Iqtisodiyot
Xitoy ulushi global savdoni o‘zgartirmoqda
Dunyoda olmaga bo‘lgan ishtaha o‘sishda davom etmoqda – va bu “meva bum”ining markazida Xitoy turibdi. Yaqinda e’lon qilingan ma’lumotlarga ko‘ra, faqatgina Xitoy 2024 yili taxminan 48 million tonna olma hosili olgan – bu juda katta hajm bo‘lib, uni dunyoning barcha mamlakatlari orasida sharsiz yetakchiga aylantiradi.
Taqqoslash uchun: yuqoridagi infografikada boshqa mintaqalar bo‘yicha ko‘rsatkichlar keltirilgan — Yevropa Ittifoqi yiliga taxminan 11,1 million tonna, AQSh — taxminan 4,9 million tonna, Turkiya — taxminan 4,2 million tonna, Hindiston — taxminan 2,5 million tonna, Rossiya esa — 1,6 million tonna olma yetishtirmoqda.
Bu raqamlar Xitoyning jahon olma bozorida qay darajada kuchli pozitsiyalarni egallaganini yaqqol ko‘rsatadi va meva savdosining global oqimlaridagi ehtimoliy o‘zgarishlardan darak beradi. Xitoyda hosilning barqaror yuqori hajmlari yangi, hosildor navlar va bog‘dorchilikning zamonaviy usullari hisobiga ta’minlanmoqda — hatto eski bog‘lar qisqarishiga yoki xo‘jaliklar yiriklashishiga qaramasdan.
Ayni paytda boshqa yirik yetishtiruvchilar qiyinchiliklarga duch kelmoqda. Masalan, YeI mamlakatlarida 2025 yili olma hosili urug‘lanish muammolari va bahorgi sovuqlar tufayli bir million tonnaga yaqinga kamayishi kutilmoqda.
Bu jarayonlar kengroq jahon tendensiyalari — iste’molchilar kayfiyati o‘zgarishi, yangi organik mahsulotlarga talab o‘sishi va savdo siyosati bilan bog‘liq ta’minot zanjirlari muammolari fonida kechmoqda. Masalan, Xitoy o‘z ishlab chiqarishini oshirib borgani sari, import olmalar va boshqa mevaga bo‘lgan ehtiyoji o‘zgarishi mumkin, bu esa butun dunyodagi eksportchilarga ta’sir qiladi.
Kuchayib borayotgan iqlim xavflarini — qurg‘oqchilik, sovuq urishi va ob-havo anomaliyalarini hisobga olganda, olma yetishtirish ham tahdidlardan xoli emas. AQSh Qishloq xo‘jaligi vazirligining Tashqi qishloq xo‘jaligi xizmati (USDA) hisobotida ta’kidlanishicha, 2025 yilda jahon miqyosida olma yetishtirish hajmi taxminan 84 million tonna atrofida saqlanib qolishi kutilayotgan bo‘lsa-da, ayrim mintaqalardagi yo‘qotishlar boshqalaridagi o‘sish hisobiga qoplanadi.