Iqtisodiyot
O‘zbekistonda soyadagi va norasmiy iqtisodiyot ulushi YaIMning uchdan bir qismiga yetdi
Iyul–sentabr oylarida O‘zbekistonda rasmiy statistikada to‘liq aks etmaydigan faoliyatlar yig‘indisi – kuzatilmaydigan iqtisodiyot – miqdori yana oshdi. Yanvar–sentabr davri yakunlari bo‘yicha bu sektorning YaIMdagi ulushi 33,3 foizga yetgan: yilning birinchi yarmida u 32,9 foiz edi.
YaIM hajmi (9 oy): 1,3 kvadrillion so‘m (taxminan 108,73 mlrd dollar). Real o‘sish sur’ati: 7,6 foiz. Bu ko‘rsatkich 2021 yildan beri eng yuqori daraja bo‘lib, pandemiyadan keyingi tiklanish davridan keyingi eng tez o‘sish hisoblanadi.
Kuzatilmaydigan iqtisodiyot umumiy qiymati: 433,67 trln so‘m (taxminan 36,17 mlrd dollar). U ikki asosiy qismdan iborat: norasmiy sektor (xonadonlar va jismoniy shaxslar tomonidan amalga oshirilgan faoliyat): 333,82 trln so‘m, YaIMning 25,6 foizi. Soyadagi sektor (qonunbuzarlik yoki hisobdan yashirish elementi bor faoliyat): 99,85 trln so‘m, YaIMning 7,7 foizi.
Tendensiya: birinchi yarim yillikka nisbatan norasmiy sektor ulushi oshgan, soyadagi sektor ulushi kamaygan.
Qishloq, o‘rmon va baliqchilik xo‘jaligi — kuzatilmaydigan iqtisodiyot umumiy hajmining 69,4 foizi shu yo‘nalishga to‘g‘ri keladi. Ya’ni, rasmiy hisobga to‘liq kirmagan faoliyatlarning eng katta qismi aynan agrar tarmoqda jamlangan. Xizmatlar sohasi va qurilishda kuzatilmaydigan iqtisodiyotning sohaviy ulushi mos ravishda 36,2 foiz va 35 foiz. Sanoatda ushbu ko‘rsatkich — 10,2 foiz.
Eslatma: bu yerda 69,4 foiz — umumiy hajmdagi ulush, qolgan raqamlar esa sohalar ichidagi ulushlarni ifodalaydi; ular bir-biriga qo‘shib hisoblanmaydi.
Kuzatilmaydigan iqtisodiyotning katta ulushi soliq tushumlari va budjet imkoniyatlariga ta’sir qiladi, mehnat bozori statistikasida ish o‘rinlari va ish haqi bo‘yicha aniq tasavvurni qiyinlashtiradi, ijtimoiy himoya qamroviga ta’sir ko‘rsatadi (rasmiylashmagan faoliyat ishtirokchilari pensiya-sug‘urta tizimlaridan chetda qolishi mumkin).
Shu bilan birga, norasmiy faoliyatning muayyan qismi kichik tadbirkorlik va xonadon xo‘jaliklarining moslashuv mexanizmi sifatida ham yuzaga chiqadi. Ularni bosqichma-bosqich rasmiylashtirish, hisobini yuritish va yengillashtirilgan tartiblar orqali rasmiy iqtisodiyotga o‘tkazish — ko‘plab mamlakatlar qo‘llayotgan amaliyot.
2025 yilning to‘qqiz oyligida YaIM o‘sish sur’ati tezlashgan bir paytda, kuzatilmaydigan iqtisodiyot ulushining 33,3 foizga chiqqani iqtisodiyotning katta qismi hali ham rasmiy hisobdan tashqarida ekanini ko‘rsatadi. Ayniqsa agrar tarmoqdagi ulushning juda yuqoriligi qishloq hududlaridagi xo‘jalik yuritish modellari va hisob-hujjat aylanmasini tartibga solish ishlarini yanada kuchaytirish zarurligini anglatadi.
Ma’lumot uchun, kuzatilmaydigan iqtisodiyot — rasmiy statistikada to‘liq qayd etilmaydigan faoliyatlar yig‘indisi, norasmiy sektor — qonunga zid emas, ammo ro‘yxatdan o‘tmasdan yoki hisobga to‘liq tushmay amalga oshiriladigan faoliyat (masalan, xonadon darajasidagi xizmat va ishlab chiqarish), soyadagi sektor — qonunbuzarlik, soliqdan qochish yoki iqtisodiy faoliyatni yashirish elementlari mavjud bo‘lgan faoliyat.
Noyabr oyida zaxiralar 1,9 milliard dollarga o‘sdi, yil boshidan esa ular 20 milliard dollarga oshdi. Bu, avvalo, oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
2025 yil 1 dekabr holatiga ko‘ra, O‘zbekistonning oltin-valuta zaxiralari 61,23 milliard dollarga yetdi. Bu haqda Markaziy bank ma’lum qildi.
Noyabr oyida zaxiralar 1,9 milliard dollarga o‘sdi, yil boshidan esa ular 20 milliard dollarga oshdi. Bu, avvalo, oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
Oltinning fizik hajmi ketma-ket ikkinchi oy oshdi. Noyabrda u 310 ming troya unsiyaga (9,64 tonna) oshib, 12,23 million unsiyaga (380,4 tonna) yetdi.
Oltin zaxiralarining qiymati 3 milliard dollarga oshib, 50,86 milliard dollarga yetdi.
Zaxiralarning valuta qismi esa 1,1 milliard dollarga kamayib, 9,8 milliard dollarni tashkil etdi.
Qimmatli qog‘ozlar hajmi avvalgi oyga nisbatan 503,3 million dollarga ko‘payib, 1,53 milliard dollarni tashkil etdi.
O‘zbekistonliklar sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar uchun 10 oyda 16,5 trln so‘m sarflagan.
Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning yanvar-oktyabr oylarida sog‘liqni saqlash sohasidagi bozor xizmatlari hajmi 16,5 trln so‘mga yetdi.
Bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davri bilan solishtirganda 15,4 % ga oshgan. Jami ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmida ushbu xizmat turining ulushi 2 % ni tashkil etgan.
Hududlar kesimida sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar hajmi:
Toshkent shahri – 7,7 trln so‘m
Toshkent viloyati – 1,6 trln so‘m
Samarqand viloyati – 1,2 trln so‘m
Farg‘ona viloyati – 1,1 trln so‘m
Namangan viloyati – 747,7 mlrd so‘m
Andijon viloyati – 739 mlrd so‘m
Buxoro viloyati – 640,1 mlrd so‘m
Qashqadaryo viloyati – 612,8 mlrd so‘m
Xorazm viloyati – 557,8 mlrd so‘m
Surxondaryo viloyati – 416,8 mlrd so‘m
Jizzax viloyati – 398,8 mlrd so‘m
Sirdaryo viloyati – 293,1 mlrd so‘m
Qoraqalpog‘iston Resp. – 285,6 mlrd so‘m
Navoiy viloyati – 269 mlrd so‘m.
Qayd etilishicha, Nurota tog‘ tizmasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan ushbu kon O‘zbekiston tog‘-kon sanoatida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yirik obektlardan biri hisoblanadi.
Jizzax viloyatida 2,5 million tonna volfram zaxirasiga ega Qo‘ytosh koni ishga tushish arafasida, deb xabar berdi viloyat hokimligi matbuot xizmati.
Xabarga ko‘ra, xitoylik investorlar yil oxirigacha konni tozalash ishlarini tugallaydi. Kelasi yilda esa ruda qazib olish jarayonlari boshlanadi.
Kon hududida volframni ajratib olish bo‘yicha zamonaviy qayta ishlash zavodi barpo etiladi.
Qayd etilishicha, Nurota tog‘ tizmasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan ushbu kon O‘zbekiston tog‘-kon sanoatida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yirik obektlardan biri hisoblanadi.
Loyihaning birinchi bosqichida 100 nafarga yaqin fuqaro ish bilan ta’minlanadi va yiliga 150 ming tonna ruda qazib olinadi.
O‘zbekiston oltin-valyuta zaxiralari, 1-dekabr holatiga, 61,23 mlrd dollarga yetdi. Bu haqda Markaziy bank ma’lumot berdi.
Zaxiralar noyabrda 1,9 mlrd dollarga (+3,2 foiz) o‘sdi, yil boshidan esa 20 mlrd dollarga (+48,7 foiz) oshdi. Bu avvalo oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
Qolaversa, Markaziy bank sotib olgan qimmatli qog‘ozlar qiymati ham sezilarli darajada oshgan — noyabrda 503 mln dollarga ko‘payib, $1,52 mlrdga yetgan.
Iqtisodiyot
O‘zbekistonliklarni Koreyaga ishga jo‘natishga tayyorlaydigan maxsus o‘quv ustaxonalari ochiladi
Uch oylik dasturda koreys tili va madaniyati, texnika xavfsizligi, Koreya metodikasi asosida amaliy avtomobil servisi o‘rgatiladi. O‘quvni muvaffaqiyatli tamomlaganlar Koreyaga ishga jo‘natiladi.
Foto: Migratsiya agentligi
Janubiy Koreyaning “KIA Auto” kompaniyasi rahbariyati Migratsiya agentligida bo‘ldi.
Uchrashuv yakunlariga ko‘ra, 2026 yil boshidan Migratsiya agentligi tomonidan KIA AUTO standartlariga mos maxsus o‘quv ustaxonalari ochiladi. Uch oylik dasturda koreys tili va madaniyati, texnika xavfsizligi, Koreya metodikasi asosida amaliy avtomobil servisi o‘rgatiladi.
O‘quvni muvaffaqiyatli tamomlaganlar E-7 vizasi (malakali ishchi) bilan Koreyaga ishga joylashtiriladi. E-7 vizasining asosiy talabi — koreys tilini TOPIK 1 darajasida bilish.
“Koreya Adliya vazirligi 2025 yildan boshlab avtomobil kuzovini bo‘yash yo‘nalishiga xorijlik mutaxassislarni jalb qilishga ruxsat berdi. Shu vaqtga qadar faqat mahalliy aholi ishlagan. O‘zbekiston ushbu loyihaga birinchi bo‘lib jalb etilmoqda”, deyiladi Migratsiya agentligi xabarida.
KIA Auto — Koreyaning yetakchi avtomobillarga xizmat ko‘rsatish tarmog‘i bo‘lib, mamlakat bo‘ylab 600 ga yaqin servis markazi bor. Yiliga 1 milliondan ortiq avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatadi va malakali kadrlarga ehtiyoj yuqori.
O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston elektr uzatish tarmoqlari quvvatini oshiradi
Frantsiya, shuningdek, Rossiyaning muzlatilgan aktivlarini Ukrainaga o’tkazishga qarshi
O‘zbekiston fuqaroligini qabul qilgan rossiyalik tennischi WTA 125 turniri g‘olibi bo‘ldi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Siyosat4 days agoPrezident Mirziyoyev Denis Manturov boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasini qo’llab-quvvatlaydi
-
Iqtisodiyot4 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Sport4 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari
-
Siyosat4 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Jamiyat4 days agoPrezident Gulistondagi gaz portlashida jabrlanganlar holidan xabar oldi
-
Iqtisodiyot4 days agoSirdaryodagi 9 ta tuman-shahar hokimlari Xitoyga yo‘l oladi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekiston oktyabrda oltinning eng yirik xaridorlaridan biri bo‘ldi