Siyosat
“Rossiyaning Markaziy Osiyodagi mustamlaka o’tmishi oqilona bo’lolmaydi” – ekspertlar RFning “umumiy tarixini” rad etishadi
Yaqinda Rossiya ta’lim vaziri Yaqinda MDHning bir nechta mamlakatlarida tarix darsliklarini o’zgartirish rejalarini e’lon qildi. Kun.uz studida munozarada siyosiy tahlilchilar o’tmishdagi “Rossiya tomonidan o’tkazilgan” Rossiya tomonidan amalga oshirilayotgan boshqa shaxslar va Rossiya tomonidan sodir etilgan boshqa jinoyatlarni oqilona qilib bo’lmaydi “deb ta’kidlashdi. Aksincha, ular tarixiy arxivlarga to’liq shaffoflik va erkinlik zarurligini ta’kidladilar.
{:::: T (}
6 soniya davomida o’tkazib yuboring
Men o’tkazib yuboraman
Bekosh Berdiev:
Rossiya juda uzoqqa ketmoqda. Masalan, Jingis Xon qahramon sifatida hamdu sanoamin emasmizmi? Babinalar o’zlari bo’lgan narsalarni, ya’ni bosqinchilarga qo’ng’iroq qilishadi. Bu tarixiy haqiqat va biz buni bizning darsliklarimizda aks ettiramiz. Rossiyalik istilo mintaqamizdagi eng yirik va qonlilardan biri edi. Biz buni yana nima deb ataymiz?
Ba’zi bir vatandoshlarimiz hanuzgacha “Ruslar tsivilizatsiya Markaziy Osiyoga tsivilizatsiya olib boradigan” kabi eskirgan fikrlar o’tkazadilar. Bugungi kunda biz Rossiya xalqiga yoki rus xalqiga dushmanlik yo’q. Ammo general Skobelev ikki rus askarining o’limiga qasd qilganida, biz uni maqtashni kutyapmizmi? Kaufmanning harakatlari haqida nima deyish mumkin?
Masalan, ZIZAQ ARTRAMSIZNI O’ZGARTIRISh. U erda nechta hayot yo’qoldi? Agar “tsivilizatsiyalar” deb ataladigan ko’plab xalqlarimizni qurbon qilgan bo’lsa, ularni unutishimiz kerakmi? Siz hech qachon bo’lmagandek o’zingizni ko’rsatyapsizmi? Biz hissiy emasmiz. Biz shunchaki haqiqatni aytamiz.
Shon-sharaf Rasul:
Bizni majburlashga nima majbur qilmoqda? Go’yo imperator imperiyasi bu erga “bizga madaniyat olib keling” Rossiyaning “Chaubin” yozuvchisi Dostoevskiy o’z kundalikida yozgan:
Bugungi kunda ham ba’zi oqsoqollar: “Agar Rossiya kelmagan bo’lsa, biz Afg’oniston kabi bo’lar edik.” Bu asossiz tortishuv. Afg’onistonni 10 yil davomida bombardimon qildi va uni o’rta asrlarga sudrab olib bordi. Bu shunchaki Rossiya aralashmagan Janubiy Koreya va Shimoliy Koreyani taqqoslaydi.
Va nima uchun ular to’satdan ular bizning darsliklarimizni hozir eslaydilar? O’zbekiston maktabi Tarixi darsligi 1994 yilda yozilgan va 1995 yildan beri o’qitilgan. Hozirda ular birdan Rossiyani bosuvchini chaqirishadimi? Ular nima bilan shug’ullanishdi?
Oybeksirojov:
Fanning asosiy printsiplaridan biri xolislik. Siz har bir voqea bilan adolatli munosabatda bo’lishingiz kerak. Agar kimdir bosqinchi bo’lsa, unda siz buni aytishingiz kerak. Agar ular liberchilar bo’lsa, uni chaqiring. Tarix xuddi shu tarzda yaqinlashishi kerak. Shuningdek, yoshlarimizni vatandoshlik ruhi va xalqimizga sadoqat ruhi bilan o’qitish juda muhimdir. Bizni kim buzganini va ular bilan birga olib kelgan narsalarni bilib olishimiz kerak.
Kamoliddin Rabbi:
Rossiya klassik imperiya. Imperator fikrlashning yuragi bu hokimiyatni ishlatishning tendentsiyasi va qobiliyati. Ukrainadagi urushdan so’ng, Rossiya endi uning global obro’siga ahamiyat bermaydi. Bu fonga qarshi Markaziy Osiyo davlatlariga bosim o’tkazmoqda. Rossiya bu imperialist ekanligini va u bostirib kirganligini etarli darajada biladi. Emperator Rossiya Turkistonda son-sanoqsiz vahshiyliklarni hisoblab chiqilgan Markaziy Osiyo davlatlari va davlatlarini ataylab ajratdi.
Zizsand isyoni, KUJanddagi voqealar, Kuxanddagi voqealar, Imperator Nikollaylar Torkestandan erkaklarni yollash uchun front va mehnat batalonlarida xizmat qilish to’g’risida buyruq berdilar. Ota-bobolarimiz imon va millatning birodarlari, ya’ni turklar bilan urushib chiqilgan. Bu qattiqqo’llikdagi qo’zg’olonga olib keldi, yuz minglab odamlarni o’ldirdi.
Rossiya bizga qurol bilan keldi. Bizning mustamlakagi bizning orzu asrlar oldin edi.
Keling, aniq bo’laylik. Bugungi kunda Markaziy Osiyo mamlakatlari allaqachon ular tarixni tasvirlashdan ehtiyot bo’lishadi. Rasmiy tarixchilar ko’pincha “keling, Rossiyaga zid kelmaylik” deyishadi. Biroq, hamma narsa to’liq ochilganda, millatning fikrlari keskin o’zgaradi. Rusfil jim.
Shon-sharaf Rasul:
Bizning arxivlarimiz yopiq bo’lib qolmoqda. Qozog’iston ochildi. O’zbekistonda ular arxivlar ochiq deb da’vo qilmoqdalar, ammo ba’zi tarixchilar: “Biz ularga kirganimizda, biz rad etamiz.” Ushbu arxiv e’lon qilinishi kerak. Odamlar haqiqatni bilishga loyiqdir.
Putin har doim: “Biz tarixni joylashtirishimiz kerak emas” dedi. 200% rozi. Shubhasiz, tarix soxta bo’lmasligi kerak. Va buning uchun arxiv to’liq ochilishi kerak.