Dunyodan
Bu kabi voqealar 21-asrda sodir bo’lganligi – mutaxassislar
So’nggi insoniyat tarixida ko’plab qirg’in va qon to’kilgan bo’lsa-da, massa o’limlari 21-asrda, xalqaro huquqlar inson huquqlarini kafolatlaydi. Inson huquqlari bo’yicha mutaxassisi Xuliye Yildiz Kantoroglu 2023 yil 7 oktyabrdan beri G’azo sektorida sodir bo’lgan fojiani tasvirlab berdi.
Ekspertlar G’azo sektorida minglab tinch fuqarolar o’ldirilganiga e’tibor qaratdilar va ayniqsa ko’p sonli bolalar va ayollar yaralangan yoki nogiron bo’lishiga e’tibor qaratdilar.
“Barcha urushlar odamlarning o’limiga, jarohatlari va nogironligini keltirib chiqaradi. Ammo,” G’azo “ning asosiy jasadlari va ularning yuqori jasadlari, ularning asosiy qismi, ularning asosiy qismi, ularning asosiy qismi, ularning aksariyati ayollar va ularning yuqori jasadlari, ularning aksariyati ayollar,” Inson huquqlari bo’yicha mutaxassislari yozgan.
Hritije Yildiz Kanttaroglu, G’azodagi nogironlar soni ko’payishining ko’p sabablari borligiga ishonadi.
Birinchidan, urush paytida Isroil harbiylari G’azoning tibbiy tizimini bombardimonlarni bombardimon va tibbiy markazlarni yo’q qildi. Bundan tashqari, dori-darmonlar va tibbiyot xodimlarining etishmasligi, hatto oddiy jarohatlar hatto jiddiy jarohatlar yanada jiddiy bo’lib, o’lim ko’rsatkichini oshirdi.
Mutaxassislarning ta’kidlashicha, Isroil harbiylarining o’q-dorilardan va qurol-yarog ‘bilan kurashish chog’ida xalqaro qonunni buzgan deb hisoblagan, shuningdek, tinch aholi qurbonlarining ko’payishiga yordam berdi.
“G’azodagi yuqori stavka genotsid ko’lami bilan guvohlik beradi, qurbonlar orasida ko’plab ayollar va bolalar bilan.
Aholi vakillari ularni nishonga olganliklarini tan olishdi. Agar otishma to’xtasa ham, qamal olib tashlangan bo’lsa ham, nogironlarga urushning ruhiy va ijtimoiy ta’siri davom etadi va “Hoji Yildiz Kantoglu.
Avval xabar qilinganidek, Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Annupio Guterres G’azodagi vaziyatni “dahshatli va halokatli” deb atadi.
“Bugungi kunda sog’liqni saqlash tizimi butunlay yo’q bo’lib ketgan G’azo tasmasi, bolalarning ambulatlari sonidagi birinchi o’rinni egallab turibdi. Ko’p bolalar juda jiddiy xalqaro jinoyat deb hisoblanmoqda”, dedi BMT rahbari.
Rasmiy raqamlarga ko’ra, 2023 yil 7 oktyabrdan beri davom etayotgan 67 938 falastinliklar halok bo’ldi va Xamas harakati hujumlariga javoban Isroil G’azo sektoriga bostirib kirdi. Minglab ko’proq tana vayronalari ostida yotadi.
YuNISEF ma’lumotlariga ko’ra, so’nggi 22 oy ichida G’azoda 18 mingdan ortiq bola halok bo’lgan.
Avvalroq, London universiteti, London universiteti olimlari, Isroilning G’azo sektoridagi harbiylar 80 mingdan ortiq odamni yoki hudud aholisining 4 foizidan oshgani haqida xabar berishdi. Ekspertlar “21-asrda bunday vaziyatda bunday vaziyatda kuzatilmagan” degan xulosalar.
Shu yilning sentyabr oyida Birlashgan Millatlar Tashkilotining komissiyasi Isroilning G’azodagi harakatlarini genotsid deb tan oldi.
Misrda imzolangan shartnomaga ko’ra, bu yil 10 oktyabr kuni G’azo sektorida sulh inobatga olingan. Ammo tahlilchilarning aytishicha, harbiy mojaro, sulhning joyida qolganda har qanday vaqtda qayta tiklanishi mumkin.
Eng so’nggi tahlil ma’lumotlariga ko’ra, butunlay vayron bo’lgan G’azo sektorini tiklash uchun 70 milliard dollarga yaqin mablag ‘kerak bo’ladi. Qayta tiklash ishlari o’nlab yillar davom etishi mumkin.