaryo havzasida O’zbekistondagi Andijon suv ombori, O’zbekistondagi “Andijon suv ombori”, O’zbekistondagi “Andijon suv ombori” Final Faslning boshida, odatdagidan biroz pastda, taxminan 10,6 milliard kubometrga etishishi kutilmoqda.
Tojikiston va Qozog’istondagi Chardara suv ombori, taxminan 2,6 milliard kubometr va 1,65 milliard kubometrni saqlash imkoniyatiga ega bo’lishi kutilmoqda.
Umuman olganda, Sirdaryo havzasida suv omborlari 14,9 milliard kubometr atrofida 14,9 milliard kubometr suv ushlab turishi kutilmoqda, uzoq muddatli o’rtacha ko’rsatkichning 90 foizi.
Komissiyaning navbatdagi yig’ilishida uning 92-sessiyasi bo’lib o’tadi, unda a’zo davlatlar 2025-2026 vegetatsiya mavsumida suv xavfsizligi natijalarini ko’rib chiqadilar va mintaqada suv xavfsizligini ta’minlash choralarini ko’rib chiqadilar.