Iqtisodiyot
O‘zbekistonda xorijiy valutaga talab va taklif qanday o‘zgaryapti?
2025 yilning 10 oyida ichki valuta bozorida xorijiy valutaga bo‘lgan taklif hajmining o‘sishi talab hajmi o‘sishidan yuqori bo‘ldi. Xususan, hisobot davrida aholi banklarga sotib olganidan 7,8 mlrd dollar ko‘proq valuta sotdi. Bunda xorijdan pul o‘tkazmalari miqdorining sezilarli darajada oshgani asosiy omillardan biri bo‘ldi.
2025 yilning yanvar-sentabr oylarida O‘zbekiston ichki valuta bozorida xorijiy valutaga bo‘lgan talab va taklifning birdek o‘sishi kuzatilgan. Bu haqda Markaziy bankning ichki valuta bozori sharhida ma’lum qilindi.
Hisobot davrida xorijiy valutaga bo‘lgan talab 48,4 mlrd dollarni tashkil etdi, bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 24 foizga ko‘p. Valuta taklifi esa (Markaziy bank operatsiyalarini hisobga olmaganda) 41,2 mlrd dollarga yetgan. Bu 2024 yilga nisbatan 26 foizga yuqori.
Valuta bozoridagi taklifning yana bir manbai Markaziy bank tomonidan sotib olingan monetar oltin doirasidagi sterilizatsiya operatsiyalari (xalqaro zaxiralarning neytrallik tamoyili asosida) orqali valuta mablag‘larining sotilishi hisobiga ta’minlangan.
Yuridik shaxslarning valuta operatsiyalari
Yuridik shaxslar tomonidan chet el valutasiga bo‘lgan talab 2025 yilning dastlabki 10 oyida o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 24 foizga o‘sgan bo‘lsa, ular tomonidan valuta taklifi hajmi 38 foizga oshgan. Xususan, eksport tushumlari hisobiga shakllanadigan valuta taklifi hajmi ushbu davrda 18 foizga oshib, 14,5 mlrd dollarga yetgan. Ushbu eksport tushumlarning 8,1 mlrd dollari yoki 56 foizi ichki valuta bozorida sotilgan (o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 23 foizga yoki 6,6 mlrd dollarga ko‘p).
Shuningdek, ushbu davrda ichki valuta bozoriga 7,3 mlrd dollarlik valuta mablag‘lari banklar tomonidan xorijiy kreditlar hisobidan sotilgan (o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 63 foizga ko‘p).
Sotib olingan xorijiy valutaning asosiy qismi – 51 foizi ishlab chiqarish uchun asbob-uskunalar, tovarlar va xomashyo importi, 27 foizi – xorijiy valutadagi kreditlarni so‘ndirish, 17 foizi – xalq iste’moli tovarlari va dori-darmon mahsulotlari importi, 2 foizi – xorijiy investorlar daromadlarining repatriatsiyasi va qolgan 3 foizi – boshqa maqsadlar uchun xarid qilingan.
Jismoniy shaxslarning banklar bilan operatsiyalari
Jismoniy shaxslar banklarga 17,4 milliard dollar sotdi — bu o‘tgan yilga (13,2 milliard) nisbatan 1,3 baravar ko‘p. Aholi tomonidan valuta sotib olish 24 foizga oshib, 9,6 milliard dollarga yetdi.
Hisobot davrida jismoniy shaxslar tomonidan xorijiy valuta taklifi hajmi unga bo‘lgan talab hajmidan 7,8 mlrd dollarga ortiq bo‘ldi (2024 yilning mos davriga nisbatan 1,4 barobar ko‘p).
Mazkur davrda aholining banklarga valuta sotuvining asosiy manbai bo‘lgan xalqaro pul o‘tkazmalari orqali mamlakatga 15,8 mlrd dollar miqdorida valuta mablag‘lari kelib tushdi (2024 yilning mos davriga nisbatan 25 foiz yoki 3,2 mlrd dollarga ko‘p). Shuningdek, xalqaro pul o‘tkazmalari orqali mamlakatdan 2,2 mlrd dollar miqdorida valuta mablag‘lari chiqib ketgan bo‘lib, ushbu ko‘rsatkich 2024 yilning mos davriga nisbatan 147 mln dollarga kam.
Valuta ayirboshlash kursi dinamikasi
Milliy valuta ayirboshlash kursida mustahkamlanish tendensiyasi davom etib, yanvar-oktyabr oylari davomida uning qadri 7 foizga oshgan.
“Mamlakatimizda eksport, xorijiy kreditlar va pul o‘tkazmalari kanallari orqali valuta oqimlarining sezilarli darajada oshishi, shuningdek, xorijiy investitsiyalar hajmining o‘suvchi dinamikasi hamda importning nisbatan barqarorlashishi ichki valuta bozorida valuta kursi mustahkamlanishiga ta’sir etgan omillardan bo‘ldi”, deyiladi MB izohida.
Noyabr oyida zaxiralar 1,9 milliard dollarga o‘sdi, yil boshidan esa ular 20 milliard dollarga oshdi. Bu, avvalo, oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
2025 yil 1 dekabr holatiga ko‘ra, O‘zbekistonning oltin-valuta zaxiralari 61,23 milliard dollarga yetdi. Bu haqda Markaziy bank ma’lum qildi.
Noyabr oyida zaxiralar 1,9 milliard dollarga o‘sdi, yil boshidan esa ular 20 milliard dollarga oshdi. Bu, avvalo, oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
Oltinning fizik hajmi ketma-ket ikkinchi oy oshdi. Noyabrda u 310 ming troya unsiyaga (9,64 tonna) oshib, 12,23 million unsiyaga (380,4 tonna) yetdi.
Oltin zaxiralarining qiymati 3 milliard dollarga oshib, 50,86 milliard dollarga yetdi.
Zaxiralarning valuta qismi esa 1,1 milliard dollarga kamayib, 9,8 milliard dollarni tashkil etdi.
Qimmatli qog‘ozlar hajmi avvalgi oyga nisbatan 503,3 million dollarga ko‘payib, 1,53 milliard dollarni tashkil etdi.
O‘zbekistonliklar sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar uchun 10 oyda 16,5 trln so‘m sarflagan.
Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning yanvar-oktyabr oylarida sog‘liqni saqlash sohasidagi bozor xizmatlari hajmi 16,5 trln so‘mga yetdi.
Bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davri bilan solishtirganda 15,4 % ga oshgan. Jami ko‘rsatilgan bozor xizmatlari hajmida ushbu xizmat turining ulushi 2 % ni tashkil etgan.
Hududlar kesimida sog‘liqni saqlash sohasidagi xizmatlar hajmi:
Toshkent shahri – 7,7 trln so‘m
Toshkent viloyati – 1,6 trln so‘m
Samarqand viloyati – 1,2 trln so‘m
Farg‘ona viloyati – 1,1 trln so‘m
Namangan viloyati – 747,7 mlrd so‘m
Andijon viloyati – 739 mlrd so‘m
Buxoro viloyati – 640,1 mlrd so‘m
Qashqadaryo viloyati – 612,8 mlrd so‘m
Xorazm viloyati – 557,8 mlrd so‘m
Surxondaryo viloyati – 416,8 mlrd so‘m
Jizzax viloyati – 398,8 mlrd so‘m
Sirdaryo viloyati – 293,1 mlrd so‘m
Qoraqalpog‘iston Resp. – 285,6 mlrd so‘m
Navoiy viloyati – 269 mlrd so‘m.
Qayd etilishicha, Nurota tog‘ tizmasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan ushbu kon O‘zbekiston tog‘-kon sanoatida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yirik obektlardan biri hisoblanadi.
Jizzax viloyatida 2,5 million tonna volfram zaxirasiga ega Qo‘ytosh koni ishga tushish arafasida, deb xabar berdi viloyat hokimligi matbuot xizmati.
Xabarga ko‘ra, xitoylik investorlar yil oxirigacha konni tozalash ishlarini tugallaydi. Kelasi yilda esa ruda qazib olish jarayonlari boshlanadi.
Kon hududida volframni ajratib olish bo‘yicha zamonaviy qayta ishlash zavodi barpo etiladi.
Qayd etilishicha, Nurota tog‘ tizmasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan ushbu kon O‘zbekiston tog‘-kon sanoatida strategik ahamiyatga ega bo‘lgan yirik obektlardan biri hisoblanadi.
Loyihaning birinchi bosqichida 100 nafarga yaqin fuqaro ish bilan ta’minlanadi va yiliga 150 ming tonna ruda qazib olinadi.
O‘zbekiston oltin-valyuta zaxiralari, 1-dekabr holatiga, 61,23 mlrd dollarga yetdi. Bu haqda Markaziy bank ma’lumot berdi.
Zaxiralar noyabrda 1,9 mlrd dollarga (+3,2 foiz) o‘sdi, yil boshidan esa 20 mlrd dollarga (+48,7 foiz) oshdi. Bu avvalo oltin narxi va hajmining ortishi bilan bog‘lanmoqda.
Qolaversa, Markaziy bank sotib olgan qimmatli qog‘ozlar qiymati ham sezilarli darajada oshgan — noyabrda 503 mln dollarga ko‘payib, $1,52 mlrdga yetgan.
Iqtisodiyot
O‘zbekistonliklarni Koreyaga ishga jo‘natishga tayyorlaydigan maxsus o‘quv ustaxonalari ochiladi
Uch oylik dasturda koreys tili va madaniyati, texnika xavfsizligi, Koreya metodikasi asosida amaliy avtomobil servisi o‘rgatiladi. O‘quvni muvaffaqiyatli tamomlaganlar Koreyaga ishga jo‘natiladi.
Foto: Migratsiya agentligi
Janubiy Koreyaning “KIA Auto” kompaniyasi rahbariyati Migratsiya agentligida bo‘ldi.
Uchrashuv yakunlariga ko‘ra, 2026 yil boshidan Migratsiya agentligi tomonidan KIA AUTO standartlariga mos maxsus o‘quv ustaxonalari ochiladi. Uch oylik dasturda koreys tili va madaniyati, texnika xavfsizligi, Koreya metodikasi asosida amaliy avtomobil servisi o‘rgatiladi.
O‘quvni muvaffaqiyatli tamomlaganlar E-7 vizasi (malakali ishchi) bilan Koreyaga ishga joylashtiriladi. E-7 vizasining asosiy talabi — koreys tilini TOPIK 1 darajasida bilish.
“Koreya Adliya vazirligi 2025 yildan boshlab avtomobil kuzovini bo‘yash yo‘nalishiga xorijlik mutaxassislarni jalb qilishga ruxsat berdi. Shu vaqtga qadar faqat mahalliy aholi ishlagan. O‘zbekiston ushbu loyihaga birinchi bo‘lib jalb etilmoqda”, deyiladi Migratsiya agentligi xabarida.
KIA Auto — Koreyaning yetakchi avtomobillarga xizmat ko‘rsatish tarmog‘i bo‘lib, mamlakat bo‘ylab 600 ga yaqin servis markazi bor. Yiliga 1 milliondan ortiq avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatadi va malakali kadrlarga ehtiyoj yuqori.
Tailand Chegaradagi to’qnashuvlar kuchayishi natijasida Kambodjaga havo hujumlarini boshladi
Toshkentda havoni ifloslantirayotgan korxona rahbariga chora ko‘rildi
Toshkentda narkokuryyerlik bilan shug‘ullanib kelgan ikki talaba ozodlikdan mahrum etildi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Jamiyat5 days agoYunusobodda YTH oqibatida avtomobil yonib ketdi
-
Iqtisodiyot4 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Siyosat4 days agoPrezident Mirziyoyev Denis Manturov boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasini qo’llab-quvvatlaydi
-
Sport4 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari
-
Dunyodan5 days agoIndoneziyada bir necha kun ichida 700 dan ortiq kishi halok bo’ldi.
-
Siyosat4 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Hayot tarzi3 days agoDemi Xestemanning Jessi Gatikaulaning “Me’blari” ga qanday munosabatda bo’ldi