Siyosat
Xitoy qanday qilib dunyoning ikkinchi iqtisodiga aylandi? Davra suhbatidan xulosalar
Toshkentda Xitoyning O‘zbekistondagi elchixonasi tashabbusi bilan “Xitoy mening nigohimda” mavusida davra suhbati bo‘lib o‘tdi. Tadbir avvalida XXRning O‘zbekistondagi Muvaqqat ishlar vakili Van Sziveya ikki mamlakat o‘rtasidagi hamkorlik aloqalariga yuksak baho berdi.
Xitoyda bo‘lib qaytgan o‘zbekistonlik olim va jurnalistlar “Xitoyning iqtisodiy taraqqiyoti va ochiqlik siyosati”, “Xitoyda qashshoqlikka qarshi kurash”, “Xitoyda innovatsiya va yuqori texnologiyalar”, “Xitoyda “yashil” boshqaruv va ekologik sivilizatsiya” mavzularida o‘z fikr-mulohazalarini bildirishdi. So‘zga chiquvchilar, o‘z safarlaridan chiqargan xulosalari sifatida, Xitoy 1978 yilda Den Syaopin boshlagan ochiqlik va islohotlar siyosatini amaldagi Xitoy rahbari Si Szinpin sobitqadamlik bilan olib borayotgani tufayli shu darajaga yetganligini ta’kidlab o‘tishdi. Islohotlar tufayli Xitoy:
– Bozor iqtisodiyotiga o‘tdi;
– Xorijiy investitsiyalarni jalb qila oldi;
– Xususiy sektor rivojlandi;
– Yangi iqtisodiy zonalar tashkil etildi.
Ko‘rilgan mana shu choralar iqtisodiyotning tez rivojlanishiga sabab bo‘ldi. Xitoy jahonga ochildi, savdo-sotiq rivojlandi, yangi texnologiyalar joriy qilindi. Ishlab chiqarish va eksport o‘sdi.
Xitoydagi ochiqlik va islohotlar siyosatini bosqichlarga bo‘lsak, birinchi bosqich 1978-1992-yillarni qamrab olib, unda asosiy e’tibor qishloq xo‘jaligini isloh qilishga qaratildi. Jamoa xo‘jaliklari o‘rniga mustaqil boshqaruv yo‘lga qo‘yildi. Agrar islohotlar tufayli qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish ortdi. Qishloq aholisi ta’lim, tibbiyot va boshqa imkoniyatlardan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ldi. Qishloqdagi islohot samara bergach, tajriba shaharlarga ko‘chirildi. Dunyoga ochilish tufayli Maxsus erkin iqtisodiy zonalar tashkil etildi.
Ikkinchi bosqich 1992-2013-yillarni qamrab olib, islohotlar chuqurlashtirildi. Bu davrda sotsialistik bozor iqtisodiy tizimi barpo etildi. Shanxay va Shenchjen fond birjalari tashkil etildi, Xitoyning materik qismida kapital bozori paydo bo‘ldi. Ichki va tashqi investitsiya birdan oshdi va Xitoyda import va eksport ko‘paib bordi. 2001 yilda Xitoy Jahon savdo tashkilotiga a’zo bo‘ldi. 2010-yilda Xitoy iqtisod bo‘yicha Yaponiyani quvib o‘tdi va jahon iqtisodida ikkinchi davlatga aylandi.
Uchinchi bosqich xokimiyatga Si Szinpin kelishi bilan 2013-yilda boshlandi. O‘sha yili Shanxay erkin savdo zonasi tashkil etildi, «Bir yo‘l,bir belbog‘» tashabbusi ilgari surildi. 2018-yilda Xaynan erkin savdo porti qurila boshlandi. Bu davrga kelib Xitoyning jahon savdosidagi hissasi 30 foizga yetdi va dunyoda birinchi o‘ringa chiqdi. Kambag‘allar soni 740 million kishiga qisqardi. Bolalarning 95 foizi maktabga bordi. Bir milliarddan ortiq kishi bazoviy pensiya sug‘urtasiga ega bo‘ldi. 130 milliondan ortiq kishi tibbiyot sug‘urtasiga ega bo‘ldi.
Qirg‘iziston energetika vaziri uch mamlakat Jahon banki dasturi ko‘magida chegara hududlaridagi elektr uzatish liniyalarining o‘tkazuvchanlik qobiliyatini oshirish bilan shug‘ullayotganini ma’lum qildi.
O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston chegaraoldi elektr uzatish tarmoqlarining o‘tkazuvchanlik qobiliyatini oshiradi. Bu haqda Qirg‘iziston energetika vaziri Taalaybek Ibrayev “O‘zbekiston 24” telekanaliga bergan intervyusida ma’lum qildi.
Ibrayevning ma’lum qilishicha, O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston Jahon banki dasturi ko‘magida chegara hududlaridagi elektr uzatish liniyalarining o‘tkazuvchanlik qobiliyatini oshirish bilan shug‘ullanmoqda.
Uning so‘zlariga ko‘ra, Qambarota GES-1 loyihasining amalga oshirilishi sanoat korxonalarini qo‘shimcha elektr energiyasi bilan ta’minlash va oziq-ovqat dasturlarini bajarish imkonini beradi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev bugun, 6-dekabr kuni bo‘lib o‘tgan telefon orqali muloqotda Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarovni tavallud kuni bilan samimiy tabriklab, unga mustahkam sog‘liq, farovonlik va qardosh Qirg‘iziston xalqiga bardavom ravnaq tiladi.
O‘zbekiston bilan Qirg‘iziston o‘rtasidagi strategik sheriklik, do‘stlik va yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarini yanada mustahkamlashning amaliy jihatlari muhokama qilindi.
Keyingi yillarda ikki tomonlama hamkorlikda erishilgan yutuqlar alohida mamnuniyat bilan qayd etildi. Barcha darajadagi aloqalar davom etmoqda. Tovar ayirboshlash va yuk tashish hajmi barqaror o‘sib bormoqda. Iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarida qo‘shma loyihalar amalga oshirilmoqda. Faol madaniy-gumanitar va hududlararo almashinuvlar olib borilmoqda.
Yirik strategik loyihalar, jumladan, «O‘zbekiston – Qirg‘iziston – Xitoy» temir yo‘li va Qambarota GES-1 qurilishi doirasidagi ishlar davom etmoqda.
Yetakchilar mintaqaviy ahamiyatga molik dolzarb masalalarni ham ko‘rib chiqdilar.
Ma’lumot uchun: Sadir Japarov 1968-yilning 6-dekabrida Qirg‘izistonning Issiqko‘l viloyatidagi Kengsuv qishlog‘ida tavallud topgan.
Prezident administratsiyasi rahbari Saida Mirziyoyeva Xitoy Xalqaro kommunikatsiya markazi raisi Long Yuysyan bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Uchrashuvda O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarini yanada chuqurlashtirish va kengaytirish yuzasidan fikr almashilgan. Markaz O‘zbekiston-Xitoy aloqalarini mustahkamlash, shuningdek, turli sohalardagi loyihalarni ilgari surishda muhim o‘rin tutayotgani qayd etilib, ta’lim, fan, madaniyat va turizm sohalaridagi almashinuvlarni yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilgani bildirildi.
Yaqin muloqotni davom ettirish va qo‘shma tashabbuslarni muvofiqlashtirish zarurligi ta’kidlandi.
Siyosat | 18:14
110 110
1 daqiqa o’qing
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti ma’muriyati rahbari Saida Mirziyoyeva Muhammad Abayane, ACWA kuchlari raisi va Visian Invest direktorlar kengashi a’zosi, O’zbekiston iqtisodiyotining bir qator asosiy tarmoqlari bo’ylab hozirgi va kelajakdagi hamkorlik masalalarini muhokama qilish.
Saida Mirziyoyevaning so’zlariga ko’ra, ikki mamlakat energiya, sog’liqni saqlash, raqamli texnologiyalar va mamlakatning iqtisodiy modernizatsiya qilish va turmush darajasini yaxshilashga yordam beradigan boshqa sohalarda qo’shma tashabbuslarni ko’rib chiqdilar. So’nggi yillarda Qoraqalpog’iston viloyatida istiqbolli loyihalar uchun alohida e’tibor qaratildi, bu so’nggi yillarda kuchli va barqaror rivojlanishiga duch keldi.
Mirziyoyeva o’zining telegram kanalida uchrashuv tafsilotlarini o’rtoqlashdi, degan fikrni almashtirdi, ikkala tomon ham strategik sheriklik va konvertatsiya loyihalarini O’zbekiston bo’ylab qo’llab-quvvatlashga sodiqligini tasdiqladilar.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Xitoyning yetakchi kompaniyalari rahbarlari bilan uchrashuv o‘tkazdi.
Muzokaralar davomida amaliy hamkorlikni kengaytirish, energetika sohasida zamonaviy texnologiyalar va muhandislik yechimlarini joriy etishga qaratilgan o‘zaro manfaatli kooperatsiya loyihalarini ilgari surish masalalari muhokama qilindi.
Xitoy kompaniyalarining O‘zbekistonda loyihalar amalga oshirishga qiziqishi ortib borayotgani mamnuniyat bilan qayd etildi. Birgina joriy yilda Xitoydan 15 milliard dollardan ziyod to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarni o‘zlashtirish rejalashtirilgan, qo‘shma loyihalarning umumiy portfeli esa qariyb 90 milliard dollarni tashkil etmoqda.
Ko‘p qirrali hamkorlikning muhim yo‘nalishi sifatida energetika sohasiga alohida e’tibor qaratildi. Xitoylik sheriklar ishtirokida umumiy quvvati qariyb 10 gigavatt, qiymati 9 milliard dollardan ortiq 30 dan ziyod loyihalar amalga oshirilmoqda. Bugun qo‘shimcha ravishda qariyb 2 milliard dollarlik 14 ta loyiha ishga tushirildi.
“China Datang” kompaniyasi prezidenti Djou Yuanlong bilan mavjud fotoelektr stansiyalarini kengaytirish, yangilarini qurish va qo‘shimcha saqlash quvvatlarini barpo etish rejalari muhokama qilindi.
Kompaniyaning kadrlar tayyorlash, ilmiy-tadqiqot laboratoriyasini ochish, qishloq xo‘jaligi va chorvachilikda qayta tiklanadigan energiya texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha tashabbuslari qo‘llab-quvvatlandi.
“China Energy Engineering Corporation” kompaniyasi rahbari Syu Lyu bilan suhbatda mamlakatimiz hududlarida quyosh elektr stansiyalari va energiya saqlash tizimlarini qurish bo‘yicha qo‘shma sa’y-harakatlar yuqori baholandi.
Muqobil energetika va yuqori kuchlanishli tarmoqlarni rivojlantirish loyihalarini ilgari surish muhimligi ta’kidlandi.
“Sinoma Energy” kompaniyasi raisi Men Sinlin shamol elektr stansiyasi hamda shamol turbinalari uchun parraklarni mahalliylashtirish uchun zavod qurilishining borishi haqida axborot berdi. Shuningdek, kimyo va qurilish sanoatida chiqindilarni tozalash bo‘yicha kompaniya taklif etayotgan texnologik yechimlar yuzasidan fikr almashildi. Ushbu loyihalarga doir ishlarni jadallashtirish zarurligi ta’kidlandi.
“Universal Energy” kompaniyasi bosh direktori Nan Yi bilan mamlakatimiz hududlarida shamol elektr stansiyalari qurilishini jadallashtirish choralari muhokama qilindi.
“China General Technology” kompaniyasi direktorlar kengashi raisi Kan Xubyao bilan yangi ishga tushirilgan kogeneratsiya stansiyasini samarali ishlatish muhokama qilindi. Kompaniyaning O‘zbekistondagi investitsiya faoliyatini kengaytirish bo‘yicha kelishuvga erishildi.
Davlatimiz rahbari “Poly Changda Engineering” kompaniyasi bosh direktori Myao Szechunning kelgusi yilda bugun ishga tushirilgan quyosh elektr stansiyasining mantiqiy davomi sifatida energiya saqlash tizimini qurish bo‘yicha rejalarini qo‘llab-quvvatladi.
O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikiston elektr uzatish tarmoqlari quvvatini oshiradi
Isroil Bosh vaziri G’azoning tinchlik rejasining ikkinchi bosqichi yaqinligini aytmoqda
Frantsiya, shuningdek, Rossiyaning muzlatilgan aktivlarini Ukrainaga o’tkazishga qarshi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekistondan Daniyaga ilk bor oziq-ovqat va quruq meva eksport qilindi
-
Iqtisodiyot4 days agoPrezidentning Sirdaryoga tashrifi «River Med Pharm» korxonasidan boshlandi
-
Siyosat4 days agoPrezident Mirziyoyev Denis Manturov boshchiligidagi Rossiya delegatsiyasini qo’llab-quvvatlaydi
-
Sport4 days ago«Real» ta’qibni davom ettirdi, «Liverpul» yana ochko yo‘qotdi. Kun o‘yinlari
-
Siyosat4 days agoMarkaziy Osiyo mamlakatlari 2026 yilda suvdan foydalanish va suv havzalari tizimiga kelishib olishdi
-
Jamiyat4 days agoPrezident Gulistondagi gaz portlashida jabrlanganlar holidan xabar oldi
-
Iqtisodiyot4 days agoO‘zbekiston oktyabrda oltinning eng yirik xaridorlaridan biri bo‘ldi
-
Iqtisodiyot4 days agoSirdaryodagi 9 ta tuman-shahar hokimlari Xitoyga yo‘l oladi