Sport
Qanday xabarlarga ishonish, qandaylariga ishonmaslik kerak? – futboldagi transferlar haqida
Yoz oylari odatda katta futbolda tanaffus bo‘lsa-da, muxlislar uchun yanada qiziqarli hisoblanadi – barcha e’tibor futbol maydonidan yangilik saytlariga, ijtimoiy tarmoqlarga ko‘chadi. Sababi, transfer oynasi ochiq bo‘ladi, u yoki bu futbolchi boshqa jamoaga o‘tishi, sevimli klub qanday maqsadlarni ko‘zlab, qaysi pozitsiyalarni kuchaytirishga harakat qilayotganini kuzatib borish ham zavqli. Axir shu orqali siz butun kelasi mavsumni tasavvur qilasiz, qaysidir ma’noda yozdagi o‘zgarishlar bir necha yillik umidlarni ham belgilab beradi.
Buning ustiga bu davrda turli xabarlar ham juda ko‘p, qaysi biriga ishonishni bilmaysiz, ba’zi ma’lumotlarni tahlil qilish, xulosa chiqarish qiyinchilik tug‘diradi, yangi terminlar paydo bo‘ladi – transfer budjeti nima, moliyaviy cheklovlar qanday amal qiladi, transfer narxi qayerdan paydo bo‘ladi, turli bonuslar, kelishuv shartlari, xullas, bu ham o‘ziga yarasha katta bir soha va bazaviy ma’lumotlarsiz ko‘pincha noto‘g‘ri xulosalar ham shakllanib qolishi mumkin. Shu tufayli, keling, transferlar mavzusiga to‘xtalamiz, ayni vaqti.
Internetdagi transfer mish-mishlari qay darajada ishonchli?
Avvalo, mish-mish bilan rasmiy xabarni, manbalarni ajratib olish muhim. Ba’zi chiqadigan xabarlar – g‘irt uydirma, ba’zi xabarlarda u qadar ishonchli bo‘lmagan manbalar rol o‘ynaydi. Misol uchun, biror saytdagi xabar ostida boshqa bir manbadagi matnga havola berilgan bo‘lsa, shunchaki, jurnalist ushbu ma’lumot ishonchli ekanini tekshirib ko‘ra olmagan, shuning uchun material haqiqatga yaqin tasavvur paydo qilishi uchun boshqa e’tiborliroq portaldan iqtibos keltirgan bo‘ladi.
Shuningdek, ayniqsa transfer bozori paytida eng keng tarqalgani – manfaatdor taraf tomonidan sizdirilgan xabarlar. Misol uchun, bir futbolchining agenti o‘z mijozi bilan boshqa bir klub qiziqayotgani haqidagi xabarni chiqartiradi. Bunga sabab, futbolchi to‘p surayotgan klubga bosim qilish yoki o‘z mijozini boshqa klublar oldida piar qilish uchun ham bo‘lishi mumkin. Shuning uchun har qanday xabarni o‘qiganda o‘quvchi mustaqil tahlil qilishi, material kim tomonidan chiqarilgani, boshqa tasdiqlangan yoki ishonchli xabarlar bilan qay darajada mos kelishi tekshirib ko‘rishi tavsiya etiladi.
Yana bir qiziq vaziyat – bir xabar dushanba kuni bir mamlakatda chiqadi, ertasiga chet el saytlari ko‘chirib bosishadi, indiniga esa ushbu ma’lumot hatto chet el manbalari tomonidan tasdiqlangani haqidagi xabarlar paydo bo‘ladi. Shunga o‘xshash holat Samuel Eto’o «Bunyodkor»ga o‘tishi bilan bog‘liq mish-mishlarda kuzatilgandi. Avvaliga O‘zbekistondagi mahalliy saytlar bu kelishuv sodir bo‘lgani haqida yoza boshlashgan, keyinchalik bir qator chet el nashrlari o‘zimizni manba qilib bu xabarni tarqatishgandi. Keyin esa futbolchining transferi haqiqatga yaqin ekani, Yevropaning taniqli nashrlari ham yoza boshlagani aytilgandi.
Shu bilan birga, o‘ziga yarasha ishonch qozongan va har qanday shubhali manbalarni emas, doim rasmiy yoki shunga yaqin insaydlar bilan ishlaydigan media va jurnalistlar bor. Misol uchun, Fabritsio Romano, Devid Ornshteyn kabilar.
Media qay shaklda ishonchli ma’lumotni qo‘lga kiritadi?
Futbol olamida aslida nima bo‘layotgani haqida haqqoniy ma’lumotga ega bo‘lgan ekspertlar ko‘p – kimdir umumiy kartina bilan shug‘ullansa, ba’zilar tor soha, ma’lum yo‘nalishlar bo‘yicha o‘z manbalariga ega bo‘ladi. Fabritsio Romano shu sohada yetarli reputatsiyani ishlab topganki, juda yaqin manbalar u orqali ma’lumot yetkazishni afzal biladi. Yoki ba’zi jurnalistlar u yoki bu klub bilan yaqin munosabatda bo‘ladi. Bu noto‘g‘ri ish emas, jurnalist o‘sha klub bilan bog‘liq turli uydirmalarni chop etmasligi, doim klub pozitsiyasi bilan hisoblashishi evaziga klub ham o‘z navbatida, shu jurnalist bilan muhim ma’lumotlarni o‘rtoqlashadi. Chunki aynan ushbu jurnalist qo‘lida berilgan ma’lumotlar boshqacha intepretatsiyaga uchramasligiga klub ishonadi.
Masalan, The Athletic jurnalisti Lori Uotuel «Manchester Yunayted»ning yangi rahbariyati bilan juda yaqin bo‘lib, ba’zida klub pozitsiyasiga yaqin bo‘lgan qarashlar, ba’zida esa transferlar bilan bog‘liq eng haqqoniy ma’lumotlar aynan Lori Uotuel orqali chiqariladi.
Shuningdek, har bir futbolchining oilasi, do‘stlari, yaqinlari ham bor, ba’zida ular orqali ham qandaydir xabarlar chiqib qoladi. Futbolchining u yoki bu davrada nimadir degani, ijtimoiy tarmoqda kimnidir follov qilib, nimanidir o‘chirgani manba sifatida mustaqil hech narsa bermasa-da, boshqa qaysidir xabarlarni tasdiqlashi yoki inkor qilishi mumkin. Misol uchun, bir futbolchining bir shahardan uy sotib olgani, o‘sha shahar klubiga o‘tayotganini bildirmaydi, ammo avvalroq o‘sha klub bilan bog‘liq mish-mishlar tarqalgan bo‘lsa, uy sotib olinishi ham qandaydir tasdiqlovchi ma’lumot sifatida ko‘rilishi mumkin.
Bu xabarlar nima uchun kerak? Hammasi sir bo‘lishi foydali emasmi?
Bu ham vaziyatga qarab o‘zgaradi. Sir saqlanishining asosiy sababi ko‘pincha moliyaviy sabablar tufayli bo‘ladi. Klubning u yoki bu klubga qiziqishi, kimnidir sotmoqchi bo‘layotgani haqidagi xabarlar boshqa transferlarga ham xalaqit berishi ehtimoli bor. Agar bir futbolchi bo‘yicha muzokaralar to‘xtatiladigan bo‘lsa, keyingi variantdagi futbolchining klubi bundan foydalanishi mumkin – avvalgi muzokaralarda klub bu pozitsiya uchun qancha pul sarflashga tayyor, qanday takliflar qila olganini bilsa, shunga qarab mo‘ljal olishi mumkin. Bu esa xaridor klub pozitsiyasini pasaytiradi.
Ba’zida siyosiy sabablar tufayli ham klubning o‘zi shunday xabarlar tarqatishi mumkin. Aytaylik, tanqidlar ostida qolgan klub rahbariyati muxlislarga jim o‘tirmasdan ishlayotganliklarini namoyish qilish uchun tinmasdan har bir jarayon haqida ma’lumot chiqarishni boshlaydi.
Eng qiziq misol, 2000 yil yozida «Roma»da sodir bo‘lgan. Klub markaziy hujumchi axtarayotgan, bosh murabbiy xohlayotgan Gabriel Batistuta varianti esa klub xo‘jayini uchun qimmatlik qilayotgandi. O‘shanda Kapello intervyulardan birida Batistuta bilan kelishuv bo‘lgani, u «Roma»ga o‘tishini aytib yuboradi. Klub xo‘jayini Franko Sensining telefoni portlab ketadi – hamma ushbu transfer bilan tabriklar, muxlislar Rim ko‘chalarida Sensining ismini qo‘shiq qilib kuylashardi. Birdaniga qahramonga aylanib ketgan Sensida ushbu transferga rozi bo‘lishdan boshqa chora qolmaydi.
Eng muhimi, transfer jarayonida vositachilarning ahamiyati katta. Vositachilarning agentlardan farqi, agentlar futbolchining manfaatlarini himoya qiladi, barcha masalada mijozining istaklaridan kelib chiqib harakat qiladi. Vositachini esa klub ham yollashi mumkin – biror futbolchini sotmoqchimisiz, unga mos va klub istagan pulni bera oladigan variantlarni vositachi topib beradi. Ular o‘z kanallari orqali xaridor izlashadi, tarmoqlarda xabarlar chiqarish orqali futbolchini «bozorga solib», potensial qiziquvchilarni jalb etishadi. Chunki agar klub biror futbolchi sotilishi mumkinligi haqida xabar chiqarsa yoki murabbiy u yoki bu futbolchi unga kerak emasligini ochiq aytsa, narx keskin tushib ketadi.
Yoki sotib olmoqchi bo‘linayotgan futbolchi bilan muzokaralar chog‘ida ham vositachilar kerak bo‘ladi: qonun bo‘yicha klub boshqa klub futbolchisi bilan muzokaraga kirisha olmaydi, vositachi esa o‘z nomidan futbolchi yo klub bilan bog‘lanishi, taxminiy transfer narxi yoki maoshlar haqida ma’lumot yig‘ishi mumkin. Ana undan keyin klub rasmiy taklif yuboradi.
Transfer qiymati qanday aniqlanadi?
Turli saytlarda har qanday futbolchining reytingi, taxminiy bahosi haqida ma’lumotlar topish oson. Ammo ko‘pincha bunday ko‘rsatkichlar qiymatga ega emas. Muayyan futbolchining bahosiga ta’sir qiluvchi omillar ko‘p bo‘lib, talanti, yoshi, millati, ya’ni qaysi davlat fuqarosi ekani, shuningdek, ayni paytdagi maoshi, shartnoma muddati kabilar muhim rol o‘ynaydi. Shuningdek, gap o‘xshashi yo‘q bo‘lgan top futbolchilar haqida borganda, narx jiddiy tarzda o‘ynashi ham mumkin.
Narx xaridorga yoki sotuvchi holatiga qarab ham o‘zgarishi mumkin. Masalan, Neymar «Barselona»dan «PSJ»ga 200 million yevrodan ortiq summaga o‘tgach, kataloniyaliklarda pul ko‘pligi va tez fursatda vinger juda zarur ekanini hamma bilib qolgan. Natijada Usmon Dembelening narxi 120 million yevroga chiqib kelgan, boshqacha shartlarda klub bu futbolchini ancha arzonga olishi mumkin edi. Yoki Garet Beylni «Real»ga sotishga kelishib qo‘ygan «Tottenhem» transferni rasman e’lon qilmagan. Transfer summasi ham sir tutilgan, bu esa londonliklarning boshqa xaridlariga xalaqit bermasligi uchun qilingandi.
Yaqinda «Manchester Yunayted» Mateus Kunyani «Vulverhempton»dan 62 million funtga sotib olib, orqasidan «Brentford»ga Mbeumo uchun 45 million funtlik taklif yubordi. Har ikki futbolchi deyarli bir xil pozitsiyada to‘p suradi, bir xil yoshda, bir xil tajribaga ega, hatto o‘tgan mavsumdagi ko‘rsatkichlari ham juda yaqin. Shuning uchun «Brentford» Mbeumo uchun kamida Kunyaning narxi to‘lanishi kerakligi pozitsiyasida qat’iy turib oldi.
Futbolchining yoshi muhim. Yoshroq futbolchi qimmatroq bo‘lishi tushunarli. Chunki u bundan keyin ham o‘sishi, kuchayishi, narxi oshishi mumkin. Shartnoma muddati tugamasdan sotib yuborish va to‘langan transfer narxini chiqarib olish imkoniyat ham saqlanib qoladi. Yoshi katta futbolchini esa klub olayotgan narxiga sota olmaydi, tabiiyki, unga qilinayotgan xarajatlar qoplanmasligi e’tiborga olinadi.
Va albatta, klub bilan shartnoma muddati ham eng hal qiluvchi ahamiyatga ega. Ko‘pchilik nega Erling Holand uchun Darvin Nunezdan ham kam pul to‘langanini tushunmaydi. Birinchidan, agar shartnoma muddati tugashiga bir yil qolayotgan bo‘lsa, klub imkon qadar sotib yuborishga harakat qiladi, chunki kelasi oynada tekinga qo‘yib yuborishga majbur. Bir necha yillik shartnomaga ega bo‘lgan klub esa kuchliroq pozitsiyada bo‘ladi va o‘z shartlarini, narxini qo‘ya oladi.
Ikkinchidan, shartnoma muddati kam qolgani futbolchining pozitsiyasini kuchaytiradi va yangi klubiga ham shart qo‘ya oladi – meni arzon olyapsanmi, demak kattaroq maosh berishing kerak, deb ochiq aytmasa-da, shu mantiq ishlaydi. Shartnoma muddati ko‘p bo‘lgan futbolchi unday shartlar qo‘ya olmaydi, yangi klubidagi maoshi ham eski klubida olayotgan puliga yaqin bo‘lishi tabiiy. Agar bir necha klub o‘rtasida raqobat bo‘lib, futbolchining istagi bosh rolga chiqib qolmasa, albatta.
Tovon puli nima? Nega klub bunga rozi bo‘ladi?
Tovon puli ham transfer bozorida ta’siriga ega bo‘lgan omillardan biridir. Ammo bu qoida turlicha mazmunga ega ekanini ham e’tiborga olish kerak. Ispaniyada har bir futbolchi shartnomasida boshqa klub sotib olishi mumkin bo‘lgan qandaydir summa yoziladi – ayniqsa yuqorida eslangan Neymar voqeasidan keyin milliardlik narxlarni qo‘yish avj oldi. Boshqa chempionatlarda esa futbolchi ma’lum summani to‘lab shartnomani bekor qilib ketishi mumkin bo‘lgan standart raqamlar yoziladi.
Odatda, futbolchi shartnomada kamroq tovon puli yozdirib, evaziga maoshlar va bonuslar borasida yon berishi holatlari kuzatiladi. Shu orqali futbolchi o‘z kelajagi uchun investitsiya qiladi – agar o‘zini ko‘rsatib, top-klublar nazariga tushsa, uni katta summaga sotib olishga majbur bo‘lishmaydi va mana shu qulaylik uchun futbolchi top klubdan yaxshiroq maoshga, shartnomaga ega bo‘lishi mumkin.
Bu ko‘p jihatdan erkin agentlar holatini ham eslatib yuboradi. Ko‘pchilik erkin agentlar transferini go‘yoki ancha arzon yoki tekindek tasavvur qilishadi, ammo bu jarayonning ham o‘ziga yarasha nyuanslari bo‘lib, so‘nggi yillarda to‘laqonli transfer darajasida qimmatlashmoqda. Bunday kelishuvlarda agentlarning roli oshib, katta summada pul olishadi. Yoki eng yorqin misol, Kilian Mbappe «PSJ» bilan shartnomani uzaytirmasdan, «Real»ni ham transfer uchun pul to‘lashdan qutqargani evaziga, ba’zi manbalarga ko‘ra 100 million yevrodan ortiq pul olgan. Buni o‘zbek futbolida eng keng tarqalgan kelishuv turi – «ko‘tarma puli»ga qiyoslash mumkin.
«Ko‘tarma pullari» bu ketishda Yevropada ham avj ola boshlashi turgan gap. Hozirda futbolchilarning pozitsiyasi kuchayib bormoqda, endi ular klub bilan shartnoma tugaguncha uzaytirmay, erkin agentga aylanishi va istalgan klubga o‘zini «sotishi» mumkin. Qizig‘i, bunday innovatsiyalar klublarga ham qo‘l kelishi mumkin.
Aytaylik, bir erkin agent klubdan katta maosh so‘rashi mumkin. Maoshlar siyosati esa klub ichkarisida juda muhim. Ya’ni futbolchilarning maksimal va minimal maoshlari nazorat qilinadi, farq kattalashishi jamoa muhitiga ta’sir qilishi mumkin. Yuz millionga sotib olingan futbolchi kam maosh olsa, tekinga kelgan boshqa bir futbolchining yuqori maoshi moliyaviy tomondan tushunarli bo‘lsa-da, kam olayotgan uchun salbiy ta’sirga ega – chunki maoshlar futbolchining maydonda jamoaga keltirayotgan harakatlari bilan proporsional bo‘lishini ham ta’minlash kerak bo‘ladi. Mana shunday vaziyatlarda klub erkin agentga «ko‘tarma puli» sifatida bir martalik katta summa berish, maoshni esa klub siyosatidan kelib chiqib pastroq belgilash imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Amortizatsiya nima?
Ko‘pchilikni adashtiradigan tushunchalardan yana biri, u yoki bu futbolchining klubga qanchaga tushishi haqidagi mulohazalar. Klub biror futbolchini sotib olganda, uning qiymati shartnoma muddatiga teng summalarda sochib yuboriladi. Ya’ni bir futbolchi 50 million yevroga sotib olinib, 5 million yevro maosh bilan besh yillik shartnoma imzolagan bo‘lsa, demak, bu futbolchi klub uchun bir mavsumga 15 million yevroga tushgan deb hisoblanadi. Boshqa bir futbolchi tekinga kelib, 20 million yevro maoshga shartnoma tuzsa, demak uning bir mavsum uchun xarajati 20 million yevro, ya’ni yuqoridagi 50 millionlik futbolchidan qimmatroqqa tushgan bo‘ladi aslida.
Uyog‘iga boshqa nozik jihatlar ham bor. Tasavvur qiling, bir necha yil o‘tib, har ikki futbolchi ishonchni oqlamadi va ularni sotish kerak. Birinchi futbolchining xarajatlari qoplanishi uchun uni 30 millionga sotish kerak, chunki o‘sha to‘langan 50 millionning 30 millioni qoplanmasdan turibdi. Ikkinchi futbolchi esa tekin kelgan, demak uni har qanday narxga sotish ham foyda sifatida olinadi. Boshqa tomondan, uni sotish ham qiyin, zero 20 million yevro maosh to‘lay oladigan boshqa klub topishga to‘g‘ri keladi.
Aynan mana shu omil, ya’ni futbolchi uchun qilingan harajat yillarga taqsimlab yuborilishi, futbol tili bilan aytganda amortizatsiya, klublarning transfer siyosatiga jiddiy ta’sir ko‘rsatadi. Klublar yillik xarajat summalarini kamaytirish uchun uzoqroq muddatga shartnoma tuzishga, ba’zida esa futbolchilarning maoshini oshirgan holatda shartnomani yangilashga ham urinadi. Nega? Aytaylik, yuqoridagi misolda keltirilgan birinchi futbolchi bilan ikki yil o‘tib yangi shartnoma imzolanadi va maosh 6 million yevro deb belgilanadi. Futbolchi rozi, chunki maoshi 1 million yevroga oshyapti. Klubga ham bu qulay, chunki futbolchining qolgan 30 million yevro transfer narxini birinchi shartnomadagi qolgan muddat – 3 yilga emas, yangi shartnoma muddati – 5 yilga sochilganda, endi bu futbolchi uchun yillik xarajat 15 million yevro emas, 12 million yevroga aylanyapti.
Buyog‘i endi futbol emas, buxgalteriya.
Q.Aslanov tayyorladi
Har ikkala futbolchining transfer qiymati 200 mln yevroga baholanmoqda.
«Manchester Siti» klubining norvegiyalik hujumchisi Erling Holand Transfermarkt portali talqiniga ko‘ra dunyoning eng qimmat ikki futbolchisidan biriga aylandi.
Angliya premiyer-ligasi (APL) futbolchilari qiymati yangilanganidan so‘ng, Holand narxiga 20 mln yevro qo‘shildi va uning transfer qiymati 200 mln yevroga yetdi. Hozir «Barselona» va Ispaniya milliy jamoasi forvardi Lamin Yamal ham shunchaga baholanmoqda.
Avvalroq, ushbu marraga «Pari Sen-Jyermen»da o‘ynagan davrida Kilian Mbappe (hozir «Real Madrid» futbolchisi) va «Real Madrid» yarimhimoyachisi, braziliyalik Vinisius Junior yetib olgan edi.
APL eng qimmat 5 futbolchisi quyidagilar:
– Erling Holand (Manchester Siti) – 200 mln yevro;
– Bukayo Saka (Arsenal) – 130 mln yevro;
– Koul Palmer (Chelsi) – 120 mln yevro;
– Deklan Rays (Arsenal) – 120 mln yevro;
– Aleksander Isak (Liverpul) – 120 mln yevro.
Joriy mavsumda Holand 24 o‘yinda 23 ta gol urib, APL to‘purarlar poygasida peshqadamlik qilmoqda va yaqinda APL tarixida 100 ta gol marrasiga eng tezkor yetib olgan futbolchiga aylandi (111 o‘yinda).
25 yoshli futbolchi «Manchester Siti» tarkibida Chempionlar Ligasida g‘olib chiqqan va ikki marta Angliya chempioni bo‘lgan. Uning klub bilan shartnomasi 2034 yilgacha mo‘ljallangan.
Holandning jamoadoshi, o‘zbekistonlik himoyachi Abduqodir Husanov portal tomonidan 35 million yevroga baholangan.
Prezident Shavkat Mirziyoyev 9 dekabr kuni Xalqaro avtomobil federatsiyasining (FIA) Toshkent shahrida bo‘lib o‘tadigan Bosh assambleyasida ishtirok etish uchun mamlakatimizda bo‘lib turgan ushbu nufuzli tashkilot prezidenti Muhammad bin Sulaym boshchiligidagi delegatsiyani qabul qildi.
Uchrashuvda delegatsiya tarkibida FIA Senati prezidenti Karmelo Sans de Barros hamda mobillik va turizm bo‘yicha vitse-prezidenti Tim Shirman ham ishtirok etdi.
Avtosportni tartibga soluvchi va yo‘l harakati xavfsizligini targ‘ib qiluvchi ushbu global tashkilot bilan o‘zaro manfaatli hamkorlikni kengaytirishning dolzarb masalalari muhokama qilindi. Mamlakatimizda avtomobil sportining kartingdan tortib, to «Formula» poygalarigacha bo‘lgan barcha yo‘nalishlarini rivojlantirishda yaqindan hamkorlik qilish muhimligi qayd etildi.
FIA universitetining imkoniyatlaridan foydalangan holda o‘zbekistonlik poygachilar, karting haydovchilari, muhandislar, konstruktor va mexaniklarni tayyorlash, O‘zbekistonda zamonaviy avtosport infratuzilmasini yaratish, piyoda va transport vositalari harakati xavfsizligini ta’minlash dasturlarini amalga oshirishga ko‘maklashish hamda mazkur xalqaro tashkilot shafeligida xalqaro musobaqalar, avvalo, «Formula-1» bosqichlarini o‘tkazish masalalariga alohida e’tibor qaratildi.
Uchrashuv yakunida davlat rahbari FIA bilan hamkorlikni rivojlantirish, shuningdek, O‘zbekistonda avtosportni xalqaro standartlarga muvofiq ommalashtirishga qo‘shgan katta shaxsiy hissasi uchun FIA rahbariga davlatimizning yuksak mukofoti – «Do‘stlik» ordenini topshirdi.
Ta’kidlash joiz, O‘zbekiston 2019 yildan buyon federatsiyaning faol a’zosi hisoblanadi. O‘tgan yili Samarqandda FIA 120 yilligiga bag‘ishlangan navbatdan tashqari Bosh assambleyasi bo‘lib o‘tgan edi. Bu yilgi tadbir doirasida 12 dekabr kuni «Humo Arena» majmuasida yuqori martabali xorijiy mehmonlar va chempion poygachilar ishtirokida eng namunali sportchilar va jamoalarni taqdirlash marosimi o‘tkaziladi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev 9-dekabr kuni Xalqaro avtomobil federatsiyasining (FIA) Toshkent shahrida bo‘lib o‘tadigan Bosh assambleyasida ishtirok etish uchun mamlakatimizda bo‘lib turgan ushbu nufuzli tashkilotning prezidenti Muhammad bin Sulaym boshchiligidagi delegatsiyani qabul qildi.
Uchrashuvda delegatsiya tarkibida FIA Senati prezidenti Karmelo Sans de Barros hamda mobillik va turizm bo‘yicha vitse-prezidenti Tim Shirman ham ishtirok etdilar.
Avtosportni tartibga soluvchi va yo‘l harakati xavfsizligini targ‘ib qiluvchi ushbu global tashkilot bilan o‘zaro manfaatli hamkorlikni kengaytirishning dolzarb masalalari muhokama qilindi.
Muhammad bin Sulaym O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan professional va ommaviy sportni rivojlantirish, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish, aholi o‘rtasida jismoniy faollikni oshirish hamda barkamol avlodni tarbiyalashga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlarni yuqori baholadi.
Mamlakatimizda avtomobil sportining kartingdan tortib, to “Formula” poygalarigacha bo‘lgan barcha yo‘nalishlarini rivojlantirishda yaqindan hamkorlik qilish muhimligi qayd etildi.
FIA universitetining imkoniyatlaridan foydalangan holda o‘zbekistonlik poygachilar, karting haydovchilari, muhandislar, konstruktor va mexaniklarni tayyorlash, O‘zbekistonda zamonaviy avtosport infratuzilmasini yaratish, piyoda va transport vositalari harakati xavfsizligini ta’minlash dasturlarini amalga oshirishga ko‘maklashish hamda mazkur xalqaro tashkilot shafeligida xalqaro musobaqalar, avvalo, “Formula-1” bosqichlarini o‘tkazish masalalariga alohida e’tibor qaratildi.
Uchrashuv yakunida mamlakatimiz yetakchisi Xalqaro avtomobil federatsiyasi bilan hamkorlikni rivojlantirish, shuningdek, O‘zbekistonda avtosportni xalqaro standartlarga muvofiq ommalashtirishga qo‘shgan katta shaxsiy hissasi uchun FIA rahbariga davlatimizning yuksak mukofoti – “Do‘stlik” ordenini topshirdi.
Ta’kidlash joiz, O‘zbekiston 2019-yildan buyon federatsiyaning faol a’zosi hisoblanadi. O‘tgan yili Samarqandda FIAning 120 yilligiga bag‘ishlangan navbatdan tashqari Bosh assambleyasi bo‘lib o‘tgan edi. Bu yilgi tadbir doirasida 12-dekabr kuni “Humo Arena” majmuasida yuqori martabali xorijiy mehmonlar va chempion poygachilar ishtirokida eng namunali sportchilar va jamoalarni taqdirlash marosimi o‘tkaziladi.
Misrlik futbolchining chiqishi «Liverpul»dagi inqiroz yanada jiddiylashtirdi.
«Lids»ga qarshi o‘yinning so‘nggi daqiqalarida g‘alabani qo‘ldan chiqargan «Liverpul»da inqiroz davom etayotgan bo‘lsa-da, o‘yindan keyin ushbu o‘yindagi vaziyatlar, Slotning u yoki bu taktik qarorlari chetga chiqdi – barchasi klubning tirik afsonasi Muhammad Salohning intervyusi soyasida qolib ketdi. Misrlik futbolchi yetti daqiqalik nutqida murabbiy bilan hech qanday munosabat qolmaganidan tortib, klub unga nisbatan nohaqlik qilayotganigacha aytib berdi. Tabiiyki, ayni damda butun ingliz matbuoti shu haqida yozmoqda. Keling avval, mavzuga chuqurroq kirish uchun bir yil orqaga, 2024 yil oxiriga qaytamiz.
Salohning qolishi to‘g‘ri qarormidi?
«Dekabr oyi kelyapti, men esa hali ham klubdan yangi shartnoma olmadim. Ayni damda «Liverpul»da qolishimdan ko‘ra, bu yerdan ketishim ehtimoli kattaroq. Nafaqaga chiqmoqchi emasman, shunchaki bor e’tiborimni ushbu mavsumga qaratganman, maqsadim – Angliya chempioni bo‘lish, Chempionlar ligasini ham yutishga umid qilaman. Hafsalam pir bo‘ldi, ko‘ramiz, keyin nima bo‘larkin». O‘tgan yil noyabrida «Sauthempton»ga qarshi o‘yinda dubl qilib, irodali g‘alabaga (3:2) hissa qo‘shgach, uzoq tanaffusdan so‘ng jurnalistlar qarshisiga chiqqan Muhammad Saloh shu gaplarni aytgandi.
Shundan keyingi o‘yinda Chempionlar Ligasi guruh bosqichida «Real» tiz cho‘ktirildi – 2:0. APL doirasidagi keyingi turda esa «Liverpul» o‘z ta’qibchilaridan biri «Manchester Siti»ni «Enfild»da xuddi shu hisobda mag‘lub etdi. Liverpulda bayram. Kayfiyat zo‘r. Uchrashuvda bir gol va assist qayd etib, eng yaxshi o‘yinchi deb topilgan Saloh esa yana eski mavzuni ochdi: «Bu mening «Enfild»da «Manchester Siti»ga qarshi so‘nggi o‘yinim bo‘lishi mumkin. Shuning uchun to‘liq zavq olishga harakat qildim».
Hozirgi muammolar oldida hech narsa emas, ammo ko‘p bo‘lmadi, atigi bir yil oldin APLda 9 ochkolik farq bilan jadvalni boshqarib turgan, Chempionlar Ligasida esa yo‘qotishsiz borayotgan klubning yagona muammosi – Muhammad Saloh, Virjiyl van Deyk va Trent Aleksandr-Arnoldni jamoada qolishga ko‘ndirish, boshqacha aytganda, kattaroq maosh bilan yangi shartnoma imzolash edi.
Hamma g‘alabani nishonlayotgan paytda o‘z dardi bilan bosim qilish biroz xudbinlik, Jyeymi Karrager yaqinda uning aynan shu xislatini tanqid qilgan.
«Biz muvaffaqiyatsiz o‘yinlardan keyin faqat Virjiyl van Deyk muxlislar qarshisiga chiqishiga o‘rganib qoldik. Lekin qolganlar qani? Saloh qani? Uni faqat muvaffaqiyatli o‘yinidan keyin yangi shartnoma so‘rashini ko‘ramiz», – deb asabiylashgandi «Nottinghem Forest»dan uchralgan mag‘lubiyatdan keyin Jyeymi Karrager.
Tabiiyki, bir yil oldin «Liverpul» juda katta bosim ostida edi va 32 yoshli futbolchiga APLning eng katta maoshini taklif qilishdan boshqa yo‘li qolmagandi. Bu xato emasdi albatta, o‘sha davrda Muhammad Saloh nafaqat Angliyada, balki dunyoning eng yaxshisi bo‘lib turgan, «Liverpul»ning qariyb barcha gollari aynan misrlik hujumchi orqali yuzaga kelayotgandi. Kelajakni o‘ylab qandaydir strategik rejalar qilish, masalan, futbolchining zo‘r davrida u bilan xayrlashib, yangi sahifa ochish varianti butunlay yo‘qqa chiqqan – muxlislar buni hech qachon qabul qila olishmasdi. Tasavvur qiling, Muhammad Saloh talab qilayotgan maoshni yuqori deb hisoblab, u bilan xayrlashish, yozda esa 400 million yevrodan ortiq mablag‘ni yangi transferlar uchun sarflashni tushunish mumkin bo‘larmidi?
Shuning uchun yangi shartnomani qo‘lga kiritgach, Salohning ko‘rsatkichlari tushib ketishida yoki yangi mavsumda yomon formada ekanida klubning aybi yo‘q. Hozirdan turib, vaqtida u bilan xayrlashish kerakligini aytish, yulduzlar bilan vaqtida xayrlashadigan «Real»ni misol qilish mumkin, ammo bir yil oldin «Liverpul»da boshqa yo‘l qolmagandi.
Lidsdagi «bomba»
Muhammad Salohning bu safargi «bombasi» g‘alabadan keyin emas, «Lids Yunayted»ga qarshi o‘yindagi og‘riqli durangdan so‘ng portladi, yozgi transferlar oynasida katta xatolar qilgan klub va oxirgi 10 o‘yinda atigi 2 g‘alabaga erishgan Arne Slotning eng himoyasiz davri tanlandi. Dastlabki turlarda Saloh o‘ynay olmayotgani, murabbiy uni zaxirada qoldirib, Frimpongmi, Kiyezami, kimni bo‘lsa ham tushirish kerakligini aytayotganlar birdaniga Salohning armiyasiga aylandi. Bu tabiiy, chunki Salohsiz ham natijalar zo‘r bo‘lib ketmadi – bir g‘alaba va ikki durang – bu burilish emas. Zero shundoq ham «Slot aut» kampaniyasi ketayotgan paytda so‘nggi natijalarga eng kam darajada bog‘liq bo‘lgan, aslida esa klub afsonasining yonida turish eng mantiqli yo‘ldek ko‘rinadi – «Ana, axir Muhammad Salohning o‘zi ham aytyapti-ku, demak murabbiy eplay olmayapti. Biz haq ekanmiz». Zo‘r pozitsiya.
Muhammad Saloh haqlimidi va hammasi o‘zi nimadan boshlandi?
Avvalo aytish kerakki, «Liverpul»ning joriy mavsumdagi muammolari yetarlicha va Salohning formasi ulardan biri xolos. Aslida hammasi yozgi transfer oynasidan boshlandi. Ha, Virs, Isak kabi futbolchilar keyinroq o‘ynab ketishi mumkin, Slot aytganidek, ular uch oyga emas, bir necha yilga sotib olingan. Ammo shuni hisobga olgan holda tahlil qilganimizda ham klub tomonidan sarflangan pullarda mantiqsizlik borligi, zarurroq pozitsiyalar kuchaytirilmagani oydinlashadi.
Diogu Jotaning vafotidan tashqari, «Liverpul» yozda Darvin Nunez, Luiz Dias, Trent Aleksandr-Arnold, Harvi Elliot kabi futbolchilarni ham yo‘qotdi. Ularning o‘rniga kelgan futbolchilar esa usluban farq qiladi va tabiiyki, jamoaning qaytadan qurilishiga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Frimpong Trent emas, Dias beradigan ish hajmini Virs bajara olmasligi mumkin, shuningdek, markaziy himoya chizig‘i, uzoq yillardan beri zarurat bo‘lgan tayanch zonasidagi muammolar hal qilinmadi. Buning o‘rniga bitta pozitsiyada o‘ynaydigan Isak va Ekitike juftligiga 200 million yevrodan ortiqroq pul sarflandi.
Tabiiyki, bu o‘zgarishlar nafaqat «Liverpul» o‘yiniga balki Muhammad Salohning ko‘rsatkichlariga ham, uning maydondagi o‘rniga ham jiddiy ta’sir ko‘rsatdi. Saloh hujumda Darvin, Dias va Jota kabi futbolchilar bilan samarali bog‘lamlar qura olgan, uning o‘ng qanotdagi Trent bilan tandemi esa Salohga xavfli zonalarda to‘pga ega bo‘lish, ko‘proq zarba berib, gollar urishga imkoniyat yaratardi. Yangi tarkibda urg‘u o‘zgardi, Saloh o‘yindan uzilib qolgandek edi, futbolchi uchun qulay tizim yo‘q bo‘lib qoldi.
xPV deb ataladigan ko‘rsatkich bor – jamoaning har bir pasidan so‘ng maydondagi vaziyatning yaxshi va yomon tomonga o‘zgarishini aks etadi. Xuddi shaxmatda har bir yurishdan keyin pozitsiya o‘zgargandek. O‘tgan mavsumda xpV bo‘yicha eng yaxshi juftliklar beshligi jamoada mana shunday bo‘lgan ekan:
Salohdan Saboslaiga
Trentdan Salohga
Salohdan Diasga
Saboslaidan Salohga
Diasdan Salohga
Qarang, har birida Muhammad Saloh ishtirok etyapti, lekin boshqa nuqta ham bor – uning aksar sheriklari ayni paytda jamoada emas. Saboslai esa o‘tgan mavsumdagi rolda o‘ynamayapti, asosan orqadagi bo‘sh nuqtalarni yopish bilan shug‘ullanmoqda.
Saloh o‘z intervyusida eslagan Harri Keyn uzoq vaqt gol urmay yurishi mumkin, ammo u to‘purar bo‘lishi bilan birga, jamoaviy futbolchi ham – ko‘p himoyalanadi, ortda o‘yin tashkil qilishda ishtirok etadi, qaysidir ma’noda Roberto Firminoning vazifalarini ham bajaradi. Gollarsiz Saloh esa ko‘proq muammoga aylanishi bor gap.
O‘tgan mavsumda Saloh eng yaxshi davrini o‘tkazayotgan paytida o‘zi bir sirni ochgandi – u Slotdan himoyaviy vazifalardan ozod qilishni so‘ragani va evaziga juda ko‘p gollar va assistlar berishga va’da berganini aytgandi. Futbolchi o‘z va’dasida turdi – 34 gol va 23 assist amalga oshirdi. Agar jamoa Chempionlar Ligasida uzoqroqqa borganida, Saloh «Oltin to‘p» uchun asosiy da’vogarga aylangan bo‘lardi.
Tabiiyki, har qanday futbolchidan bu darajada samara kelib tursa, murabbiy ba’zi prinsiplardan voz kechadi, aynan shu futbolchining ustunliklarini namoyon qiladigan, kamchiliklarini yopadigan yechimlarga qo‘l uradi. Tarkibdagi boshqa futbolchilar ham bu holatni tushunishi, navbati bilan yulduz uchun ko‘proq qora ishlarni qilishi mumkin, axir Saloh jamoaga gollar bilan javob berayotgandi.
Joriy mavsumda esa Salohning ko‘rsatkichlari pasayib ketdi – 4 gol va 2 assist. Shundan bir gol penaltidan. Albatta, bu butun jamoa uslubini Salohga moslash uchun yetarli emas. Shu yomon mavsumida ham 4+2 yomon emas, jamoada 5-ko‘rsatkich, boshqa jamoalarda shu pozitsiyada o‘ynab yurgan va muammo bo‘lib ko‘rinmayotgan aksariyat vingerlarnikidan yaxshi. Ammo u uchun qilinayotgan qurbonliklar evaziga Saloh nafaqat eng yaxshi to‘purar, balki boshqalardan katta farq bilan oldinda bo‘lishi kerak edi. Xuddi o‘z vaqtida Ronaldu va Messi, Salohning o‘zi, hozirda Erling Holand gollar evaziga ko‘p vazifalardan ozod qilingani kabi.
Jamoa natijalari orqaga keta boshlagach, Salohning himoyaga yordam bermasligi muammosi qalqib chiqa boshladi. Ilgari Saloh bir xatoga ikki gol bilan javob bergan bo‘lsa, endi gol yo‘q, xatolar esa natijaga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir qila boshladi.
«Biz Salohning ortga hadeb qaytavermasligini bilardik. Shuning uchun uning qanotiga urg‘u berdik va hal qiluvchi gol o‘sha tomondan urildi», – degandi 2:1 hisobidagi g‘alabadan so‘ng «Chelsi» himoyachisi Kukurelya.
Umuman, «Liverpul» o‘tkazib yuborgan gollarda eng ko‘p assistentlar raqiblarning chap qanot himoyachilari ekan – ya’ni Saloh qo‘riqlashi kerak bo‘lgan futbolchilar. Yana bir misol, dastlabki 12 turda «Liverpul» darvozasiga o‘yindan yaratilgan xG ko‘rsatkichi o‘rtacha 0.73 bo‘lgan ekan. Saloh zaxirada qolgan so‘nggi besh bo‘limda – 0.21. Ya’ni raqiblardan keladigan xavf qariyb 3,5 barobarga kamaygan.
Ba’zilar Gakpo yoki Konate ham yaxshi o‘ynay olmayotgan bo‘lsa-da, nega aynan Muhammad Saloh zaxirada qoldirilayotganini tushunmayotgan bo‘lishi mumkin, sabab shu yerda. Agar to‘p bilan o‘yinga qarasak, ha Gakpo ham ko‘p xato qilyapti, to‘g‘ri, lekin bu vaziyatda, ya’ni to‘p bilan har ikkisi ham yomon ekan, biz endi to‘psiz holatda qaysi biri foydaliroq ekanini o‘lchashimiz kerak. Natijani taxmin qilish oson.
Ya’ni oldingi chiziqda muammolarga uchragan «Liverpul»ning o‘ziga bo‘lgan ishonchi pasaygan, o‘tkazib yuborilgan har bir gol o‘yinga va yakuniy natijaga ta’sir qila boshlagach, Slotning o‘yinni biroz pragmatiklashtirishi, himoyaga e’tibor qaratishi mantiqan to‘g‘ri yechimga o‘xshaydi. Muhammad Salohning so‘nggi uchrashuvlarda zaxirada qolishi kimnidir aybdor qilish uchun yoki siyosiy qaror emas, g‘irt futbolcha, murabbiylik yechimlaridan biri edi.
Slotning bu qarori eng to‘g‘ri qaror emasdir. Balki qaysidir murabbiy Saloh bilan bugungidan zo‘r natijalarga erishishi mumkin edi, qo‘shilaman, shunday murabbiylar bor. Ammo ayni paytda jamoada bosh murabbiy Slot va uning yechimlari birlamchi bo‘ladi.
U holda nega Saloh bu qadar norozi bo‘ldi?
Intervyuning qaysi jihatlariga e’tibor berish kerak?
Kloppning so‘nggi mavsumini eslasangiz kerak. «Vest Hem»ga qarshi o‘yinda zaxiraga olingach, Salohning murabbiy bilan dahanaki jangi kadrlarga tushib qolgan, muhokamalarga sabab bo‘lgandi. O‘sha vaziyatni «men gapirsam hammasi yonib ketadi» deb izohlagan Saloh uchun uch o‘yinda zaxirada o‘tirishga javoban kechagidek intervyu bilan kifoyalanishini ancha bosiqlik deyish ham mumkin. Muhammad Salohni to‘liq tushunish uchun ushbu intervyuning ayrim nuqtalarini ko‘rib chiqish kerak.
E’tibor bering, Saloh «menga pand berishdi», «avtobus ostiga tashlashdi» deganda faqat Arne Slotni emas, klubni ko‘rsatmoqda. «Kimdir meni aybdor qilmoqchi» degani ham mavhum kishilar haqida.
Yuqorida yangi shartnoma haqida eslandi. Ma’lumki, bunday kelishuvlar faqat moliyaviy shartlarni o‘z ichiga olmaydi. Masalan, klub loyihani taqdim etarkan, futbolchining shartnoma muddatidagi roli ham ahamiyatga ega bo‘ladi. Menimcha, katta ehtimol bilan, Muhammad Salohga boshqacha va’da berilgan – yozda yangi katta transferlar amalga oshirilishi, Saloh yangi loyihada ham markaziy figura bo‘lib qolishi, o‘yin uning atrofida qurilishi, klub barcha musobaqalarda g‘oliblik uchun kurashishi va bilvosita futbolchining «Oltin to‘p» uchun kurashdagi imkoniyatlari oshishi haqidagi qandaydir kafolatlar bo‘lgan. Albatta, jiddiy klub hech kimga asosiy tarkibdan joy kafolatlamaydi, ammo agar futbolchi o‘z formasini saqlasa, bunday va’dalarga amal qilinadi, transfer nishonlar ham aynan o‘sha yo‘nalishda olib boriladi.
Aynan shu nuqtada kim haq ekanini aniqlash qiyin. Slot Saloh uchun barchasi muhayyo qilingani, Saloh zaxiraga olinishi formasi bilan bog‘liqligini ma’lum qildi. Saloh esa uning ko‘rsatkichlaridagi pasayish aynan klubdagi transferlar va murabbiyning taktikasi bilan bog‘liq ekanini aytgandi. Har kim o‘z xulosasini chiqarishi mumkin.
Ammo Salohning intervyusidagi bir mulohaza juda noo‘rin va bu futbolchiga qarshi ishlaydi – «men jamoa uchun shuncha yil ko‘p narsa qildim, nega endi asosiy tarkibdagi o‘rnim uchun kurashashim kerak?» deyishi bugungi davrdagi sport qadriyatlarini tan olmaslik hisoblanadi. Siz Salohni har qancha qo‘llashingiz mumkin, ammo bunday fikrlash ham futbolchi imijiga, ham jamoa muhitiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi aniq.
Misrlik hujumchining intervyusi shu qadar serqirraki, juda ko‘p mavzularni qamrab oladi. Misol uchun, Harri Keyn haqidagi fikrlar. Saloh o‘z vaqtida uzoq vaqt gol ura olmagan Keynga matbuot imkon bergani, unga esa boshqacha munosabat bo‘layotganini aytmoqda. Shu o‘rinda yaqinda Jud Bellinghem bilan terma jamoada sodir bo‘lgan voqealar yodga tushadi. Jud o‘zining almashtirishini emotsional qabul qilganda juda ko‘p tanqidlarga uchradi va o‘shanda «Arsenal»ning o‘tmishdagi yulduzi Ian Rayt qiziq fikr aytgandi.
«Ingliz matbuoti shunaqa. Kimdirlar qora tanli superyulduzga tayyor emas» – degandi u bir podkastda, – «ular qora tanlilardan boshqa narsani kutishadi. Ko‘chaga chiqdingmi, jim yurishing kerak. Masalan, Kanteni hamma yaxshi ko‘radi, chunki u kamtar yigit. Lekin qachonki, Pogba yo Bellinghem bo‘lsa, agar qora tanli futbolchi kalondimog‘ ham bo‘lsa, ular buni ko‘tara olishmaydi. Qora tanlilar o‘z fikrini bu shaklda aytishiga ko‘nikishmagan».
Harri Keynning shunaqa holatga tushib qolishini tasavvur qilsak, ko‘pchilik uni yovuzlar bilan kurashayotgan qahramonga aylantirishi mumkinligida u va Saloh xarakteri o‘rtasidagi farq ham rol o‘ynasa-da, o‘sha yerdan turib gapirayotgan va buni tanasida his qiladigan Ian Raytning fikrlarida ham jon bor – baribir ularga Muhammad Saloh yaxshi, odobli va e’tirozsiz holatda yoqadi. Inglizlar rasizmga qarshi kurash yo‘lida har o‘yinda plakat ko‘tarib chiqishi, Kavani yoki Fodenni jazolashlari mumkin, ammo qo‘lda tutib bo‘lmaydigan yashirin rasizm borligini butunlay inkor etib bo‘lmaydi. Saloh muvaffaqiyatsiz bir necha oy uchun keragidan ortiq tanqid va haqoratlarni qabul qilgan bo‘lishi mumkinligini va klub o‘z afsonasini himoyasiz qoldirganini ham e’tiborga olish kerak.
Saloh nimani ko‘zlagan?
Futbolchining intervyusi albatta oldindan tayyorlangan, yetti daqiqalik nutq mazmuni oldindan belgilangan va tayming ham yaxshi tanlangan bo‘lsa-da, avvalgi chiqishlardan farq qiladi. Salohning shartnoma haqidagi chiqishlarida aniq strategiya bor edi – shu orqali klubni harakatga undash, muxlislar yordamida bosim qilish. Ammo kechagi chiqishida motivni topish qiyin. Axir birgina mana shu e’tirozni deb klub Arne Slotdan voz kechmasa kerak, to‘g‘rimi? Bunday o‘ylaydigan darajada ahmoqmasdir futbolchi?
Buning ustiga futbolchi tushib qolgan holat uzoq davom etishi mumkin emasdi. Zaxira o‘rindig‘ida o‘tkazilgan uch o‘yin aslida bir hafta xolos – jamoa uch o‘yinni shu muddatda o‘tkazdi. Kelasi hafta esa Saloh Afrika Millatlar kubogiga jo‘nab ketadi va bir yarim oy jamoa ixtiyorida bo‘lmaydi. Bunday katta muddatda «Liverpul» o‘zini o‘nglay olmasa, «Saloh – muammo» degan tezis ham o‘z ahamiyatini yo‘qotar, hatto Slot iste’foga ketishi mumkin edi. Futbolchi Afrikadan yana afsona sifatida qaytgan bo‘lardi.
Agar «Liverpul» yaxshi o‘ynab ketsa, jamoa atrofidagi negativ kamaygan, Saloh ishtirokisiz o‘yindagi turli muammolarga yechim topilgan bo‘ladi. Bemalol kuchli va bosim kam jamoaga Salohni qayta integratsiya qilish mumkin edi. Hozirda u shoxdan bu shoxga sakrab yechim qidirayotgan Slot Salohning pozitsiyasi haqida chuqurroq o‘ylab ko‘rishi mumkin bo‘lardi. Har holda so‘nggi kuchli «Liverpul» Saloh bilan bo‘lgan, bir necha oy yomon o‘yin uchun osonlikcha voz kechib yuborilmasdi.
Ya’ni har ikki holat ham Muhammad Salohning foydasiga ishlaydigan vaziyatda ko‘priklarni yoqishdan nima naf bor?
Bundan xulosa chiqarish mumkinki, Salohning chiqishi murabbiyni ag‘darish, nimanidir o‘zgartirishga qaratilgan stretegik yurish emas, shunchaki emotsiyalarning portlashi, xolos. Bu nafaqat zaxirada o‘tkazilgan uch o‘yin, balki avgustdan beri yig‘ilib kelgan, «Saloh kerak emas» deb asosiy muammosi sifatida uni ko‘rayotgan muxlislardan tortib, televizorda tanqid qiladigan Jyeymi Karragerlarni o‘z ichiga oladi.
Yaqinda futbolchi o‘z instagram sahifasida «Liverpul» bilan bog‘liq barcha eslatmalarni o‘chirib yuborishi ham qaysidir ma’noda mana shu intervyuning boshqacha shakli edi deyish mumkin. Ya’ni Muhammad Saloh kelganidan beri «Liverpul» afsonasi, klubning barcha yutuqlaridagi asosiy shaxs faoliyatida birinchi marta tanqidiy nishonlar ostida qoldi va klub bunga jim qarab turdi. Bu ham yetmagandek, murabbiy uni zaxiraga o‘tkazib, o‘sha «antisalohchi»larni haqqa chiqarib ham qo‘ydi. U yolg‘iz qoldi. Uni endi yaxshi ko‘rishmaydi. Juda og‘ir holat. Ha, Salohning bu harakatida jamoani o‘ylamaslik, egoizm yotibdi, qo‘shilaman, lekin uning darajasidagi aksariyat futbolchilarda bunday bo‘lishi tabiiy. Uni tushunish, uning dardini anglash mumkin. Shunchaki, bu fikrlarini ommaga olib chiqish orqali u xatoga yo‘l qo‘ydi, ham o‘zini, ham klubni zarba ostida qoldirdi.
Bu bilasizmi, nimaga o‘xshaydi? Bir yigit sevgilisi uchun hamma narsani qiladi, yillab borini beradi. Ammo bir kun kelib qiz boshqasini sevib qolib, u bilan ketsa-chi? Yigitning bu holatini to‘liq tushunamiz, unga achinamiz, bu holatga tushganda har qanday emotsiya mumkin ekanini bilamiz. Ammo u agar borib qizga pichoq ursa, endi bunisi noto‘g‘ri. Hissiyotlar ko‘pincha yaxshi va yomon bo‘lmaydi, u olib boradigan harakatni baholashimiz mumkin. Ya’ni Muhammad Saloh shu intervyuni berib xato qildi deganda, aslo u butunlay nohaq deb bilmasligimiz, emotsiyalarini anglashimiz ham mumkin.
Muhammad Saloh o‘z chiqishi orqali, kimdir bilan kurashmoqda emas, shunchaki, so‘nggi oylardagi hissiyotlarini chiqarib yubordi, qaysidir ma’noda shaxsiy imiji, piari uchun ham harakat qildi. Bu «Liverpul»ning o‘ng qanoti uchun emas, muhabbatni qaytarish uchun bo‘lgan kurash.
Endi nima bo‘ladi?
Eng muhimi, bosh murabbiy va futbolchi o‘rtasidagi har qanday ziddiyat «kim haq, kim nohaq» degan savol ostida ko‘rib chiqilshi to‘g‘ri emas. Klub, jamoa juda ko‘p insonlardan, manfaatlardan tashkil topadi. O‘rtada juda ko‘p shaxsiy manfaatlarning to‘qnashuvi bor – kimdir zaxirada qolishni istamaydi, kimdir o‘zi uchun yaxshiroq pozitsiya xohlaydi, kimdir agentining ko‘rsatmasi bilan harakat qiladi, kimdir jamoa boshqacha o‘ynashi kerak deb hisoblaydi va hokazo. Juda ko‘p va farqli fikrlar.
Va doim murabbiyning yoni olinishi – ular doim haq bo‘lgani uchun emas. Albatta, bu ziddiyatlar ichida futbolchining fikri to‘g‘ri bo‘lgan holatlar ham bor. Muhammad Saloh ham Arne Slotdan ko‘ra haqroq bo‘lishi ham mumkin, buni inkor etib bo‘lmaydi. Lekin bu yerda masala «kim haqligi» emas, muammolarning qay tariqa yechilishida. Toki ishlab turgan ekan, tarkibni murabbiy tanlashi, uning aytgani bo‘lishi, jamoa futbolchisi esa uning qarorlarini ommaviy muhokama qilmasligi kerak. Murabbiyning xatolari ko‘paysa, natija yomonlashsa, u iste’foga chiqadi, keyin yangi murabbiyning aytgani bo‘ladi. Hammasi oddiy.
Klub tomonidan qo‘yilgan dastlabki qadam, futbolchining «Inter»ga qarshi o‘yin uchun ro‘yxatdan chiqarib tashlanishi bo‘ldi. Katta ehtimol bilan, APLning keyingi turida «Brayton»ga qarshi o‘yinda ham bu takrorlanadi. Keyin esa futbolchi Misr bilan Afrika kubogiga jo‘nab ketadi.
VVS manbalari yozishicha, Muhammad Saloh endi «Liverpul»da boshqa o‘ynamaydi. Munosabatlar butunlay buzilgan. Ammo masalan Athletic boshqacharoq yozmoqda – klub rahbariyati muammolarni vaqtincha deb hisoblaydi va Arne Slotga to‘liq ishonadi va shu bilan birga Saloh shartnoma muddati tugaguncha (2027 yil yozi) jamoada qolishini xohlashmoqda. Ammo masala qanday yechiladi, bu hozircha noma’lum.
Aslida yo‘llar juda ko‘p. Esingizda bo‘lsa Lautaro Martines va Konte o‘rtasida o‘yinning o‘zida ziddiyat chiqqanda, keyingi mashg‘ulotda maxsus ring qurib murabbiy va futbolchi o‘rtasida jang tashkil qilishgan. Shu tariqa, hazilomuz tarzda klub ziddiyat barham topganini namoyish qilgan. Salohdan ko‘ra qattiqroq chiqish qilib, Erik ten Hagni yolg‘onchilikda ayblagan Jyeydon Sancho ham hatto, ma’lum vaqt o‘tib uzr so‘rab tarkibga qaytgandi. Yaqinda Xabi Alonso va Vinisius o‘rtasidagi ziddiyatga ham shunday yechim topildi. Muhammad Salohning klubdagi o‘rni va muammoning hajmi yuqoridagi misollardan kattaroq bo‘lsa-da, bir shartni ko‘rish mumkin – har qanday holatda Muhammad Saloh birinchi bo‘lib qadam tashlashi lozim bo‘ladi. Ommaviy uzr so‘raydimi yoki klubning ichida bu ish hal bo‘lib, keyin rasmiy bayonot qilinadimi, har qanday holatda futbolchidan qadam kerak.
Muhammad Salohning ortga chekinishisiz muammo barham topishi, futbolchining tarkibga qaytishi, hech narsa bo‘lmagandek davom etishi mutlaqo imkonsiz. Bu klubning imijiga, jamoa ichidagi munosabatlarga jiddiy zarba bo‘ladi. Hammasi o‘sha intervyuga Salohning keyingi munosabatiga bog‘liq. Aks holda, agar u o‘z pozitsiyasida qat’iy turib olsa, xuddi bir yil oldin bo‘lgani kabi klub qarshisida yana yagona yo‘l qoldiradi.
Qahramon Aslanov
O‘zbekiston terma jamoasi vakili Kamilla Rahimova Fransiyaning Anje shahrida yakunlangan WTA 125 Open Angers Arena Loire turnirida chempionlikni qo‘lga kiritdi. Kamilla hal qiluvchi final uchrashuvida germaniyalik Tatyana Korpachni 6–3, 7–6(4) hisobida mag‘lub etdi.
Finalning ilk daqiqalaridanoq Rahimova kortda barqarorlik va tajovuzkor o‘yin namoyish qildi. Birinchi setda u tezda ustunlikni qo‘lga olib, 6–3 hisobida g‘alabaga erishdi. Ikkinchi setda teng kurash kuzatildi, ammo Kamilla asosiy vaziyatlarda sovuqqonlikni saqlab, tay-brekda 7–6(4) hisobida ustun keldi.
Anjedagi g‘alaba Rahimovaning WTA 125 darajasidagi joriy mavsumdagi ilk chempionligi bo‘lib, uning O‘zbekiston bayrog‘i ostida o‘tkazgan muvaffaqiyatli startining muhim bosqichiga aylandi.
Zerikishdan 950 000 AQSh dollari miqdorida mablag ‘topdi
Mariya Korina Machaco Osloda Nobel tinchlik mukofotini yutganidan keyin paydo bo’ldi
Korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha ko‘krak nishon ta’sis etiladi
-
Sport4 days agoТуркия Суперлигаси. «Башакшеҳир» – «Фенербаҳче». Шомуродов ва Файзуллаев — асосий таркибда
-
Jamiyat3 days agoTo‘qqiz qizli Jasur – to‘rt egiz tug‘ilgan xonadondan reportaj
-
Jamiyat2 days agoToshkent viloyatida 13 yoshli qiz orqali dori sotgan ayol va uning sheriklari ushlandi
-
Iqtisodiyot4 days agoXitoylik investorlar Jizzaxdagi volfram konini ishga tushirmoqda
-
Iqtisodiyot5 days agoBMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti bilan hamkorlikda qator loyihalar amalga oshiriladi
-
Jamiyat2 days agoO‘zbekistondagi muzey va ziyoratgohlarga «virtual sayohat» qilish imkoni yaratiladi
-
Sport3 days agoO‘zbekiston fuqaroligini qabul qilgan rossiyalik tennischi WTA 125 turniri g‘olibi bo‘ldi
-
Dunyodan2 days agoPiknik tugadi. Kelajakda Zelenskiy hukumatini kim boshqaradi?